Πέμπτη 24 Ιουλίου 2014

ΕΑΤ ΕΣΑ-40 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑΣ Το άντρο των βασανιστών στην καρδιά της Αθήνας

Ο χώρος βρίσκεται αποκλεισμένος ανάμεσα στο πάρκο Ελευθερίας και τα 15 λιθόκτιστα κτίρια του παλιού νοσοκομείου.
Της Χαράς Τζαναβάρα
Ktirio-Eat-EsaΗ ηρεμία του τοπίου και η αρμονία του πέτρινου «κουαρτέτου», λίγα μέτρα μακριά από την πολύβουη λεωφόρο Β. Σοφίας και στην «πλάτη» του αγάλματος του Ελευθέριου Βενιζέλου, δεν προδίδει ότι ο επισκέπτης βρίσκεται στο πιο αποτρόπαιο άντρο της χούντας. Από τους χώρους του πέρασαν και υπέστησαν απάνθρωπα βασανιστήρια εκατοντάδες αγωνιστές του αντιδικτατορικού αγώνα.

Σαράντα χρόνια μετά τη Μεταπολίτευση, το ΕΑΤ ΕΣΑ μοιάζει ξεχασμένο από όλους. Τόσο κοντά και ταυτοχρόνως τόσο μακριά μας…
Να πιάσουμε όμως το κουβάρι από την αρχή. Το Ειδικό Ανακριτικό Τμήμα της Ελληνικής Στρατιωτικής Αστυνομίας, από τα αρχικά του οποίου βγήκε το ΕΑΤ ΕΣΑ, δεν είναι επινόηση της δικτατορίας. Δημιουργήθηκε το 1951, όταν ακόμη ήταν νωπές οι μνήμες από τον Εμφύλιο, αλλά η άρχουσα τάξη της χώρας αισθανόταν πολύ σωστά ότι δεν είχε καταφέρει να νικήσει τις ιδέες της Αριστεράς στις καρδιές των πολιτών. Ως τότε τα ανακριτικά καθήκοντα του στρατού ξηράς ασκούσε η χωροφυλακή, ο φόβος και ο τρόμος, ιδιαίτερα στην επαρχία. Οι άνδρες του νεοσύστατου σώματος είχαν ιδιαίτερη στολή για να κάνουν αισθητή την παρουσία τους και ήταν οι πρώτοι που κυκλοφορούσαν κρατώντας ξύλινα ρόπαλα, τα γνωστά ώς τις μέρες μας κλομπ. Περιπολούσαν στους δρόμους των μεγάλων πόλεων, σκορπίζοντας τον τρόμο στους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, οι οποίοι ανασυντάσσονταν για να πετύχουν λίγα χρόνια αργότερα να αναδείξουν την ΕΔΑ σε αξιωματική αντιπολίτευση.
Ktirio-Eat-Esa-1
Αυτό το σώμα, με την ειδική εκπαίδευση, βρήκαν έτοιμο και αξιοποίησαν οι πραξικοπηματίες. Από τις πρώτες αντικαταστάσεις μετά την 21η Απριλίου 1967 ήταν αυτή του επικεφαλής της ΕΣΑ από τον Δημήτριο Ιωαννίδη, τον πιο μαύρο από τους κατάμαυρους επίορκους αξιωματικούς. Επί των ημερών του το ειδικό αυτό σώμα έγινε «κράτος εν κράτει», φτάνοντας να έχει στη δύναμή του έως και 20.000 άνδρες. Δεν είναι τυχαίο ότι εξελίχθηκε σε παραστρατιωτική ομάδα και βασικός παράγοντας για το ξεκαθάρισμα «λογαριασμών» μεταξύ των επικεφαλής της χούντας. Ηταν ο πυρήνας των «εκλεκτών» του Ιωαννίδη στο πραξικόπημα που είχε οργανώσει το 1973 για την ανατροπή του Γ. Παπαδόπουλου.


Η γιγάντωση του παραστρατιωτικού μηχανισμού οδήγησε στην επιλογή των τεσσάρων πέτρινων κτιρίων πίσω από το άγαλμα του Βενιζέλου. Ο χώρος, που πριν από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο στέγαζε το 34ο σύνταγμα πεζικού, είχε πολλά… προσόντα. Βρίσκεται στο κέντρο της πρωτεύουσας, είναι «καμουφλαρισμένος» από όλες τις πλευρές και αρκετά μακριά από τις γύρω πολυκατοικίες ώστε να μην ακούγονται τα βογγητά των αγωνιστών.

Οι «επίλεκτοι» της ΕΣΑ προέρχονταν από τους στρατεύσιμους με βάση «πιστοποιητικά νομιμοφροσύνης» και δεν ήταν δύσκολο με την κατάλληλη εκπαίδευση να μετατραπούν σε γενίτσαρους και να γίνουν ικανοί για σωματικά αλλά και ψυχολογικά βασανιστήρια.

Είχαν εκπαιδευτεί να προσποιούνται τους… φιλεύσπλαχνους, συμβουλεύοντας εμπιστευτικά και με νόημα τους αγωνιστές που έπεφταν στα χέρια τους πως «από εδώ βγαίνεις ή φίλος ή σακάτης». Βεβαίως, δεν έλεγαν την αλήθεια. Κάποιοι, πολύ λίγοι, δεν άντεξαν τα απάνθρωπα βασανιστήρια και υπέγραψαν «δήλωση μετανοίας», αλλά «φίλοι» τους δεν έγιναν ποτέ… Οσο για τους «σακάτηδες», όπως οι ίδιοι πανηγύριζαν, πάλι απέτυχαν αφού δεν κατάφεραν να σακατέψουν τις ψυχές τους.
Ktirio-Eat-Esa-2
Από τους χώρους του πέρασαν χιλιάδες αγωνιστές πριν καταλήξουν στις φυλακές ή τα ξερονήσια. Ο κατάλογος των «φιλοξενηθέντων» στο κολαστήριο της ΕΣΑ περιλαμβάνει ονόματα επώνυμων και ανώνυμων, που όλοι τους ήταν πρωταγωνιστές στην αποκατάσταση της δημοκρατίας.


Το σύνθημα του αντιδικτατορικού αγώνα «ΕΣΑ, Ες Ες βασανιστές» οδήγησε τον Ευάγγελο Αβέρωφ, τον πρώτο μετά τη Μεταπολίτευση υπουργό Εθνικής Αμυνας, να «βαφτίσει» το σώμα «στρατονομία», χωρίς βεβαίως να περιορίσει τις περιπολίες των ανδρών της στο κέντρο της πρωτεύουσας, ιδιαίτερα όταν φούντωνε το κίνημα για τη διεκδίκηση των δημοκρατικών, ανθρώπινων και συνδικαλιστικών δικαιωμάτων. Οργανώθηκε, για τα… μάτια του κόσμου, και η περίφημη δίκη των βασανιστών, στην οποία οι πρωταγωνιστές της έπεσαν «στα μαλακά». Θεοφιλογιαννάκος, Πέτρου, Χατζηζήσης ήταν οι κορυφαίοι των καταδικασθέντων, που όμως γρήγορα αποφυλακίστηκαν χωρίς να εκτίσουν το σύνολο της ποινής τους.

Χρειάστηκε να περάσουν χρόνια και μόλις τον Μάρτιο του 1997, τριάντα ολόκληρα χρόνια από την επιβολή της δικτατορίας, κηρύχθηκαν διατηρητέα τα τέσσερα πέτρινα κτίρια. Η απόφαση του τότε υπουργού ΠΕΧΩΔΕ έκανε λόγο για χαρακτηριστικά δείγματα της στρατιωτικής αρχιτεκτονικής του 19ου αιώνα.

Η ιστορική «ταυτότητά» τους αναγνωρίστηκε από τις αρχές λίγο αργότερα, όταν ο χώρος εκχωρήθηκε στους αγωνιστές της δημοκρατίας. Το βασικό κτίριο στεγάζει το Μουσείο του Αντιδικτατορικού Αγώνα και άλλο ένα διαχειρίζεται ο Σύλλογος Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών (ΣΦΕΑ). Τα υπόλοιπα δύο έχουν παραχωρηθεί στον Δήμο Αθηναίων καλύπτοντας ανάγκες του Κέντρου Τεχνών και του Μουσείου Ελευθέριου Βενιζέλου.

Ktirio-Eat-Esa-3
Χώροι πολύτιμοι, ο καθένας με το δικό του στίγμα, είναι από χρόνια παραγνωρισμένοι. Ελάχιστοι οι επισκέπτες, κυρίως σχολεία, χάρη σε φωτισμένους εκπαιδευτικούς που θέλουν να διδάξουν στις νεότερες γενιές και αυτή την παρακαταθήκη του ελληνικού λαού που ορισμένοι πασχίζουν να σβήσουν από τη μνήμη του.


Δεν είναι τυχαίο ότι αυτή η κοιτίδα της δημοκρατίας βρίσκεται αποκλεισμένη ανάμεσα στο πανέμορφο αλλά άγνωστο για τους πολίτες πάρκο Ελευθερίας και τα 15 λιθόκτιστα κτίρια του παλιού νοσοκομείου. Τα τελευταία, ιδιοκτησία της Εκκλησίας που βλέπει μόνον οικιστική (!) ανάπτυξη, λειτουργούν ως «ανάχωμα» για τη σύνδεση των μουσείων και του πάρκου με τις απέναντι κατοικημένες περιοχές.

Σαράντα χρόνια μετά την πτώση της χούντας, οι χώροι του ΕΑΤ ΕΣΑ επιβάλλεται να ζωντανέψουν και να αποτελέσουν σημείο αναφοράς για την πραγματική Μεταπολίτευση.
http://www.efsyn.gr/?p=218452

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου