Τετάρτη 2 Δεκεμβρίου 2015

Οι νομικοί κίνδυνοι που διατρέχουν οι 5 διωκόμενοι Έλληνες φοιτητές της No Expo


Με τη βοήθεια του δικηγόρου Eugenio Losco, συνηγόρου των τεσσάρων Ιταλών, προσπαθήσαμε να ανοικοδομήσουμε το κατηγορητήριο και την κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι 9 συλληφθέντες, 5 εκ των οποίων στην Ελλάδα – προς το παρόν ελέυθεροι με περιοριστικούς όρους- και εναντίον των οποίων εκκρεμεί ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης, για τα γεγονότα σχετικά με την πορεία NoExpo της 1ης Μαΐου. Ιδιαίτερα, όσον αφορά στην βαρύτερη εκ των κατηγοριών, αυτή της “devastazione e saccheggio” («φθοράς και λεηλασίας»).


Το ένταλμα σύλληψης σχετικά με τα γεγονότα της NoExpo της 1ης Μαΐου, εκδόθηκε την Πέμπτη 12 Νοεμβρίου. Αφορά δέκα παιδιά, πέντε Ιταλούς και πέντε Έλληνες. Στην Ιταλία εκτελέστηκε για τέσσερα άτομα, ενώ ακόμα ένα καταζητείται. Όσον αφορά στους πέντε Έλληνες, ήταν σε μια ομάδα ατόμων, τα οποία σταμάτησε η αστυνομία έξω από μια κατάληψη, κοντά σε ένα σούπερ μάρκετ και τα οδήγησε στην Αστυνομική Διεύθυνση. Τότε εκλήθην και πήγα στην Αστυνομική Διεύθυνση. Είχαν ληφθεί φωτογραφίες και δακτυλικά αποτυπώματα από τα παιδιά. Επιπλέον είχε γίνει λήψη υλικού DNA.

Κατά τη διάρκεια αυτών των μηνών, διενεργήθηκε έρευνα γύρω από τα γεγονότα της 1ης Μαΐου. Στο πλαίσιο αυτής της έρευνας, προχώρησαν σχεδόν αμέσως σε συλλήψεις: τέσσερα άτομα συνελήφθησαν την ίδια ημέρα της κινητοποίησης, με την κατηγορία της αντίστασης κατά της αρχής για γεγονότα τα οποία έλαβαν χώρα κατά το τέλος της εκδήλωσης, όταν η πορεία είχε ήδη διαλυθεί. Ένα ακόμη νεαρό άτομο, συνελήφθη 20 ημέρες αργότερα, ύστερα από την έκδοση εντάλματος για τον ξυλοδαρμό ενός αστυνομικού, ενός υποδιευθυντή της Αστυνομίας.

Εν τω μεταξύ, η έρευνα συνεχίστηκε για ακόμα έξι μήνες. Περίμεναν το τέλος της Expo για να εκδώσουν αυτή τη διάταξη. Μέσω φωτογραφιών και βίντεο, τα οποία κατέγραψαν κατά κύριο λόγω στελέχη της Επιστημονικής Αστυνομίας και άλλου υλικού, το οποίο συνέλεξαν από τα μέσα πληροφόρησης, ταυτοποίησαν κάποια άτομα, τα οποία σύμφωνα με το κατηγορητήριο συμμετείχαν με κάποιο τρόπο στα γεγονότα.

Τους αποδίδουν τριών ειδών κατηγορίες. Η πρώτη είναι εκείνη της αντίστασης (κατά της αρχής) που θεωρείται «επιβαρυντική» (αν η αντίσταση τελείται από περισσότερα των δέκα ατόμων, το αδίκημα θεωρείται ως επιβαρυντικό) καθώς και για τη χρήση αυτοσχέδιων όπλων (μπουκάλια, πέτρες ενώ αναφέρουν και τη ρίψη μολότοφ). Η δεύτερη είναι εκείνη της αλλοίωσης των χαρακτηριστικών: δηλαδή τα άτομα τα οποία ταυτοποίηθηκαν, συμμετείχαν στην πορεία με τα πρόσωπα τους καλυμμένα με κουκούλες, καπέλα και μάσκες, προσπαθώντας να μην καταστεί εύκολη η αναγνώρισή τους. Η τρίτη κατηγορία είναι και η πιο βαριά, αυτή της φθοράς και του πλιάτσικου.

Σύμφωνα με το άρθρο 419 του (ιταλικού) ποινικού κώδικα: «όποιος τελεί τις πράξεις της φθοράς ή της λεηλασίας, τιμωρείται με ποινή φυλάκισης από 8 μέχρι 15 χρόνια». Η ποινή αυξάνεται αν το γεγονός έχει τελεστεί με τη χρήση όπλων ή πυρομαχικών, τα οποία βρίσκει κανείς σε μέρη πώλησης ή αποθήκευσης». Πρόκειται για ένα αδίκημα κατά της δημόσιας τάξης, το οποίο θεσπίστηκε αρχικά κατά τη διάρκεια του φασιστικού καθεστώτος στην Ιταλία, από τον περιβόητο «Κώδικα Rocco» του 1930 (πολλά μέρη του οποίου ισχύουν μέχρι και σήμερα). Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, προέβλεπε ακόμα και τη θανατική ποινή. Η διάταξη αυτή εφαρμόστηκε στις περιπτώσεις των εξεγέρσεων των πλατειών, τα χρόνια αμέσως μετά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο. Στη συνέχεια όμως παρέμεινε ανενεργή για πολλά χρόνια. Ούτε κατά τη διάρκεια των σκληρών συγκρούσεων κατά τη διάρκεια του ΄70 δεν αποδίδονταν αυτή η κατηγορία. Επανεμφανίστηκε, όμως, στα τέλη του ΄90. Ειδικότερα για όσον αφορά το 2001, με τα δίκες για τα γεγονότα της G8 στην Γένοβα. Για τις συγκρούσεις εκείνων των ημερών, πέντε άτομα καταδικάστηκαν σε ποινές φυλάκισης από 3-15 χρόνια. Άλλα 5 άτομα κατόρθωσαν να κερδίσουν την έφεση στο ανώτατο δικαστήριο. Θα καταδικαστούν, αλλά ο δικαστής θα αποφασίσει για τα ελαφρυντικά σε σχέση με την «ανάμειξη σε υποκίνηση πλήθους σε εξέγερση».

Επομένως, σε τι αναφέρεται η φθορά και η λεηλασία; Φθορά, στις συγκεκριμένες συνθήκες, καθώς υπάρχουν 2 συνδεόμενα αλλά διαφορετικά υποτιθέμενα εγκλήματα. Μιλάμε, βασικά, για ένα ιδιαίτερο υποτιθέμενο έγκλημα βλάβης. Αυτή συντελείται όταν υπάρχουν πολλαπλά και επαναλαμβανόμενα επεισόδια τέτοιου τύπου σε ένα συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο, και αυτή η επαναλαμβανόμενη διαδικασία αφορά σε ζήτημα δημόσιας τάξης.

Μετά τη σύνοδο των G8 στη Γένοβα, μια μακρά σειρά δικών έλαβε χώρα στην Ιταλία και μία από εκείνες ήταν ακριβώς συνδεδεμένη με εγκλήματα φθοράς και λεηλασίας, σε σχέση με κάποια συμβάντα νωρίτερα στη διάρκεια της διαδήλωσης, κυρίως στο πλαίσιο της επίθεσης στη φυλακή Marassi. Σε αυτή την περίπτωση, υπήρξε επιβολή σημαντικών ποινών για φθορά και λεηλασία. Ορισμένα άτομα από το Μιλάνο, όπως για παράδειγμα η Marina Cugnaschi, ήδη βρίσκονται στη φυλακή επί 3 χρόνια και έχουν καταδικαστεί σε φυλάκιση 11.5 ετών.

Μετά από αυτή την περίσταση, το άρθρο του νόμου 419 έχει χρησιμοποιηθεί ευρύτερα στο πλαίσιο πολιτικών εξεγέρσεων: από μια αντιφασιστική διαδήλωση στο Μιλάνο στις 11 Μαρτίου 2006, όταν 16 άτομα καταδικάστηκαν σε 4 χρόνια φυλάκισης για φθορά και λεηλασία, χάρη στις ελαφρυντικές περιστάσεις και στην επιλογή από την πλευρά τους της «συντομευμένης δικαστικής διαδικασίας», που περιλαμβάνει μείωση των προστίμων. Οι κατηγορίες περί φθοράς και λεηλασίας χρησιμοποιήθηκαν επίσης εναντίον κάποιων ακτιβιστών για γεγονότα που συνέβησαν στη διάρκεια τεράστιας διαδήλωσης στις 11 Οκτωβρίου 2011 στη Ρώμη, η οποία κατέληξε σε συγκρούσεις. Πιο πρόσφατα, απαγγέλθηκαν από δημόσιους κατήγορους στην Κρεμόνα, σε σχέση με μια διαδήλωση σε απάντηση φασιστικής επίθεσης στην Casa Pound. Τέλος, στους διαδηλωτές του No Expo, έχουν αποδοθεί οι ίδιες κατηγορίες. Επιπλέον, αξίζει τον κόπο να επισημανθεί πως, πέρα από το πολιτικό πλαίσιο, αυτές οι κατηγορίες έχουν, ανά τα χρόνια, χρησιμοποιηθεί, για να τιμωρηθούν άτομα που συμμετείχαν σε συγκρούσεις κατά τη διάρκεια αθλητικών εκδηλώσεων.

Κατά τη διάρκεια της μεταπολεμικής περιόδου, αυτή η κατηγορία χρησιμοποιήθηκε για να τιμωρήσει όσους συμμετείχαν στην εξέγερση που ξέσπασε μετά τη δολοφονία του ηγέτη του Κομμουνιστικού Κόμματος Παλμίρο Τολιάτι. Έπειτα, εξαφανίστηκε μέχρι το 1998, όταν ανανεώθηκε ad hoc, για να τιμωρήσει όσους είχαν πάρει μέρος στη μεγάλη διαδήλωση της 4ης Απριλίου (περισσότερα από 10.000 άτομα), που έλαβε χώρα μετά τον αμφιλέγόμενο θάνατο του αναρχικού και ακτιβιστή ενάντια στο TAV Edoardo “Baleno” Massari στη φυλακή και κατέληξε σε πετροπόλεμο ενάντια στο δικαστήριο του Τορίνο. Χρησιμοποιήθηκε εκ νέου στο Τορίνο το 2005, σε μια πολύ παρόμοια περίσταση με εκείνη στην Κρεμόνα, που περιλάμβανε επίθεση φασιστών στην κατάληψη Barocchio.

Απ’ ότι κατάλαβα, αυτό το υποτιθέμενο αδίκημα δεν υπάρχει στον ελληνικό ποινικό κώδικα. Γι’ αυτό είναι τόσο δύσκολο να κατανοηθεί στην Ελλάδα τι συμβαίνει στην Ιταλία. Δυστυχώς, αυτή η κατηγορία κυριαρχεί στην Ιταλία. Είναι ένα υποτιθέμενο αδίκημα, το οποίο προφανώς επισύρει φυλάκιση. Στο συγκεκριμένο πλαίσιο, ο δημόσιος κατήγορος τη ζήτησε τις πρώτες μέρες του Νοέμβρη και ο δικαστής την έκανε αποδεκτή στις 9 του ίδιου μήνα.

Τόσο οι Ιταλοί, όσο και οι Έλληνες, έχουν αναγνωριστεί από βίντεο. Τα βίντεο αυτά δείχνουν, με ένα πολύ γενικό τρόπο, τα συγκεκριμένα άτομα χωρίς καλυμμένα χαρακτηριστικά. Αργότερα στη διάρκεια της διαδήλωσης, αναγνωρίζονται από κάποιες λεπτομέρειες στα ρούχα τους και ως δράστες αδικημάτων, κυρίως αντίσταση κατά της αρχής και, σε κάποιες περιπτώσεις, βλάβες. Πάντως, και σε εκείνους που φαίνεται ότι απλώς αντιστέκονται αποδίδονται κατηγορίες για φθορά και λεηλασία, καθώς βοήθησαν και υπέθαλψαν με τη συμπεριφορά τους, ακόμη και ηθικά, τις ενέργειες όσων προέβαιναν σε βλάβες αυτοκινήτων και προσόψεων τραπεζών και έκαιγαν μαγαζιά. Επομένως, κατηγορούνται για φθορά και λεηλασία, επίσης. Αυτά, με λίγα λόγια, είναι γραμμένα στο ένταλμα. Έτσι, ακόμη κι αν έχει γίνει πολύς λόγος για το DNA, η μόνη έρευνα που έχει διεξαχθεί από την DIGOS (αστυνομικό τμήμα ειδικών επιχειρήσεων και έρευνας εγκληματικών πράξεων) βασίζεται σε απλή αναγνώριση μέσω φωτογραφιών και βίντεο. Αυτή είναι η κατάσταση.

Είναι ξεκάθαρο ότι υπάρχει μεγάλη αντίφαση ανάμεσα στο μέτρο που αποφάσισε ο Ιταλός δικαστής, δηλαδή τη φυλάκιση, και εκείνο που αποφάσισε ο Έλληνας, ενώ εκκρεμεί η απόφαση σχετικά με την έκδοση των 5, αν και δεν ξέρω πολλές λεπτομέρειες γι’ αυτό το ζήτημα. Προς το παρόν, το μόνο που γνωρίζω είναι πως στις 13 Νοεμβρίου αποφασίστηκε ότι οι συλληφέντες πρέπει να δίνουν το «παρών» 3 φορές τη βδομάδα στο αστυνομικό τμήμα και πως δεν μπορούν να φύγουν από τη χώρα.

Σχετικά με τα 5 άτομα που συνελήφθησαν στην Ιταλία, θα ασκήσουμε έφεση στο δικαστήριο ελευθερίας. Είναι ένα εφετείο, που αποτελείται από 3 δικαστές, έχοντας ως στόχο να προσδιορίζει αν το συγκεκριμένο μέσο κράτησης, εκκρεμούσας της δίκης, είναι δίκαιο ή όχι. Αν, δηλαδή, βασίζεται σε επαρκή νομικά στοιχεία και, πρωτίστως, αν ταιριάζει στην πραγματική συγκυρία, για την οποία μιλάμε. Πρεπει να σημειωθεί ότι στην Ιταλία είναι πολύ σύνηθες για αυτού του είδους τις κατηγορίες να καταλήγουμε σε μέτρα κράτησης. Παρόλα αυτά, σε αυτή την περίπτωση, φαίνεται σε μεγάλο βαθμό αδικαιολόγητο. Στην πραγματικότητα, ένας δικαστής θα έπρεπε να αποφασίσει για μέτρα κράτησης, προκειμένου να εμποδίσει την επανάληψη εγκλημάτων, για την περίπτωση που άτομα, τα οποία, εφόσον αφήνονταν ελεύθερα, θα συμμετείχαν σε διαδηλώσεις και θα διέπρατταν αδικήματα τέτοιου τύπου ξανά. Κι όμως, αυτό είναι εντελώς αφηρημένο και δεν έχει στέρεα βάση. Από την 1η Μάη μέχρι σήμερα, καμία διαδήλωση τέτοιου τύπου δεν έχει πραγματοποιηθεί και οι συλληφθέντες δε διέπραξαν περαιτέρω αδικήματα. Αυτά είναι τα γεγονότα που πρόκειται να εκθέσουμε στο δικαστήριο της ελευθερίας, αλλά η νίκη μας δε θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Το καλύτερο σενάριο είναι η κατ’ οίκον κράτηση- ένα μέτρο που δεν υφίσταται στην Ελλάδα, απ’ όσο ξέρω- αλλά ακόμη δεν είναι βέβαιο. Δεν είναι εύκολο. Επιπλέον, για 2 από αυτά τα άτομα είναι η πρώτη δικαστική τους εμπλοκή, και 4 από αυτά δεν έχουν φυλακιστεί ποτέ.

Σε ό,τι αφορά τους Έλληνες, αντιθέτως, αν ο δικαστής αποφασίσει την έκδοση, θα υφίσταντο κράτηση στην Ιταλία και θα ήταν δυσκολότερο γι’ αυτούς να πετύχουν, τελικά, κατ’ οίκον κράτηση, καθώς θα έπρεπε να υποδείξουν ένα τόπο κατοικίας στηνΙταλία κι αυτό είναι, γενικά, μια πολύ δύσκολη διαδικασία, εκτός κι αν βρουν κάποιον που να είναι πρόθυμος να τους φιλοξενήσει. Παρεμπιπτόντως, είναι, γενικότερα, δύσκολο για έναν αλλοδαπό να πετύχει κατ’ οίκον κράτηση. Αντιθέτως, αν δεν επιβεβαιωθεί η έκδοση, θα παραμείνουν στην Ελλάδα, με διαρκή περιοριστικά μέτρα μέχρι τη δίκη. Αλλά δεν είναι ακόμη δυνατόν να προβλέψει κάποιος ξεκάθαρα αν θα εκδοθούν ή όχι, επειδή, επιπλέον, αυτό το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης είναι κάτι κάπως καινούριο. Στη διάρκεια της περιορισμένης του ύπαρξης έχει χρησιμοποιηθεί πολύ λίγες φορές, και, γενικά, για πιο σοβαρές υποθέσεις (trafficking, τρομοκρατία κ.λπ.). Στην πραγματικότητα, είναι η πρώτη φορά που υλοποιείται για ζητήματα δημόσιας τάξης.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου