10 Iούλη 1976: Η τραγωδία του Σεβέζο στην Ιταλία

Η Λα Μπριάντσα, ο «Κήπος της Λομβαρδίας», όπως με καμάρι την αποκαλούσαν οι κάτοικοί της, ήταν μια ειδυλλιακή, ευημερούσα περιοχή της Βόρειας Ιταλίας. Ομως τον Ιούλη του 1976 μεταμορφώθηκε σε ένα εφιαλτικό, σεληνιακό τοπίο

Το Σεβέζο, μια από τις πολλές μικρές πόλεις της περιοχής, γίνεται το επίκεντρο μιας πρωτοφανούς «βραδυφλεγούς» τραγωδίας.

Στην πόλη βρισκόταν το υπερσύγχρονο εργοστάσιο ICMESA, ιδιοκτησίας μιας μεγάλης ελβετικής εταιρίας, το οποίο παρήγαγε χημικά προϊόντα.

Στις 10 Ιούλη 1976, εξαιτίας μιας ελαττωματικής βαλβίδας ασφαλείας, προκλήθηκε μεγάλη διαρροή στην ατμόσφαιρα του δηλητηριώδους αερίου διοξίνη.
Η εταιρία, αν και γνωρίζει το περιστατικό, αποφεύγει να ενημερώσει τις αρχές και έτσι οι κάτοικοι αγνοούν τους θανάσιμους κινδύνους που διατρέχουν.

Τις πρώτες μέρες μετά την έκρηξη δεν υπήρχε καμιά ένδειξη της βαριάς μόλυνσης εκτός από μια έντονη οσμή στην ατμόσφαιρα.

Υστερα από μια εβδομάδα, τα φύλλα των δέντρων άρχισαν να μαραίνονται. Πουλιά έπεφταν νεκρά από τον ουρανό και μικρά ζώα άρχισαν να πεθαίνουν. Μετά τα φυτά και τα ζώα, ήρθε και η σειρά των ανθρώπων. Γύρω στα 35 άτομα – ανάμεσα τους πολλά παιδιά – παρουσιάζουν συμπτώματα γαστρεντερίτιδας και μεταφέρονται επειγόντως στα νοσοκομεία.

Μόνο τότε η εταιρία διακόπτει την εγκληματική σιωπή της και αναγκάζεται να παραδεχτεί το τι είχε συμβεί, ενώ οι 1.500 κάτοικοι του Σεβέζο και της γύρω περιοχής συνειδητοποιούν ότι η τραγωδία τους μόλις έχει αρχίσει.

Ταυτοχρόνως, όλη η Ιταλία πληροφορείται με τρόμο ότι, επί δέκα ολόκληρες μέρες, δηλητηριασμένα προϊόντα (κρέατα, αβγά, γαλακτοκομικά) ζωικής προέλευσης, κυκλοφορούν ελεύθερα στην αγορά.

Τα όσα ακολουθούν είναι δύσκολο να περιγραφούν. Οι κάτοικοι της περιοχής διατάσσονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους χωρίς να πάρουν τίποτα μαζί τους.

Οι αρχές, με μεγάλη καθυστέρηση προχωρούν στη θανάτωση όλων των ζώων σε μια περιοχή περίπου 700 στρεμμάτων.

Η οικονομία δέχεται ανεπανόρθωτα πλήγματα, κλείνουν όλες οι βιομηχανικές μονάδες γύρω από το Σεβέζο και εκατοντάδες εργάτες βρίσκονται στο δρόμο.

Στο μεταξύ τα υγειονομικά συνεργεία στους ελέγχους που πραγματοποιούν διαπιστώνουν ότι οι τρεις στους τέσσερις κατοίκους έχουν προσβληθεί από σοβαρές δερματικές νόσους, οι οποίες στην πλειοψηφία τους εξελίσσονται σε καρκινοπάθειες. Μπροστά στο ενδεχόμενο τερατογενέσεων, το υπουργείο Υγείας προτείνει την άμβλωση για τις εγκύους όταν το έμβρυο είναι μικρότερο των τριών μηνών.

Στη συνέχεια καταστρέφεται όλη η βλάστηση της περιοχής.

Μέσα στο κλίμα του πανικού και του τρόμου, η ιταλική κυβέρνηση δίνει την άδεια στην εταιρία ICMESA να ανατινάξει τις εγκαταστάσεις της στο Σεβέζο με τη δικαιολογία ότι έτσι θα περιοριστεί η μόλυνση. Με την ανατίναξη, όμως, εξαφανίζονται και οι αποδείξεις για τις εγκληματικές ευθύνες της εταιρίας…

Ο Μαξ Φράτερ, κοινωνιολόγος και ακτιβιστής για την προστασία του περιβάλλοντος, θυμάται έντονα τη μυρωδιά και τις σειρήνες, ήταν τότε έξι χρονών:

«Κλείναμε το στόμα και τη μύτη με χαρτοπετσέτες και τρέχαμε να προστατευτούμε στα σπίτια μας. Ήταν όμως καλοκαίρι και όλα τα παράθυρα ήταν ανοιχτά. Η μυρωδιά ήταν αφόρητη και μέσα στα σπίτια επί ώρες».

Η Στεφανία Σένο, θυμάται τα περίεργα σπυριά που απέκτησαν μια εβδομάδα μετά το τοξικό νέφος αυτή και η αδελφή της: «Ευτυχώς ήταν ελαφράς μορφής, μόνο σημάδια έχουμε. Αλλά πέθαιναν και ζώα. Ήταν ξεκάθαρο πως κάποια καταστροφή έγινε στην περιοχή.»

Ο Μάριο Μοκαρέλι, τοξικολόγος, θυμάται:

«Όταν άρχισαν να πεθαίνουν μαζικά τα κουνέλια, σκεφθήκαμε ότι θα έρθει γρήγορα και η σειρά μας. Η διοξίνη έχει δραστικές επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου. Είναι καρκινογόνος ουσία. Το διαπιστώσαμε αμέσως μετά: στο Σεβέζο αυξήθηκαν οι καρκινοπάθειες κάθε είδους. Οι περιπτώσεις καρκίνου δεν ήταν διπλάσιες, αλλά πάντως πάνω από τον μέσο όρο.»

Το πράσινο πάρκο του Σεβέζο…

Από τις 10 Ιουλίου του 1976 το Σεβέζο έγινε συνώνυμο της περιβαλλοντικής καταστροφής: 37.000 άνθρωποι δέχθηκαν τις βλαβερές επιπτώσεις της διοξίνης.

4% των κατοικίδιων ζώων βρήκαν το θάνατο, 80.000 αποτεφρώθηκαν για να μην διοχετευθεί το κρέας τους στην διατροφική αλυσίδα. Εμφανίστηκαν 200 περιπτώσεις άτυπης δερματοπάθειας (χλόασμα), κατεδαφίστηκαν 40 κατοικίες και 100 εκτάρια γης έγιναν ξαφνικά επικίνδυνα για ανθρώπους, ζώα και καλλιέργειες.

Ο όμιλος Hoffmann – La Roche στον οποίο ανήκε η χημική βιομηχανία του Σεβέζο έδωσε «κάποιες» αποζημιώσεις. Και ο δήμος του Σεβέζο διαρρύθμισε την τοξικά επιβεβαρυμένη περιοχή σε δροσερούς κήπους που δεν θυμίζουν, ούτε θέλουν να θυμίζουν ότι κάποτε εδώ έγινε η πρώτη μεγάλη οικολογική καταστροφή του πλανήτη μας.