Ο πόλεμος μετά τον πόλεμο στο Ντονμπάς

Γιώργος Μιχαηλίδης

Οταν υπογράφηκε η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός και ο «οδικός χάρτης» με την ονομασία Μινσκ ΙΙ, τον Φεβρουάριο του 2015, ο εμφύλιος πόλεμος στην ανατολική Ουκρανία είχε ήδη στα αποτελέσματά του πάνω από 6.000 νεκρούς και 14.000 τραυματίες, εκ των οποίων περίπου 2.500 ήταν απλοί πολίτες. Εκατοντάδες χιλιάδες ήταν οι πρόσφυγες που κατέφυγαν κυρίως στη Ρωσία, με αρκετούς να μην έχουν ξαναγυρίσει έκτοτε, ενώ ο πληθυσμός των ανακηρυχθεισών Λαϊκών Δημοκρατιών Ντονιέτσκ και Λουγκάνσκ έχασε τις συντάξεις του, καθώς το ουκρανικό κράτος σταμάτησε να τις καταβάλλει.

Ωστόσο, σημασία έχει να εξεταστεί και η μετέπειτα περίοδος «ειρήνης». Έως το τέλος του 2021, ο ΟΗΕ υπολόγιζε τους νεκρούς του πολέμου στην ανατολική Ουκρανία σε πάνω από 13.000. εκ των οποίων περίπου οι 3.500 άμαχοι. Οι τραυματίες υπολογίζονται σε περίπου 30.000 με το ένα τρίτο έως ένα τέταρτο να είναι και πάλι απλοί πολίτες. Γίνεται εύκολα αντιληπτό πως τις Συμφωνίες του Μινσκ ακολούθησε ένας πόλεμος μετά τον πόλεμο, όπου οι συγκρούσεις χαμηλής ισχύος ήταν η καθημερινότητα των περίπου 700.000 πολιτών που υπολογίζεται ότι ζουν πολύ κοντά στη «γραμμή επαφής». Αυτά ήταν τα δώρα της στροφής της ελίτ της Ουκρανίας στον εθνικισμό, τον φασισμό και τον νεοφιλελεύθερο ευρωπαϊσμό.

Ενώ, όμως, η ένταση και οι απώλειες είχαν μειωθεί σε αρκετά σημαντικό βαθμό κατά τα τελευταία δύο έτη, η αναζωπύρωση κατά το δεύτερο μισό του 2021, με την περικύκλωση των Ντονιέτσκ και Λουγκάνσκ από δεκάδες χιλιάδες Ουκρανούς στρατιώτες, υπενθύμισε και στους πιο αισιόδοξους ότι η ανατολική Ουκρανία δεν θα ησύχαζε. Παράλληλα, η διαρκής κατάσταση πολεμικής επαγρύπνησης αυτή την οχταετία, εγκλώβιζε τον πληθυσμό του Ντονμπάς σε ένα πλαίσιο συμβίωσης πλάι-πλάι με τον στρατό και τις μυστικές υπηρεσίες ή/και τα ακροδεξιά τάγματα στις υπό ουκρανική κυριαρχία περιοχές. Δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, ότι εντός αυτής της κατάστασης έκτακτης ανάγκης οι εργατικές και πολιτικές διεκδικήσεις πρακτικά απονομιμοποιήθηκαν ένθεν κακείθεν, αφού ο απεργός εύκολα βαφτιζόταν «αποσχιστής» ή «πράκτορας των Ουκρανών» και τα κομμουνιστικά κόμματα απαγορεύονταν πλήρως στην Ουκρανία ή παρεμποδίζονταν να πάρουν μέρος ακόμα και στις εκλογές στις δύο «Λαϊκές Δημοκρατίες».

Μέσα στα πολλά που μπορούμε να σκεφτούμε με βάση τις δραματικές εξελίξεις, ίσως να αξίζει να αναρωτηθούμε αν τείνουμε προς μια μείωση ή μια διεύρυνση των πληθυσμών που θα ζουν υπό αντίστοιχες συνθήκες και πώς θα φτάσουμε στον απεγκλωβισμό εκείνων και ημών.