Ν. 4999/2022: Η ιδιωτικοποίηση του ΕΣΥ

Άρθρο του Βρασίδα Πολυμενάκου, δικηγόρου, διδάκτορα Νομικής ΕΚΠΑ, μετ. ερευνητή Πάντειου, Πανεπιστημίου, καθηγητή AIC

Ένας χρόνος σχεδόν έχει περάσει από τη νομοθέτηση του Ν. 4999/2022 (e-nomothesia.gr, 2022) για τη μεταρρύθμιση της δευτεροβάθμιας περίθαλψης, δηλαδή της δευτεροβάθμιας φροντίδας υγείας. Πρόκειται για το γνωστό νομοθετικό πλαίσιο που προκάλεσε και συνεχίζει να προκαλεί αντιδράσεις στο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό των υγειονομικών μονάδων του ΕΣΥ. Στόχοι του συγκεκριμένου νόμου είναι η δημιουργία μιας νέας κατάστασης για τις εργασιακές σχέσεις του ιατρικού προσωπικού του ΕΣΥ και ουσιαστικά η μείωση του μισθολογικού κόστους με την αποφυγή της πρόσληψης μόνιμου ιατρικού προσωπικού πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης. Κοινώς, ο νόμος επιδιώκει την «κατασκευή» ενός νεοφιλελεύθερου μοντέλου παροχής υπηρεσιών υγείας μέσα από την κατάργηση της αποκλειστικότητας και της μονιμότητας στο ΕΣΥ.

Χαρακτηριστικό το α 7 του νόμου που προβλέπει τη δυνατότητα μερικής απασχόλησης ιατρικού προσωπικού στο ΕΣΥ. Συγκεκριμένα ο νόμος με προσθήκη στο α 11 παρ 1 περ γ του προηγούμενου Ν. 2889/2001 (isathens.gr, 2017) διαπιστώνει ότι για την αντιμετώπιση της έλλειψης ιατρικού προσωπικού σε άγονες και προβληματικές περιοχές δύναται με έγκριση του Υπουργού Υγείας και κατόπιν αιτιολογημένης εισήγησης του Διοικητή του νοσοκομείου -αν πρόκειται για θέση σε νοσοκομείο, ή του Διοικητή της οικείας Υγειονομικής Περιφέρειας- να προκηρυχθούν θέσεις ιατρικού προσωπικού μερικής απασχόλησης για την κάλυψη υγειονομικών αναγκών στις περιοχές αυτές. Η διάρκεια της σύμβασης αυτής είναι τριετής και μετά το πέρας της ο ιατρός δύναται να επαναπροσληφθεί ως πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης ή μερικής απασχόλησης. Ο ιατρός σε καθεστώς μερικής απασχόλησης εργάζεται 3 ημέρες την εβδομάδα με επτάωρο συνεχές πρωινό τακτικό ωράριο. Επίσης συμμετέχει στο πρόγραμμα εφημεριών και λαμβάνει αποδοχές ανάλογες ιατρού ΕΣΥ αντίστοιχης ειδικότητας. Επιπροσθέτως ο χρόνος απασχόλησης των ιατρών σε καθεστώς μερικής απασχόλησης αναγνωρίζεται κατά τα 3/5 και προσμετράται ως χρόνος προϋπηρεσίας για τη βαθμολογική εξέλιξη τους στο ΕΣΥ. Παρατηρείται ότι οι διατάξεις αυτές στοχεύουν στην παροχή προνομίων για ιδιώτες ιατρούς που θα επιλέξουν να ενταχθούν στο ιατρικό προσωπικό των μονάδων με την υπόσχεση βεβαίως της πλήρους ένταξης τους στο μόνιμο ιατρικό προσωπικό του ΕΣΥ μελλοντικά.

Το α 10 παρ 1 του νόμου προβλέπει την δυνατότητα απασχόλησης των ιατρών του ΕΣΥ στον ιδιωτικό φορέα. Ο νόμος τροποποιεί και αντικαθιστά το α 11 παρ 4 περ α του Ν 2889/01 νομοθετώντας τη δυνατότητα του ιατρού του ΕΣΥ να εργαστεί ως ιδιώτης σε ιδιωτικό ιατρείο, να παρέχει τις ιατρικές του υπηρεσίες με οποιαδήποτε σχέση εργασίας ακόμη και ως σύμβουλος ιδιωτικής κλινικής, ιδιωτικού διαγνωστικού κέντρου ή θεραπευτηρίου, και γενικότερα σε οποιαδήποτε επιχείρηση παροχής υπηρεσιών υγείας. Προβλέπει επίσης και κάποιες προϋποθέσεις για τη δυνατότητα του ιατρού του ΕΣΥ να απασχοληθεί στον ιδιωτικό φορέα. Αναλυτικότερα, ο ιατρός δύναται να παράσχει τις υπηρεσίες του στον ιδιωτικό φορέα μόνο έπειτα από άδεια του διοικητή ή του προέδρου τον νοσοκομείου κατόπιν σχετικής αίτησης του πρώτου έως δύο φορές την εβδομάδα.

Μια επιπρόσθετη σημαντική προϋπόθεση για την απασχόληση ιατρού του ΕΣΥ στον ιδιωτικό φορέα είναι η συμμετοχή του ιατρού στην εκτός του τακτικού ωραρίου λειτουργία του νοσοκομείου. Ειδικότερα, ο ιατρός θα πρέπει να συμμετάσχει στην εκτός του τακτικού ωραρίου λειτουργία του νοσοκομείου, συμπεριλαμβανομένης και της ολοήμερης λειτουργίας του νοσοκομείου των ενεργών και μεικτών εφημεριών 8 φορές των μήνα. Μάλιστα από τις 8 φορές, τουλάχιστον οι 4 θα πρέπει να αφορούν στην ολοήμερη λειτουργία του νοσοκομείου. Στην περίπτωση ιατρών που έχουν απαλλαχθεί από τις εφημερίες, αυτοί θα πρέπει να συμμετάσχουν 8 φορές στην ολοήμερη λειτουργία του νοσοκομείου.

Σαφώς και η δυνατότητα αυτή που παρέχει ο νόμος δεν στηρίζεται στην ανάγκη για τη διασφάλιση του ιατρικού επαγγέλματος και των εργασιακών δικαιωμάτων των ιατρών αλλά επιδιώκει την απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων στο ΕΣΥ. Δεδομένου του σημαντικού ρόλου του ιατρικού προσωπικού για την προστασία της δημόσιας υγείας και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, όχι μόνο στο ΕΣΥ αλλά και στον ιδιωτικό φορέα, η ιδιωτικοποίηση των δημόσιων κοινωνικών υπηρεσιών αποτελεί μια σημαντική εξέλιξη στο βαθμό που επιβάλλει ένα νέο τρόπο διαχείρισης της περίθαλψης και νοσηλείας του πληθυσμού. Εύλογα, λοιπόν, διαπιστώνεται ότι επιδιώκεται η ιδιωτικοποίηση του ΕΣΥ μέσω της de jure και de facto αποδυνάμωσης των εργασιακών δικαιωμάτων του προσωπικού του ΕΣΥ.

Είναι πολλά τα ερωτήματα που προκύπτουν για το αν το ΕΣΥ δύναται να ανταπεξέλθει του ρόλου του στην προστασία του δικαιώματος της υγείας και στη διασφάλιση του υγειονομικού κεκτημένου σήμερα. Σίγουρα η δημιουργία ενός πλαισίου υπέρ της ιδιωτικοποίησης των δημοσιών υπηρεσιών υγείας – στρατηγική απόλυτα συνεπής με τη νεοφιλελεύθερη πολιτική οπτική για την οργάνωση και λειτουργία των κοινωνικών υπηρεσιών – στηρίζεται στην ανάγκη για μείωση των δημόσιων δαπανών στην υγεία σε συνδυασμό με την επιδίωξη της προώθησης ενός πλέγματος κοινωνικών υπηρεσιών ιδιωτικού χαρακτήρα.

Είναι σαφές ότι για την προστασία του δικαιώματος της υγείας και τη διασφάλιση του υγειονομικού κεκτημένου απαιτείται μια διαφορετική πορεία. Η ίδια η προάσπιση των εργασιακών δικαιωμάτων του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού του ΕΣΥ συνδέεται άμεσα με την ουσιαστικότερη πρόσβαση των ασθενών στις δημόσιες κοινωνικές υπηρεσίες υγείας. Κοινώς η επαναφορά της μονιμότητας ως πρώτης επιλογής, έστω και σταδιακά με βάση και τις δημοσιονομικές δυνατότητες της χώρας, αλλά και της πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης, αποτελούν προϋποθέσεις για την αναγέννηση του ΕΣΥ.

Βιβλιογραφία

e-nomothesia.gr. (2022). e-nomothesia.gr. Ανάκτηση 2022, από www.e-nomothesia.gr: https://www.e-nomothesia.gr/law-news/demosieutheke-nomos-4999-2022.html

isathens.gr. (2017). isathens.gr. Ανάκτηση 2017, από https://www.isathens.gr: https://www.isathens.gr/images/nomoi/2889-2001.pdf