Ένα νέο ναυτικό πρωτόκολλο και κοινές ασκήσεις υπογραμμίζουν την προσπάθεια του Καΐρου και του Ριάντ να θεσμοθετήσουν τη στρατιωτική συνεργασία εν μέσω των αυξανόμενων απειλών στην Ερυθρά Θάλασσα, τον Κόλπο και τη Μεσόγειο.
Η Σαουδική Αραβία και η Αίγυπτος υπέγραψαν ένα νέο πρωτόκολλο στην Αλεξάνδρεια την 1η Σεπτεμβρίου για την επέκταση της συνεργασίας τους στον τομέα της ναυτικής ασφάλειας, το τελευταίο βήμα για την εδραίωση της αμυντικής τους συνεργασίας. Η συμφωνία, που υπογράφηκε κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του διοικητή του ναυτικού της Σαουδικής Αραβίας, υποστράτηγου Μπαχρί Μοχάμεντ μπιν Αμπντουλραχμάν αλ-Γκαρίμπι, έρχεται σε μια περίοδο που και οι δύο χώρες αντιμετωπίζουν αυξανόμενες θαλάσσιες απειλές από την Ερυθρά Θάλασσα έως τη Μεσόγειο.
Η συμφωνία συνέπεσε με την Bright Star 2025, τη μεγαλύτερη πολυεθνική στρατιωτική άσκηση της περιοχής. Ωστόσο, πέρα από τις ασκήσεις και τα πρωτόκολλα, η συμφωνία θέτει μεγαλύτερα ερωτήματα σχετικά με τις ναυτικές φιλοδοξίες του Ριάντ, την προσπάθεια εκσυγχρονισμού του Καΐρου και τον τρόπο με τον οποίο η συνεργασία τους διαμορφώνει την μεταβαλλόμενη ισορροπία δυνάμεων στις αμφισβητούμενες θαλάσσιες οδούς.
Το πρωτόκολλο της 1ης Σεπτεμβρίου που υπογράφηκε στην Αλεξάνδρεια εγκαθίδρυσε ένα πλαίσιο για την επέκταση της κοινής εκπαίδευσης, την τακτική ανταλλαγή αξιωματικών και τις συντονισμένες ναυτικές επιχειρήσεις σε κοινά πεδία δράσης, όπως η Ερυθρά Θάλασσα και η Ανατολική Μεσόγειος. Επίσης, δεσμεύει τους δύο στόλους να ενισχύσουν τη διαλειτουργικότητα της διοίκησης και του ελέγχου, να βελτιώσουν τη συνεργασία σε θέματα logistics και συντήρησης και να πραγματοποιούν τακτικές επισκέψεις σε λιμάνια και διμερείς ασκήσεις.
Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε σε αυξανόμενες ανησυχίες, όπως η θαλάσσια αντιτρομοκρατία, οι αμφίβιες επιχειρήσεις και η προστασία των εμπορικών ναυτιλιακών διαδρομών. Με την κωδικοποίηση αυτών των προτεραιοτήτων, το πρωτόκολλο μετατρέπει την ad hoc συνεργασία σε μια δομημένη και προβλέψιμη εταιρική σχέση.
Για το Ριάντ, η συμφωνία προσφέρει πρόσβαση στην σκληρά κερδισμένη ναυτική εμπειρογνωμοσύνη του Καΐρου, από τη λειτουργία υποβρυχίων έως την διοργάνωση πολυεθνικών ασκήσεων. Για την Αίγυπτο, εξασφαλίζει μακροπρόθεσμη υποστήριξη από τη Σαουδική Αραβία, ενισχύοντας τη θέση του Καΐρου ως της κορυφαίας αραβικής ναυτικής δύναμης στην περιοχή.
Ομοίως, η χρονική στιγμή της συμφωνίας είναι ενδεικτική. Η υπογραφή του πρωτοκόλλου έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια των επομένων πολεμικών ασκήσεων Bright Star που διεξήχθησαν σε όλη την Αίγυπτο από τις 28 Αυγούστου έως τις 10 Σεπτεμβρίου. Η 19η αυτή διοργάνωση, που φιλοξενήθηκε στη στρατιωτική βάση Mohamed Naguib και σε διάφορες ναυτικές και αεροπορικές βάσεις στην επαρχία Marsa Matrouh, συγκέντρωσε 43 χώρες, με 13 να συμμετέχουν ενεργά με στρατεύματα στο έδαφος — συνολικά σχεδόν 8.000 άτομα, ενώ οι υπόλοιπες έστειλαν παρατηρητές. Αυτή η εντυπωσιακή συγκέντρωση καθιστά τη φετινή διοργάνωση την ευρύτερη διεθνή συμμετοχή από την έναρξη των παιχνιδιών πριν από 45 χρόνια.
Η άσκηση περιελάμβανε προσομοιώσεις διοικητικών θέσεων, ασκήσεις με πραγματικά πυρά, σενάρια αντιτρομοκρατίας και ακανόνιστου πολέμου, logistics και ιατρική διακομιδή, καθώς και αμφίβιες επιχειρήσεις. Για τη Σαουδική Αραβία, η συμμετοχή ήταν μέρος ενός σχεδίου εκπαίδευσης υπό την επίβλεψη του υποστράτηγου Αντέλ αλ-Μπαλάουι, ο οποίος τόνισε την ανάγκη για ενοποίηση των πολυεθνικών δυνάμεων. Για την περίσταση, το Ριάντ ανέπτυξε ενεργές μονάδες και από τους τέσσερις κύριους κλάδους του.
Η υπογραφή έλαβε χώρα λίγες ημέρες μετά τη συνάντηση του Αιγύπτιου Προέδρου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι με τον Πρίγκιπα Μοχάμαντ Μπιν Σαλμάν Αλ Σαούντ στο Neom στις 21 Αυγούστου, όπου συζήτησαν επίσης την ασφάλεια της Ερυθράς Θάλασσας, υπογραμμίζοντας ότι η ναυτική συμφωνία αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης πολιτικής ευθυγράμμισης.
Από ασκήσεις σε συμφωνίες
Η νέα διάσταση της αμοιβαίας ναυτικής συνεργασίας βασίζεται σε ένα ιστορικό κοινών στρατιωτικών δραστηριοτήτων μεταξύ Καΐρου και Ριάντ. Από το Red Wave 1 το 2018, οι δύο ναυτικές δυνάμεις συναντώνται τακτικά στην Ερυθρά Θάλασσα για να ασκηθούν στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας και την ασφάλεια στη θάλασσα. Η τελευταία επανάληψη, το Red Wave 7 τον Μάιο του 2024, περιελάμβανε αρκετούς περιφερειακούς εταίρους. Πέρα από τη θάλασσα, οι δύο χώρες πραγματοποίησαν τις ασκήσεις Tabuk-5 το 2022, κοινές αεροπορικές ασκήσεις το 2023 και τη μεγάλης κλίμακας άσκηση Piercing Arrow 2024 στην Αίγυπτο, η οποία συγκέντρωσε μονάδες χερσαίων, ναυτικών, εναέριων και αεροπορικών αμυντικών δυνάμεων και από τους δύο στρατούς. Και οι δύο ναυτικές δυνάμεις συμμετείχαν επίσης στη σειρά ναυτικών-αεροπορικών ασκήσεων Medusa, η τελευταία εκ των οποίων πραγματοποιήθηκε το 2024 μαζί με την Ελλάδα, τη Γαλλία και την Κύπρο.
Ο Ακράμ Χαρίφ, ανεξάρτητος δημοσιογράφος για θέματα άμυνας και ασφάλειας στη Βόρεια Αφρική, δήλωσε στο Al-Monitor ότι τέτοιες ασκήσεις δεν είναι απλές επιδείξεις, αλλά συμβάλλουν στην τυποποίηση των «κύκλων σχεδιασμού, των διαδικασιών διοίκησης και ελέγχου (C2), των ραδιοεπικοινωνιών και της αποφυγής συγκρούσεων μεταξύ αέρος και θάλασσας». Η Bright Star, εξήγησε, εκπαιδεύει ρητά την πολυεθνική C2 και την ενοποίηση των συνδυασμένων όπλων, ενώ η Red Wave έχει επικεντρωθεί στην θαλάσσια παρεμπόδιση, την άμυνα των νηοπομπών και την ασφάλεια των ακτών στην Ερυθρά Θάλασσα. «Η Medusa, αντίθετα, συνδυάζει αμφίβιες αποβάσεις, ζωντανή πυρκαγιά και αντιυποβρυχιακό πόλεμο — η συμμετοχή της Σαουδικής Αραβίας έχει προσθέσει κοινές διαδικασίες για σύνθετα σενάρια αέρος-θάλασσας και αμφίβιες θέσεις διοίκησης», είπε.
Ο Χαρίφ τόνισε ότι τα οφέλη της διαλειτουργικότητας είναι απτά: «Οι έννοιες της κοινής εργασίας που δοκιμάστηκαν μέσω του Red Wave ή του Medusa επιτρέπουν και στους δύο ναυτικούς να εκτελούν από κοινού συνοδεία, έρευνα και διάσωση και αμφίβιες θέσεις διοίκησης». Με την πάροδο του χρόνου, πρόσθεσε, αυτές οι κοινές διαδικασίες θα μπορούσαν να ανοίξουν το δρόμο για περιορισμένη τυποποίηση των πυρομαχικών ή ακόμη και των πρακτικών συντήρησης, παρά τους διαφορετικούς προμηθευτές.
Ο αυξανόμενος ρυθμός των ασκήσεων αντικατοπτρίζει τη θεσμοθέτηση της συνεργασίας. Για το Κάιρο, αυτές οι ασκήσεις ενισχύουν τους δεσμούς με έναν εταίρο του Κόλπου που παρέχει την απαραίτητη οικονομική υποστήριξη. Για το Ριάντ, επιταχύνουν την επιχειρησιακή ετοιμότητα των δυνάμεών του μέσω της εκπαίδευσης παράλληλα με ένα πιο έμπειρο ναυτικό.
Η ναυτική δύναμη της Αιγύπτου
Ο Τζουζέπε Ντεντίτσε, αναλυτής στο Μεσογειακό Παρατηρητήριο του Ινστιτούτου Πολιτικών Σπουδών, έθεσε τη συμφωνία σε ένα ευρύτερο πλαίσιο. «Αυτές οι συμφωνίες εξισορροπούν την τεχνολογική εξάρτηση της Αιγύπτου από δυτικούς προμηθευτές, ενώ της επιτρέπουν να διατηρήσει ένα χαρτοφυλάκιο σχέσεων με εταίρους από τον Κόλπο, την περιοχή και ακόμη και την Ασία, που είναι θεμελιώδεις για την εθνική της ασφάλεια». Για το Κάιρο, είπε, η ναυτική συνεργασία έχει να κάνει τόσο με την επιρροή όσο και με την άμυνα: την εξαγωγή ναυτικής τεχνογνωσίας σε εταίρους, ενώ παράλληλα εδραιώνει τον ρόλο της ως περιφερειακού βαρέως βάρους.
Ο αιγυπτιακός ναυτικός στόλος έχει υποστεί μια από τις πιο φιλόδοξες προσπάθειες εκσυγχρονισμού στον αραβικό κόσμο. Κατά την τελευταία δεκαετία, το Κάιρο έχει αποκτήσει ιταλο-γαλλικές φρεγάτες FREMM, γερμανικά υποβρύχια τύπου 209, γαλλικές κορβέτες Gowind και δύο ελικοπτεροφόρα Mistral. Μαζί με έναν στόλο πυραυλικών σκαφών και σκαφών υποστήριξης, αυτές οι αποκτήσεις έχουν δώσει στην Αίγυπτο τον μεγαλύτερο και τεχνολογικά πιο προηγμένο ναυτικό στόλο στην περιοχή εκτός από το Ισραήλ και την Τουρκία.
Η επίσκεψη της σαουδικής αντιπροσωπείας στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας και η επιθεώρηση αυτών των σκαφών αντανακλούσαν το ενδιαφέρον του Ριάντ. Για τους Σαουδικούς σχεδιαστές, οι δυνατότητες της Αιγύπτου προσφέρουν τόσο διαβεβαίωση όσο και διδάγματα. Ταυτόχρονα, ο Χαρίφ υποστήριξε ότι το Ριάντ θα παρακολουθεί στενά την «ικανότητα της Αιγύπτου να εκτελεί εκστρατείες μέσω της χρήσης των Mistral ως αρχηγείου διοίκησης — ένα στοιχείο προβολής που η Σαουδική Αραβία εξακολουθεί να στερείται». Η εμπειρία της Αιγύπτου στη μεταφορά τεχνολογίας με τις κορβέτες Gowind προσφέρει επίσης έμπνευση, καθώς το βασίλειο επιδιώκει να τοπικοποιήσει την αμυντική του βιομηχανία.
Αύξηση των ναυτιλιακών κινδύνων
Ο χρόνος υπογραφής του πρωτοκόλλου υπογραμμίζει το ασταθές ναυτιλιακό περιβάλλον που αντιμετωπίζουν και οι δύο χώρες. Στην Ερυθρά Θάλασσα, οι αντάρτες Χούθι ανανέωσαν την επίθεσή τους κατά της παγκόσμιας ναυτιλίας, κλιμακώνοντας τις εντάσεις μετά από μια αναφερόμενη επίθεση των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών κατά του υπουργικού συμβουλίου των Χούθι στα τέλη Αυγούστου. Αυτή η ανανεωμένη κλιμάκωση έχει ήδη διαταράξει τις ροές ενέργειας και τα έσοδα της Διώρυγας του Σουέζ, κοστίζοντας στην Αίγυπτο περίπου 800 εκατομμύρια δολάρια τον μήνα νωρίτερα φέτος.
Πιο ανατολικά, ο Κόλπος έχει γίνει μάρτυρας άμεσων συγκρούσεων: τον Ιούνιο, το Ιράν εκτόξευσε πυραύλους κατά της αεροπορικής βάσης al-Udeid του Κατάρ ως αντίποινα για τον 12ήμερο πόλεμο του Ισραήλ με την Τεχεράνη, υπογραμμίζοντας πόσο οι εταίροι του Κόλπου — συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας — παραμένουν εκτεθειμένοι σε αντίποινα από το Ιράν. Η ταυτόχρονη σύγκρουση του Ιράν με τα κράτη του ΣΣΚ για τα αμφισβητούμενα νησιά, σε συνδυασμό με την καθυστέρηση των πυρηνικών διαπραγματεύσεων, έχει εντείνει την περιφερειακή απομόνωσή του και έχει αυξήσει τους φόβους για πιο επιθετική συμπεριφορά στη θάλασσα.
Η Κεντρική και Ανατολική Μεσόγειος αποτελούν ένα άλλο πεδίο αβεβαιότητας. Η προγραμματισμένη επίσκεψη του Λίβυου διοικητή Χαλίφα Χίφτερ στην Τουρκία μετά από χρόνια εχθρότητας σηματοδοτεί μια πιθανή απόψυξη που θα μπορούσε να αναδιαμορφώσει τις θαλάσσιες συμμαχίες — μια τάση που επηρεάζει άμεσα τους στρατηγικούς υπολογισμούς της Αιγύπτου. Για το Κάιρο, του οποίου τα συμφέροντα στη Μεσόγειο συνδέονται με την εξερεύνηση φυσικού αερίου και τη στρατηγική αποτροπή, η στενότερη συμμετοχή της Σαουδικής Αραβίας αποτελεί εγγύηση.
Όλα αυτά τα σημεία καμπής εξηγούν γιατί το Ριάντ και το Κάιρο προχωρούν στην θεσμοθέτηση της ναυτικής συνεργασίας. Και οι δύο θεωρούν την θαλάσσια ασφάλεια κρίσιμη για την προστασία του εμπορίου, της ενέργειας και της περιφερειακής επιρροής. Ο Ντεντίτσε περιέγραψε τη λογική της Αιγύπτου: «Από τη δεκαετία του 1980, το Κάιρο έχει αναλάβει το ρόλο του περιφερειακού φρουρού της ασφάλειας εκ μέρους των μοναρχιών του Κόλπου, οι οποίες, αξιοποιώντας την οικονομική τους επιρροή, έχουν εξασφαλίσει αυτή την αναγκαστική πίστη από την Αίγυπτο». Ωστόσο, πρόσθεσε, η ανακάλυψη της θαλάσσιας διάστασης της Αιγύπτου καθιστά την παρουσία του ναυτικού απαραίτητη και στις δύο θάλασσες: το υπεράκτιο φυσικό αέριο στη Μεσόγειο, τα υποβρύχια καλώδια μέσω της Ερυθράς Θάλασσας και ο έλεγχος της Διώρυγας του Σουέζ. Αυτή η «διπλή προσέγγιση», εξήγησε, τοποθετεί το Κάιρο μεταξύ τριών στρατηγικών σφαιρών — της Μεσογείου, της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής.
Πηγή: Al Monitor
Η συμφωνία συνέπεσε με την Bright Star 2025, τη μεγαλύτερη πολυεθνική στρατιωτική άσκηση της περιοχής. Ωστόσο, πέρα από τις ασκήσεις και τα πρωτόκολλα, η συμφωνία θέτει μεγαλύτερα ερωτήματα σχετικά με τις ναυτικές φιλοδοξίες του Ριάντ, την προσπάθεια εκσυγχρονισμού του Καΐρου και τον τρόπο με τον οποίο η συνεργασία τους διαμορφώνει την μεταβαλλόμενη ισορροπία δυνάμεων στις αμφισβητούμενες θαλάσσιες οδούς.
Το πρωτόκολλο της 1ης Σεπτεμβρίου που υπογράφηκε στην Αλεξάνδρεια εγκαθίδρυσε ένα πλαίσιο για την επέκταση της κοινής εκπαίδευσης, την τακτική ανταλλαγή αξιωματικών και τις συντονισμένες ναυτικές επιχειρήσεις σε κοινά πεδία δράσης, όπως η Ερυθρά Θάλασσα και η Ανατολική Μεσόγειος. Επίσης, δεσμεύει τους δύο στόλους να ενισχύσουν τη διαλειτουργικότητα της διοίκησης και του ελέγχου, να βελτιώσουν τη συνεργασία σε θέματα logistics και συντήρησης και να πραγματοποιούν τακτικές επισκέψεις σε λιμάνια και διμερείς ασκήσεις.
Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε σε αυξανόμενες ανησυχίες, όπως η θαλάσσια αντιτρομοκρατία, οι αμφίβιες επιχειρήσεις και η προστασία των εμπορικών ναυτιλιακών διαδρομών. Με την κωδικοποίηση αυτών των προτεραιοτήτων, το πρωτόκολλο μετατρέπει την ad hoc συνεργασία σε μια δομημένη και προβλέψιμη εταιρική σχέση.
Για το Ριάντ, η συμφωνία προσφέρει πρόσβαση στην σκληρά κερδισμένη ναυτική εμπειρογνωμοσύνη του Καΐρου, από τη λειτουργία υποβρυχίων έως την διοργάνωση πολυεθνικών ασκήσεων. Για την Αίγυπτο, εξασφαλίζει μακροπρόθεσμη υποστήριξη από τη Σαουδική Αραβία, ενισχύοντας τη θέση του Καΐρου ως της κορυφαίας αραβικής ναυτικής δύναμης στην περιοχή.
Ομοίως, η χρονική στιγμή της συμφωνίας είναι ενδεικτική. Η υπογραφή του πρωτοκόλλου έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια των επομένων πολεμικών ασκήσεων Bright Star που διεξήχθησαν σε όλη την Αίγυπτο από τις 28 Αυγούστου έως τις 10 Σεπτεμβρίου. Η 19η αυτή διοργάνωση, που φιλοξενήθηκε στη στρατιωτική βάση Mohamed Naguib και σε διάφορες ναυτικές και αεροπορικές βάσεις στην επαρχία Marsa Matrouh, συγκέντρωσε 43 χώρες, με 13 να συμμετέχουν ενεργά με στρατεύματα στο έδαφος — συνολικά σχεδόν 8.000 άτομα, ενώ οι υπόλοιπες έστειλαν παρατηρητές. Αυτή η εντυπωσιακή συγκέντρωση καθιστά τη φετινή διοργάνωση την ευρύτερη διεθνή συμμετοχή από την έναρξη των παιχνιδιών πριν από 45 χρόνια.
Η άσκηση περιελάμβανε προσομοιώσεις διοικητικών θέσεων, ασκήσεις με πραγματικά πυρά, σενάρια αντιτρομοκρατίας και ακανόνιστου πολέμου, logistics και ιατρική διακομιδή, καθώς και αμφίβιες επιχειρήσεις. Για τη Σαουδική Αραβία, η συμμετοχή ήταν μέρος ενός σχεδίου εκπαίδευσης υπό την επίβλεψη του υποστράτηγου Αντέλ αλ-Μπαλάουι, ο οποίος τόνισε την ανάγκη για ενοποίηση των πολυεθνικών δυνάμεων. Για την περίσταση, το Ριάντ ανέπτυξε ενεργές μονάδες και από τους τέσσερις κύριους κλάδους του.
Η υπογραφή έλαβε χώρα λίγες ημέρες μετά τη συνάντηση του Αιγύπτιου Προέδρου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι με τον Πρίγκιπα Μοχάμαντ Μπιν Σαλμάν Αλ Σαούντ στο Neom στις 21 Αυγούστου, όπου συζήτησαν επίσης την ασφάλεια της Ερυθράς Θάλασσας, υπογραμμίζοντας ότι η ναυτική συμφωνία αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης πολιτικής ευθυγράμμισης.
Από ασκήσεις σε συμφωνίες
Η νέα διάσταση της αμοιβαίας ναυτικής συνεργασίας βασίζεται σε ένα ιστορικό κοινών στρατιωτικών δραστηριοτήτων μεταξύ Καΐρου και Ριάντ. Από το Red Wave 1 το 2018, οι δύο ναυτικές δυνάμεις συναντώνται τακτικά στην Ερυθρά Θάλασσα για να ασκηθούν στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας και την ασφάλεια στη θάλασσα. Η τελευταία επανάληψη, το Red Wave 7 τον Μάιο του 2024, περιελάμβανε αρκετούς περιφερειακούς εταίρους. Πέρα από τη θάλασσα, οι δύο χώρες πραγματοποίησαν τις ασκήσεις Tabuk-5 το 2022, κοινές αεροπορικές ασκήσεις το 2023 και τη μεγάλης κλίμακας άσκηση Piercing Arrow 2024 στην Αίγυπτο, η οποία συγκέντρωσε μονάδες χερσαίων, ναυτικών, εναέριων και αεροπορικών αμυντικών δυνάμεων και από τους δύο στρατούς. Και οι δύο ναυτικές δυνάμεις συμμετείχαν επίσης στη σειρά ναυτικών-αεροπορικών ασκήσεων Medusa, η τελευταία εκ των οποίων πραγματοποιήθηκε το 2024 μαζί με την Ελλάδα, τη Γαλλία και την Κύπρο.
Ο Ακράμ Χαρίφ, ανεξάρτητος δημοσιογράφος για θέματα άμυνας και ασφάλειας στη Βόρεια Αφρική, δήλωσε στο Al-Monitor ότι τέτοιες ασκήσεις δεν είναι απλές επιδείξεις, αλλά συμβάλλουν στην τυποποίηση των «κύκλων σχεδιασμού, των διαδικασιών διοίκησης και ελέγχου (C2), των ραδιοεπικοινωνιών και της αποφυγής συγκρούσεων μεταξύ αέρος και θάλασσας». Η Bright Star, εξήγησε, εκπαιδεύει ρητά την πολυεθνική C2 και την ενοποίηση των συνδυασμένων όπλων, ενώ η Red Wave έχει επικεντρωθεί στην θαλάσσια παρεμπόδιση, την άμυνα των νηοπομπών και την ασφάλεια των ακτών στην Ερυθρά Θάλασσα. «Η Medusa, αντίθετα, συνδυάζει αμφίβιες αποβάσεις, ζωντανή πυρκαγιά και αντιυποβρυχιακό πόλεμο — η συμμετοχή της Σαουδικής Αραβίας έχει προσθέσει κοινές διαδικασίες για σύνθετα σενάρια αέρος-θάλασσας και αμφίβιες θέσεις διοίκησης», είπε.
Ο Χαρίφ τόνισε ότι τα οφέλη της διαλειτουργικότητας είναι απτά: «Οι έννοιες της κοινής εργασίας που δοκιμάστηκαν μέσω του Red Wave ή του Medusa επιτρέπουν και στους δύο ναυτικούς να εκτελούν από κοινού συνοδεία, έρευνα και διάσωση και αμφίβιες θέσεις διοίκησης». Με την πάροδο του χρόνου, πρόσθεσε, αυτές οι κοινές διαδικασίες θα μπορούσαν να ανοίξουν το δρόμο για περιορισμένη τυποποίηση των πυρομαχικών ή ακόμη και των πρακτικών συντήρησης, παρά τους διαφορετικούς προμηθευτές.
Ο αυξανόμενος ρυθμός των ασκήσεων αντικατοπτρίζει τη θεσμοθέτηση της συνεργασίας. Για το Κάιρο, αυτές οι ασκήσεις ενισχύουν τους δεσμούς με έναν εταίρο του Κόλπου που παρέχει την απαραίτητη οικονομική υποστήριξη. Για το Ριάντ, επιταχύνουν την επιχειρησιακή ετοιμότητα των δυνάμεών του μέσω της εκπαίδευσης παράλληλα με ένα πιο έμπειρο ναυτικό.
Η ναυτική δύναμη της Αιγύπτου
Ο Τζουζέπε Ντεντίτσε, αναλυτής στο Μεσογειακό Παρατηρητήριο του Ινστιτούτου Πολιτικών Σπουδών, έθεσε τη συμφωνία σε ένα ευρύτερο πλαίσιο. «Αυτές οι συμφωνίες εξισορροπούν την τεχνολογική εξάρτηση της Αιγύπτου από δυτικούς προμηθευτές, ενώ της επιτρέπουν να διατηρήσει ένα χαρτοφυλάκιο σχέσεων με εταίρους από τον Κόλπο, την περιοχή και ακόμη και την Ασία, που είναι θεμελιώδεις για την εθνική της ασφάλεια». Για το Κάιρο, είπε, η ναυτική συνεργασία έχει να κάνει τόσο με την επιρροή όσο και με την άμυνα: την εξαγωγή ναυτικής τεχνογνωσίας σε εταίρους, ενώ παράλληλα εδραιώνει τον ρόλο της ως περιφερειακού βαρέως βάρους.
Ο αιγυπτιακός ναυτικός στόλος έχει υποστεί μια από τις πιο φιλόδοξες προσπάθειες εκσυγχρονισμού στον αραβικό κόσμο. Κατά την τελευταία δεκαετία, το Κάιρο έχει αποκτήσει ιταλο-γαλλικές φρεγάτες FREMM, γερμανικά υποβρύχια τύπου 209, γαλλικές κορβέτες Gowind και δύο ελικοπτεροφόρα Mistral. Μαζί με έναν στόλο πυραυλικών σκαφών και σκαφών υποστήριξης, αυτές οι αποκτήσεις έχουν δώσει στην Αίγυπτο τον μεγαλύτερο και τεχνολογικά πιο προηγμένο ναυτικό στόλο στην περιοχή εκτός από το Ισραήλ και την Τουρκία.
Η επίσκεψη της σαουδικής αντιπροσωπείας στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας και η επιθεώρηση αυτών των σκαφών αντανακλούσαν το ενδιαφέρον του Ριάντ. Για τους Σαουδικούς σχεδιαστές, οι δυνατότητες της Αιγύπτου προσφέρουν τόσο διαβεβαίωση όσο και διδάγματα. Ταυτόχρονα, ο Χαρίφ υποστήριξε ότι το Ριάντ θα παρακολουθεί στενά την «ικανότητα της Αιγύπτου να εκτελεί εκστρατείες μέσω της χρήσης των Mistral ως αρχηγείου διοίκησης — ένα στοιχείο προβολής που η Σαουδική Αραβία εξακολουθεί να στερείται». Η εμπειρία της Αιγύπτου στη μεταφορά τεχνολογίας με τις κορβέτες Gowind προσφέρει επίσης έμπνευση, καθώς το βασίλειο επιδιώκει να τοπικοποιήσει την αμυντική του βιομηχανία.
Αύξηση των ναυτιλιακών κινδύνων
Ο χρόνος υπογραφής του πρωτοκόλλου υπογραμμίζει το ασταθές ναυτιλιακό περιβάλλον που αντιμετωπίζουν και οι δύο χώρες. Στην Ερυθρά Θάλασσα, οι αντάρτες Χούθι ανανέωσαν την επίθεσή τους κατά της παγκόσμιας ναυτιλίας, κλιμακώνοντας τις εντάσεις μετά από μια αναφερόμενη επίθεση των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών κατά του υπουργικού συμβουλίου των Χούθι στα τέλη Αυγούστου. Αυτή η ανανεωμένη κλιμάκωση έχει ήδη διαταράξει τις ροές ενέργειας και τα έσοδα της Διώρυγας του Σουέζ, κοστίζοντας στην Αίγυπτο περίπου 800 εκατομμύρια δολάρια τον μήνα νωρίτερα φέτος.
Πιο ανατολικά, ο Κόλπος έχει γίνει μάρτυρας άμεσων συγκρούσεων: τον Ιούνιο, το Ιράν εκτόξευσε πυραύλους κατά της αεροπορικής βάσης al-Udeid του Κατάρ ως αντίποινα για τον 12ήμερο πόλεμο του Ισραήλ με την Τεχεράνη, υπογραμμίζοντας πόσο οι εταίροι του Κόλπου — συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας — παραμένουν εκτεθειμένοι σε αντίποινα από το Ιράν. Η ταυτόχρονη σύγκρουση του Ιράν με τα κράτη του ΣΣΚ για τα αμφισβητούμενα νησιά, σε συνδυασμό με την καθυστέρηση των πυρηνικών διαπραγματεύσεων, έχει εντείνει την περιφερειακή απομόνωσή του και έχει αυξήσει τους φόβους για πιο επιθετική συμπεριφορά στη θάλασσα.
Η Κεντρική και Ανατολική Μεσόγειος αποτελούν ένα άλλο πεδίο αβεβαιότητας. Η προγραμματισμένη επίσκεψη του Λίβυου διοικητή Χαλίφα Χίφτερ στην Τουρκία μετά από χρόνια εχθρότητας σηματοδοτεί μια πιθανή απόψυξη που θα μπορούσε να αναδιαμορφώσει τις θαλάσσιες συμμαχίες — μια τάση που επηρεάζει άμεσα τους στρατηγικούς υπολογισμούς της Αιγύπτου. Για το Κάιρο, του οποίου τα συμφέροντα στη Μεσόγειο συνδέονται με την εξερεύνηση φυσικού αερίου και τη στρατηγική αποτροπή, η στενότερη συμμετοχή της Σαουδικής Αραβίας αποτελεί εγγύηση.
Όλα αυτά τα σημεία καμπής εξηγούν γιατί το Ριάντ και το Κάιρο προχωρούν στην θεσμοθέτηση της ναυτικής συνεργασίας. Και οι δύο θεωρούν την θαλάσσια ασφάλεια κρίσιμη για την προστασία του εμπορίου, της ενέργειας και της περιφερειακής επιρροής. Ο Ντεντίτσε περιέγραψε τη λογική της Αιγύπτου: «Από τη δεκαετία του 1980, το Κάιρο έχει αναλάβει το ρόλο του περιφερειακού φρουρού της ασφάλειας εκ μέρους των μοναρχιών του Κόλπου, οι οποίες, αξιοποιώντας την οικονομική τους επιρροή, έχουν εξασφαλίσει αυτή την αναγκαστική πίστη από την Αίγυπτο». Ωστόσο, πρόσθεσε, η ανακάλυψη της θαλάσσιας διάστασης της Αιγύπτου καθιστά την παρουσία του ναυτικού απαραίτητη και στις δύο θάλασσες: το υπεράκτιο φυσικό αέριο στη Μεσόγειο, τα υποβρύχια καλώδια μέσω της Ερυθράς Θάλασσας και ο έλεγχος της Διώρυγας του Σουέζ. Αυτή η «διπλή προσέγγιση», εξήγησε, τοποθετεί το Κάιρο μεταξύ τριών στρατηγικών σφαιρών — της Μεσογείου, της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής.
Πηγή: Al Monitor
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου