Πρόβες πολέμου
Η χώρα «μπορεί να γίνει ένας από τους βασικούς ενεργειακούς κόμβους φυσικού αερίου της Ευρώπης. Διαθέτουμε όλες τις απαραίτητες δυνατότητες: η αγορά φυσικού αερίου μας λειτουργεί σύμφωνα με τους ευρωπαϊκούς κανόνες, έχουμε ένα εκτεταμένο σύστημα αγωγών και τους μεγαλύτερους υπόγειους χώρους αποθήκευσης.» Δεν είναι η δήλωση κάποιου κυβερνητικού παράγοντα που καμαρώνει για τις πρόσφατες συμφωνίες εισαγωγής αμερικανικού LNG – η Ελλάδα άλλωστε δεν διαθέτει υπόγειους χώρους αποθήκευσης. Είναι το κεντρικό συμπέρασμα των ομιλητών του Έβδομου Ουκρανικού Φόρουμ Φυσικού Αερίου, που πραγματοποιήθηκε στις 18 Οκτωβρίου 2021. Τέσσερις μήνες μετά, η ρωσική εισβολή και η ΝΑΤΟϊκή εμπλοκή θα μετέτρεπαν τη χώρα σε κόμβο θανάτου, καταστροφής και πλιατσικολογήματος του πλούτου της από Ρωσία και Δύση.
Τι καθιστούσε τους διάφορους Ουκρανούς επιχειρηματίες και γραφειοκράτες αισιόδοξους ότι η μετατροπή του Κιέβου σε κόμβο φυσικού αερίου, με διακηρυγμένο στόχο την απεξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο, θα περνούσε απαρατήρητη από τη Μόσχα; Την απάντηση ίσως δίνει η γιγαντοαφίσα πίσω από τους ομιλητές: Μια χειραψία μεταξύ αφενός της Ουκρανίας, αφετέρου των ΗΠΑ και της ΕΕ (βλ φωτογραφία). Τα υπόλοιπα, είναι ιστορία.
Οι «δικοί μας» επιχειρηματίες, γραφειοκράτες, κυβερνητικοί παράγοντες και λοιποί παρατρεχάμενοι που πανηγυρίζουν τις τελευταίες εβδομάδες για τη μετατροπή της χώρας σε ένα γιγαντιαίο βενζινάδικο των ΗΠΑ, θα είχαν πολλά να διδαχτούν από την πρόσφατη ιστορία του Κιέβου. Όχι επειδή οι δύο περιπτώσεις – Ελλάδας και Ουκρανίας – είναι ταυτόσημες. Αλλά επειδή στη μεγάλη χώρα της ανατολικής Ευρώπης αποτυπώνεται με τον πιο ανάγλυφο τρόπο το πού μπορεί να οδηγήσει η εμπλοκή βαθιά στον βούρκο των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, στο όνομα της «γεωπολιτικής αναβάθμισης».
Υπάρχει άλλωστε και πιο «κοντινό» παράδειγμα: Η Κύπρος θα θυμίζει πάντα ότι οι μαξιμαλιστικές, επεκτατικές επί της ουσίας, βλέψεις της Αθήνας σε περιφερειακό επίπεδο, με τις «πλάτες» των ΗΠΑ, μπορούν να οδηγήσουν στην καταστροφή.
Mετατροπή της Ελλάδας σε πύλη εισαγωγής αμερικανικού LNG
Ήταν 15 Μαρτίου του 2007 όταν στην Αθήνα έπεφταν οι υπογραφές για τον αγωγό πετρελαίου Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη, παρουσία των πρωθυπουργών Ελλάδας και Βουλγαρίας Κώστα Καραμανλή και Σεργκέι Στανίσεφ και του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν. Ενός έργου που, όπως δήλωνε τότε ο Κ. Καραμανλής, θα σηματοδοτούσε «τον αναβαθμισμένο ρόλο της Ελλάδας στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη», υποσχόμενο «χρυσές» δουλειές για τους ομίλους Λάτση και Κοπελούζου που συμμετείχαν στο κοινοπρακτικό σχήμα. Το φιλόδοξο πρότζεκτ υπό την «κηδεμονία» της Μόσχας, που φέρεται να είχε προκαλέσει τότε την ενόχληση της Ουάσιγκτον, θα παραπεμπόταν τελικά στις ελληνικές καλένδες ως την οριστική του ακύρωση από τη Σόφια τον Δεκέμβριο του 2011.
Δεκαοκτώ χρόνια μετά η ιδέα ενός κάθετου ενεργειακού άξονα που θα συνδέει την Αλεξανδρούπολη, όχι με το Μπουργκάς αλλά με την Οδησσό, προς μεταφορά αμερικανικού φυσικού αερίου και υπό την κηδεμονία αυτή τη φορά της Ουάσιγκτον, μοιάζει να παίρνει σάρκα και οστά: Βάσει της συμφωνίας (Δήλωση Προθέσεων) που υπεγράφη την προηγούμενη Κυριακή στο Μέγαρο Μαξίμου μεταξύ Αθήνας και Κιέβου, στο πλαίσιο της επίσκεψης Ζελένσκι, ήδη από τον Δεκέμβριο και για τέσσερις μήνες αμερικανικό LNG που θα φτάνει δια θαλάσσης από τη Λουιζιάνα (!) θα επαναεριοποιείται στην Ελλάδα και θα προωθείται προς βορρά μέσω του «κάθετου διαδρόμου».
Προ εβδομάδων άλλωστε στο πλαίσιο της συνόδου P-Tec στην Αθήνα υπεγράφη εικοσαετές συμβόλαιο για την τροφοδότηση της Ουκρανίας και της Ρουμανίας κατά την περίοδο 2030-2050 με αμερικανικό LNG, που θα προμηθεύεται και θα προωθεί προς βορρά η ελληνική κοινοπραξία Atlantic See στην οποία συμμετέχουν ο όμιλος AKTOR (60%) και η κρατική ΔΕΠΑ Εμπορίας (40%). Μια συμφωνία που, όπως το μακρινό 2007, παρουσιάζεται από την κυβέρνηση ως «κίνηση ματ» για τη γεωπολιτική αναβάθμιση της Ελλάδας.
Σε επιχειρηματικό επίπεδο οι ομοιότητες των δύο πρότζεκτ είναι πολλές, με εγγυημένα υπερκέρδη για τις εταιρείες που θα αναλάβουν τη διαμετακόμιση και σταθερή ροή εσόδων για το ελληνικό ναυτιλιακό κεφάλαιο. Σε πολιτικό επίπεδο όμως η μετάβαση από μια περίοδο διαπραγμάτευσης με πολλούς διεθνείς παίκτες στην ασφυκτική πρόσδεση στο αμερικανικό άρμα «βγάζει μάτι».
Όχι επειδή η Νέα Δημοκρατία του Κ. Καραμανλή ήταν κάποια… «αντιαμερικανική» δύναμη, κάθε άλλο: Ήταν η κυβέρνηση που, στα χνάρια του σημιτικού ΠΑΣΟΚ, κατέστησε «κράτος εν κράτει» τις ΗΠΑ στην Ελλάδα την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων, κάνοντας «γαργάρα» ακόμα και το σκάνδαλο των υποκλοπών. Ήταν άλλωστε μια σκληρή αντιλαϊκή κυβέρνηση που προώθησε σειρά αντεργατικών ανατροπών, με παράλληλο «τσουνάμι» ιδιωτικοποιήσεων και φοροαπαλλαγών προς το κεφάλαιο.
Η εποχή όμως ήταν διαφορετική: Ο ταξικός συσχετισμός δύναμης δεν είχε ακόμα γύρει αποφασιστικά υπέρ του κεφαλαίου, ο αντιαμερικανισμός της Μεταπολίτευσης παρέμενε ισχυρός και οι εργατικοί αγώνες και αντιστάσεις δεν επέτρεπαν στις κυβερνήσεις να παραδίδουν «γη και ύδωρ» σε εγχώριους και ξένους «επενδυτές» χωρίς σημαντικό κόστος: Τρία χρόνια είχαν κρατήσει συνολικά οι απεργιακές κινητοποιήσεις στον Πειραιά ενάντια στην πώληση του λιμανιού στην κινεζική COSCO.
Ακολούθησε ο «οδοστρωτήρας» των μνημονίων και η σταδιακή μετατόπιση των εγχώριων ελίτ από την ΕΕ προς τις ΗΠΑ, εν μέρει προς αντιστάθμιση της ασφυκτικής πίεσης που ασκούσε η Γερμανία, κυρίως όμως με το βλέμμα στα πολλά υποσχόμενα ενεργειακά κοιτάσματα της ανατολικής Μεσογείου. Ήταν η εποχή που χαράχτηκαν οι χάρτες της «ελληνικής ΑΟΖ» προς αποκλεισμό της Τουρκίας από την ανατολική Μεσόγειο (2011), αλλά και η περίοδος που δημιουργήθηκε το σχήμα «3+1» με την Κύπρο και το Ισραήλ υπό την κηδεμονία των ΗΠΑ (2013) και εκπονήθηκαν οι σχεδιασμοί για το φαραωνικό έργο του αγωγού East Med.
Στη στρατηγική αυτή κράτος και κεφάλαιο έβλεπαν τόσο μια πηγή απρόσμενης κερδοφορίας σε μια εποχή βαθιάς κρίσης του ελληνικού καπιταλισμού, όσο και ένα μέσο γεωπολιτικής αναβάθμισης έναντι της Τουρκίας – γι’ αυτό και υπηρετήθηκε πιστά από όλες τις κυβερνήσεις, ιδίως δε από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ.
Ήταν αυτή η στρατηγική που ανέβασε το θερμόμετρο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις μετά από μια δεκαπενταετία ύφεσης, με την Άγκυρα να απαντά με τους δικούς της μαξιμαλιστικούς στόχους (τουρκολιβυκό μνημόνιο) και τους αμερικανικούς ενεργειακούς κολοσσούς να λαμβάνουν πλέον ρόλο επιδιαιτητή στον περιφερειακό ανταγωνισμό, με τις επενδυτικές τους κινήσεις να εκλαμβάνονται ως «νεύμα» της Ουάσιγκτον υπέρ της μίας ή της άλλης πλευράς.
Κάπως έτσι η Ελλάδα βούτηξε βαθιά στους διαφόρων βαθμίδων ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς, με τη συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA) που υπέγραψε η κυβέρνηση Μητσοτάκη το 2021 να δένει ασφυκτικά τη χώρα στο άρμα των ΗΠΑ. Όταν λοιπόν η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία οδήγησε την Ευρώπη να αντικαταστήσει την ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία με εξάρτηση από τις ΗΠΑ, η Ελλάδα έμοιαζε έτοιμη από καιρό να αξιοποιήσει το μομέντουμ.
Ήδη η Γκιλφόιλ θέτει στο στόχαστρο την κινεζική παρουσία στον Πειραιά
Η δουλικότητα με την οποίαν σήμερα συμπεριφέρεται η εγχώρια ελίτ έναντι των ΗΠΑ, με πολιτικούς και επιχειρηματίες να κονταροχτυπιούνται για μια σέλφι με την Κίμπερλι Γκιλφόιλ, αποτελεί τη φυσική κατάληξη μιας πορείας τουλάχιστον 15 ετών. Το σκεπτικό είναι ότι όσο στενότερα ευθυγραμμιστεί η στρατηγική της Αθήνας με αυτή της Ουάσιγκτον, κυρίως στον ενεργειακό και τον αμυντικό τομέα, τόσο περισσότερες πιθανότητες έχει να λάβει ανταλλάγματα από τις ΗΠΑ στο πλαίσιο του ελληνοτουρκικού ανταγωνισμού – διασφαλίζοντας παράλληλα υπερκέρδη για το κεφάλαιο.
Πρόκειται όμως για ένα παιχνίδι με τη φωτιά. Αφενός γιατί η μετατροπή της Ελλάδας σε πύλη εισαγωγής αμερικανικού LNG θέτει αυτομάτως τη χώρα στο επίκεντρο οποιασδήποτε πολεμικής ανάφλεξης στην ευρύτερη περιοχή, αφετέρου γιατί η αναγωγή των ΗΠΑ σε ρόλο επιδιαιτητή του ελληνοτουρκικού ανταγωνισμού μπορεί να ανάψει το φιτίλι μιας θερμής αναμέτρησης, στην περίπτωση που η πλάστιγγα της Ουάσιγκτον γύρει καθοριστικά προς τη μία ή την άλλη πλευρά.
Άλλωστε η πρόσδεση στο αμερικανικό άρμα δεν έρχεται χωρίς τίμημα: Ήδη η Γκιλφόιλ θέτει στο στόχαστρο την κινεζική παρουσία στον Πειραιά, προκρίνοντας την δημιουργία αμερικανικού κόμβου διαμετακόμισης στην Ελευσίνα, μεταφέροντας τον πλανητικό ανταγωνισμό δύο υπερδυνάμεων σε απόσταση μερικών χιλιομέτρων και σε κατοικημένη περιοχή! Ενώ οι Αμερικανοί έβαλαν ήδη «χέρι» ακόμα και στην ενεργειακή συνεργασία με το Αζερμπαϊτζάν, απαιτώντας να έχουν το απόλυτο μονοπώλιο στη διοχέτευση αερίου προς την ανατολική Ευρώπη. Και είναι μόνο η αρχή…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου