Αρωμα φασισμού ξανά στην Ιταλία

Φασιστικοί χαιρετισμοί σε περσινή συγκέντρωση στη Ρώμη | ANSA

Αρωμα φασισμού ξανά στην Ιταλία

ΕΦΣΥΝ

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΑΝΔΡΕΑΔΗΣ-ΣΥΓΓΕΛΑΚΗΣ

Ερευνα που παρουσιάστηκε παραμονές Χριστουγέννων, τάραξε τα συνήθως ήρεμα νερά των ημερών αυτών, αλλά και τις συνειδήσεις των περισσότερων δημοκρατικών πολιτών. Η Ιταλία ανακάλυψε, ουσιαστικά, ότι ο φασισμός είναι κάθε άλλο παρά μια μαύρη και μόνον ανάμνηση του παρελθόντος.

Πρόκειται για έρευνα του πανεπιστημίου του Oυρμπίνο, στην οποία συνεργάστηκαν το ινστιτούτο δημοσκοπήσεων Demos και ο σύνδεσμος Avviso Pubblico. Κατέδειξε ότι το 30% των Ιταλών εγκρίνει την επιστροφή του φασισμού ή ότι δεν θα είχε κάποιο θέμα με μια τέτοια εξέλιξη. Η ερώτηση που τέθηκε ήταν: «Στην Ιταλία βρίσκεται σε εξέλιξη μια μεγάλη συζήτηση σχετικά με τον φασισμό και τον Μπενίτο Μουσολίνι. Πώς θα βλέπατε, στην ιστορική αυτή φάση, ένα καθεστώς σαν και το φασιστικό, στη χώρα μας;».

Το 68% του στατιστικού δείγματος απάντησε ότι «θα ήταν μια κακή ή και η χειρότερη λύση» και ένα 2% δήλωσε ότι δεν γνωρίζει. Το υπόλοιπο 30% όμως, όχι μόνο δεν ενοχλήθηκε, αλλά –σε μεγάλο βαθμό– εκφράστηκε θετικά: για το 8% των ερωτηθέντων είναι «η καλύτερη δυνατή λύση», για το 14% «είναι μια καλή λύση, για σύντομο χρονικό διάστημα» και για το τελευταίο 8% «είναι μια εξέλιξη η οποία το αφήνει αδιάφορο». Μια απάντηση που τελικά αποτελεί, ίσως, και την πιο ανατριχιαστική αντίδραση.

30 έως 44 ετών

Η έρευνα είναι μια απάντηση σε όσους συνεχίζουν να υποστηρίζουν ότι οι συζητήσεις περί φασισμού και άκρας Δεξιάς είναι «ξεπερασμένες», διότι σήμερα βρισκόμαστε σε μια εντελώς διαφορετική ιστορική φάση. Οπως έγραψε η εφημερίδα La Repubblica, τα υψηλότερα ποσοστά «νοσταλγών» της φασιστικής δικτατορίας καταγράφονται στους πολίτες ηλικίας 30 με 44 ετών (αγγίζουν το 36%) και σε εκείνους 45 με 54 ετών, στους οποίους η ανοχή και η ανοιχτή επικρότηση του φασισμού εκτοξεύεται στο 34%.

Οι «δεξιοί» δηλώνουν ότι θα ήταν έτοιμοι να συναινέσουν σε διακυβέρνηση από μιμητές του «Ντούτσε» σε ποσοστό 62%. Οσο για τους κεντροδεξιούς, λέει «ναι» το 29%, ενώ στους κεντρώους η «μαύρη νοσταλγία» δεν ξεπερνά το 10%. Στον προοδευτικό χώρο, η πτώση είναι κατακόρυφη. Μόλις το 7% των αριστερών βρίσκει κάποιο λόγο που θα δικαιολογούσε την κατάλυση της δημοκρατίας και την επιστροφή στους μελανοχίτωνες.

Το ότι πρόκειται για τεράστιο ζήτημα είναι προφανές. Το θέμα είναι πού οφείλεται και τι μπορεί να γίνει. Η έρευνα του πανεπιστημίου του Ουρμπίνο αποτυπώνει μια πραγματικότητα η οποία ήταν αρκετά εμφανής για όποιον ζει στην Ιταλία και έχει ένα στοιχειώδες κοινωνικό ενδιαφέρον. Ο ιστορικός Αλεσάντρο Μπάρμπερο, άλλωστε, εδώ και καιρό υποστηρίζει ότι «η Ιταλία παραμένει, σε ένα κάποιο ποσοστό, μια φασιστική χώρα» και ότι «η Ιταλία είναι ακόμη διχασμένη, με ένα ποσοστό κατοίκων της που αποτελείται από φασίστες ή, σε τελευταία ανάλυση, αντιτάσσεται πολύ περισσότερο στον κομμουνισμό, απ’ ό,τι στον φασισμό».

Μισόλογα από τη Μελόνι

Ως προς την πολιτική πραγματικότητα, η Ιταλίδα πρωθυπουργός, Τζόρτζια Μελόνι, ακόμα και σήμερα, όταν της θέτουν το ερώτημα «αν είναι αντιφασίστρια», δεν δίνει ξεκάθαρη απάντηση. Τα δε μέλη του κόμματός της και της Λέγκα δεν συμμετέχουν ποτέ στις πορείες και στις εκδηλώσεις της 25ης Απριλίου, δηλαδή της εθνικής γιορτής για την απελευθέρωση από τον φασισμό. Kαι ο ίδιος ο Μπερλουσκόνι, άλλωστε, είχε προκαλέσει πολιτική θύελλα, δηλώνοντας ότι «ο Μουσολίνι κυβέρνησε καλά, αλλά ενέκρινε τους νόμους κατά των Εβραίων, και αυτό ήταν το μεγαλύτερο λάθος του».

Στην προοδευτική παράταξη, τέλος, η συζήτηση είναι τεράστια. Ασφαλώς και καταδικάζει τον φασισμό, όπως και κάθε κεκαλυμμένη προσπάθεια επιστροφής του. Αλλά δεν αρκεί. Ο συνεχής διχασμός της και η απουσία κοινού προγράμματος καταφέρνουν να μειώσουν ακόμη και τη σημασία του θεμελιώδους αυτού μηνύματος.