Νομοσχέδιο Δένδια: Στον Καιάδα οι νέοι με Ι5 ψυχικά προβλήματα

Νομοσχέδιο Δένδια: Στον Καιάδα οι νέοι με Ι5 ψυχικά προβλήματα

Από Ιωάννα Ηλιάδη

Το νομοσχέδιο Δένδια αυξάνει από 2 σε 5 χρόνια τις αναβολές για ψυχικά ασθενείς, αποκλείει τους ιδιώτες ψυχιάτρους, απαιτεί πιστοποίηση αναπηρίας από ΚΕΠΑ και προβλέπει ακόμη και νοσηλεία για αξιολόγηση. Πρόκειται για το αυστηρότερο πλαίσιο που έχει κατατεθεί ποτέ και αφορά χιλιάδες νέους.

Ένα νέο και ιδιαίτερα αυστηρό σύστημα για τις αναβολές ψυχιατρικών προβλημάτων περιλαμβάνεται στο νομοσχέδιο Δένδια που βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση. Το νομοσχέδιο εισάγει πενταετή διαδικασία αποκλειστικά για τις ψυχικές παθήσεις, ενώ για τα σωματικά νοσήματα παραμένει το όριο των δύο ετών.

Η διάκριση αυτή έχει ήδη προκαλέσει αντιδράσεις από ειδικούς ψυχικής υγείας, νομικούς και οργανώσεις που μιλούν για στιγματισμό και άνιση μεταχείριση. Το Armyvoice.gr παρουσιάζει αναλυτικά τις ρυθμίσεις και τους κινδύνους που αναδεικνύονται.

Τι ίσχυε μέχρι σήμερα

Με το σημερινό καθεστώς, οι στρατεύσιμοι με ψυχιατρικές γνωματεύσεις λαμβάνουν αναβολές συνολικής διάρκειας έως 2 έτη και στη συνέχεια, και αν δεν υπάρχει βελτίωση, απαλλάσσονται.

Ακόμη και μετά την απαλλαγή, υπήρχε η δυνατότητα αυτεπάγγελτης επανεξέτασης, ώστε να διαπιστωθεί αν το άτομο έχει θεραπευτεί και μπορεί να υπηρετήσει. Το πλαίσιο είχε ατέλειες, αλλά δεν προέβλεπε παρατεταμένη, πολυετή ταλαιπωρία.

Τι αλλάζει με το νέο νομοσχέδιο

Το ΥΠΕΘΑ εισάγει ένα εντελώς διαφορετικό και πολύ πιο αυστηρό σύστημα για όσους πάσχουν από ψυχικές ασθένειες. Οι βασικές αλλαγές:

• Πενταετής διάρκεια αναβολών. Από τα 2 έτη περνάμε στα 5, μόνο για τις ψυχικές παθήσεις.

• Ετήσιες αναβολές μόνο. Καμία πολυετής αναβολή. Ο στρατεύσιμος θα πρέπει να περνά κάθε χρόνο από διαδικασία κρίσης.

• Αποκλεισμός γνωματεύσεων ιδιωτών ψυχιάτρων. Γίνονται δεκτές μόνο γνωματεύσεις επιμελητή Α ή διευθυντή δημόσιου νοσοκομείου.

• Μετά την 5ετία απαιτείται ΚΕΠΑ ή νοσηλεία. Ζητείται πιστοποίηση αναπηρίας, ψυχομετρικά τεστ ή νοσηλεία σε ψυχιατρική κλινική για αξιολόγηση.

• Άρνηση = υποχρέωση στράτευσης. Όποιος δεν συμμορφωθεί με οποιαδήποτε από τις παραπάνω διαδικασίες θεωρείται κατάλληλος.

Μια επιπλέον διάταξη προβλέπει ότι όποιος έχει απαλλαγεί στο παρελθόν και κληθεί σε επανεξέταση, αν κριθεί έστω «ικανός», από εκεί και πέρα θα εξετάζεται με το νέο, πολύ αυστηρότερο πλαίσιο.

Διάκριση εις βάρος των ψυχικών ασθενειών

Το νομοσχέδιο δημιουργεί δύο ταχύτητες ασθενών: αυτούς με σωματικές παθήσεις, που κρίνονται σε σύντομο διάστημα, και αυτούς με ψυχικές νόσους, που εισέρχονται σε πολυετή διαδικασία.

Η άνιση αυτή μεταχείριση δεν στηρίζεται σε επιστημονικό υπόβαθρο, καθώς οι ψυχικές παθήσεις αποτελούν χρόνιες καταστάσεις όπως πολλές άλλες παθολογικές νόσοι. Η αυστηροποίηση μόνο για τις ψυχικές παθήσεις ενισχύει κοινωνικά ήδη παγιωμένα στερεότυπα και δημιουργεί συνθήκες στοχοποίησης.

Νομικοί επισημαίνουν ότι μπορεί να γεννηθεί ζήτημα παραβίασης της αρχής της ισότητας, καθώς δύο κατηγορίες ασθενών αντιμετωπίζονται με διαφορετικά μέτρα για την ίδια διαδικασία: την κρίση καταλληλότητας.

Χωρίς τεκμηρίωση, χωρίς στοιχεία, χωρίς εκτίμηση αντικτύπου

Το ΥΠΕΘΑ επικαλείται «αύξηση ψυχολογικών Ι5», αλλά δεν παρουσιάζει δεδομένα για πραγματική άνοδο ψυχικών νοσημάτων ή περιστατικών κατάχρησης αναβολών.

Δεν δημοσιοποιείται καμία μελέτη, στατιστική ανάλυση, παράθεση στοιχείων ή οποιαδήποτε εκτίμηση κοινωνικού και ιατρικού αντικτύπου. Ολόκληρο το πλαίσιο θεσπίζεται χωρίς επιστημονική ή κοινωνική τεκμηρίωση.

Αν πράγματι υπάρχει πρόβλημα πλαστών περιστατικών, θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί με στοχευμένα μέτρα, όχι με γενικευμένη τιμωρητική λογική που θέτει όλους τους ψυχικά ασθενείς υπό διαρκή αμφισβήτηση.

Κίνδυνος επιδείνωσης της ψυχικής υγείας

Η υποχρέωση συνεχούς επανεξέτασης επί πέντε χρόνια δημιουργεί επιπλέον άγχος, φόβο και ανασφάλεια στον στρατεύσιμο.

Για πολλούς, η επαφή με την επιτροπή, η αναμονή γνωματεύσεων, η αβεβαιότητα και ο κίνδυνος υποχρεωτικής νοσηλείας λειτουργούν επιβαρυντικά. Ψυχίατροι προειδοποιούν ότι αυτή η διαδικασία μπορεί να οδηγήσει σε υποτροπές, αποδιοργάνωση και επιδείνωση συμπτωμάτων.

Παράλληλα, η πίεση που δημιουργείται ενδέχεται να αποτρέψει κάποιους από το να δηλώσουν τα πραγματικά προβλήματα ψυχικής υγείας τους, με αποτέλεσμα να παρουσιαστούν επικίνδυνες καταστάσεις εντός στρατοπέδων, όπου υπάρχει ιστορικό τραγικών περιστατικών.

Τα ΚΕΠΑ δεν είναι κατάλληλα για κρίση επί στρατιωτικών θεμάτων

Η πρόβλεψη για απαίτηση πιστοποίησης αναπηρίας από τα ΚΕΠΑ αποτελεί ένα από τα πιο προβληματικά σημεία του νομοσχεδίου.

Τα ΚΕΠΑ δεν αξιολογούν στρατιωτική καταλληλότητα, αλλά βαθμό αναπηρίας για επιδόματα. Δεν εξετάζουν παράγοντες όπως:

• έκθεση σε όπλα

• στρες στρατοπέδου

• αλλαγή περιβάλλοντος

• κλειστές δομές διαβίωσης

• βάρδιες, φυλακές, σκοπιές

Ένα άτομο μπορεί να λειτουργεί στην καθημερινότητα με υποστήριξη, αλλά να είναι ακατάλληλο για στράτευση. Το νομοσχέδιο δεν ξεκαθαρίζει πώς θα χρησιμοποιείται η γνωμάτευση των ΚΕΠΑ για στρατιωτικούς σκοπούς.

Αυτό το κενό μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένες κρίσεις και, ενδεχομένως, σε κινδύνους για το προσωπικό των μονάδων.

Απόρριψη γνωματεύσεων ιδιωτών ψυχιάτρων

Η ρύθμιση που αποκλείει τις γνωματεύσεις ιδιωτών ψυχιάτρων είναι ένα ακόμη σημείο που προκαλεί έντονη συζήτηση.

Ο θεράπων ιατρός είναι συνήθως αυτός που παρακολουθεί τον ασθενή διαχρονικά, γνωρίζει την πορεία του και μπορεί να αξιολογήσει ουσιαστικά τη λειτουργικότητά του. Ο αποκλεισμός του θεωρείται αυθαίρετος και ενδέχεται να παραβιάζει την ελευθερία επιλογής γιατρού και την πρόσβαση στην υγεία.

Επιπλέον:

• αυξάνει τις αναμονές στα δημόσια νοσοκομεία

• υποβαθμίζει τον ρόλο της πρωτοβάθμιας ψυχιατρικής φροντίδας

• δημιουργεί νέα εμπόδια για τους στρατεύσιμους

Σε πολλές περιοχές της χώρας, η πρόσβαση σε δημόσιο ψυχίατρο είναι περιορισμένη ή ανύπαρκτη. Το νομοσχέδιο δεν λαμβάνει υπόψη αυτές τις πραγματικές συνθήκες.

Το κοινωνικό υπόβαθρο που αγνοεί το ΥΠΕΘΑ

Το ΥΠΕΘΑ επιχειρεί να εμφανίσει το ζήτημα των αναβολών ως πρόβλημα «κατάχρησης». Όμως η κοινωνική πραγματικότητα είναι διαφορετική.

• Πολλοί νέοι εργάζονται από μικρή ηλικία και στηρίζουν οικογένειες.

• Οι συνθήκες θητείας παραμένουν δύσκολες και συχνά υποβαθμισμένες.

• Η θητεία είναι απλήρωτη, χωρίς ένσημα, χωρίς προοπτική.

• Το φαινόμενο της άνισης μεταχείρισης και των «βυσμάτων» παραμένει υπαρκτό.

Αντί ο Νίκος Δένδιας να βελτιώσει αυτές τις συνθήκες, επιλέγει να αυστηροποιήσει την πίεση στους ψυχικά ασθενείς. Το νομοσχέδιο δεν λύνει κανένα από τα δομικά προβλήματα της θητείας. Αντίθετα, τα μεταθέτει σε μια από τις πιο ευάλωτες ομάδες νέων.

Ουσιαστικά το νομοσχέδιο Δένδια επιβάλλει ένα πενταετές, εξοντωτικό σύστημα που στιγματίζει τους ψυχικά ασθενείς, αυξάνει την ταλαιπωρία, επιβαρύνει το σύστημα υγείας και δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους για την ασφάλεια των μονάδων.