Η Τουρκία σε τροχιά εκδημοκρατισμού

ΠΗΓΗ:www.tvxs.gr

Σε πρόσφατο ταξίδι στην Τουρκία, είχαμε την τύχη να συναντηθούμε και να συζητήσουμε με κάποιους από τους σημαντικότερους διανοούμενους, Τούρκους αλλά και ξένους που ζουν στην Κωνσταντινούπολη. Ο Αχμέτ Ινσέλ καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Γαλατά, πρώην καθηγητής του πανεπιστημίου της Σορβόνης στη Γαλλία και ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του αριστερού χώρου της Τουρκίας, ήταν ένας από αυτούς, με τον οποίο συζητήσαμε για τις τελευταίες εξελίξεις στην γείτονα χώρα.

Μεγάλα άλματα με μικρά βήματα

Με αυτή τη διατύπωση ο κ. Ινσέλ συμπύκνωσε την άποψή του για τις πολιτικές εξελίξεις στην Τουρκία. Καταρχάς έκανε λόγο για το μείζον θέμα των μειονοτήτων (Κούρδοι, Αλεβίτες) για το οποίο, όπως τόνισε, η κυβέρνηση Ερντογάν έχει κάνει ένα πολύ μεγάλο «άνοιγμα», το οποίο όπως είπε ο ίδιος έχει δύο διαστάσεις. Η μια είναι αμιγώς πολιτική θα λέγαμε και η άλλη κοινωνική.

Ως προς την πολιτική διάσταση, σημειώνει ο κ. Ινσέλ, ο διάλογος που έχει ανοίξει η τουρκική κυβέρνηση, κυρίως με τους Κούρδους, εγκαινιάζει μια νέα περίοδο όπου το «κουρδικό θέμα» από στρατιωτικό θέμα γίνεται πολιτικό. Ενώ μέχρι πρόσφατα το εν λόγω θέμα συνιστούσε εθνική απειλή –επομένως ήταν στην πλήρη αρμοδιότητα του στρατού– τώρα γίνεται πολιτικό πρόβλημα που αφορά την πολιτική εξουσία. Παρά το γεγονός πως ο διάλογος αυτός διεξάγεται με δυσκολία και πολλά πισωγυρίσματα, δηλαδή με πολύ μικρά βήματα, είναι σημαντικός για τον εκδημοκρατισμό της Τουρκίας.

Οι Κούρδοι αρχίζουν να υπάρχουν πλέον στην πολιτική ατζέντα, ως μέρος της εσωτερικής πολιτικής κατάστασης της Τουρκίας. Τα δικαιώματά τους, όπως η χρήση της κουρδικής γλώσσας ή τα κουρδικά σχολεία μεταξύ άλλων, αρχίζουν να συνιστούν μέρος των εσωτερικών πολιτικών θεμάτων της χώρας.

Όσον αφορά τους Αλεβίτες, κατά τον κ. Ινσέλ τουλάχιστον, δεν έχει προχωρήσει ουσιαστικά ο διάλογος, με αποτέλεσμα η κατάσταση όσον αφορά αυτή την πληθυσμιακή μειονότητα να παραμένει ως έχει.

Το δεύτερο μεγάλο θέμα μετά τις μειονότητες είναι βέβαια το Αρμενικό. Η συμφωνία που έκλεισε η τουρκική κυβέρνηση με την αντίστοιχη της Αρμενίας, αν και δεν έχει επικυρωθεί ακόμα από τις αντίστοιχα εθνικά κοινοβούλια, υποχρέωσε την Τουρκία να μιλήσει πολιτικά με μια χώρα που μέχρι πρότινος δεν «ήθελε να ξέρει». Παρά το γεγονός πως η κυβέρνηση Ερντογάν είναι πολύ μακριά από το να αναγνωρίσει τη γενοκτονία των Αρμενίων, υποχρεώθηκε εντούτοις να αντιμετωπίσει σε επίσημο επίπεδο και να διαπραγματευτεί, για πρώτη φορά, μια μεγάλη «μαύρη κηλίδα» της ιστορίας της.

Τα παραπάνω, όπως και το γεγονός ότι η τουρκική κυβέρνηση έχει θέσει το στρατό σε θέση άμυνας (αποκαλύψεις και δίκες ανώτατων αξιωματικών του στρατού για συμμετοχή στην Εργκενεκόν), δείχνουν ότι στην Τουρκία αλλάζει κάτι ριζικά. Σύμφωνα με τον Αχμέτ Ινσέλ, οι πολιτικές αλλαγές δεν είναι θεαματικές, ωστόσο η επίδρασή τους στην κοινωνία είναι πολύ μεγάλη. Για πρώτη φορά η τουρκική κοινωνία «μιλάει». Το «κουρδικό», το «αρμενικό» και οι Αλεβίτες, αποτελούν πλέον θέματα δημόσιας συζήτησης. Σε τηλεοπτικές εκπομπές , σε άρθρα εφημερίδων ακόμα και σε συνέδρια στα πανεπιστήμια της χώρας η γενοκτονία των Αρμενίων και τα δικαιώματα των μειονοτήτων αποτελούν πλέον θέματα αντιπαραθέσεων.

Είναι χαρακτηριστικό πως για πρώτη φορά στην ιστορία της Τουρκίας δημοσιεύονται άρθρα που κάνουν κριτική στην πολιτική του ίδιου του «πατέρα των Τούρκων», του Κεμάλ Ατατούρκ.

Το κίνημα της 10ης Δεκεμβρίου

Όλα αυτά τα ανοίγματα της κυβέρνησης Ερντογάν με στόχο τον εκδημοκρατισμό της Τουρκίας, αναδεικνύουν μια άλλη μεγάλη ανάγκη της πολιτικής σκηνής αυτής της χώρας. Την ανάγκη ύπαρξης ενός πραγματικά κεντροαριστερού χώρου που θα αποτελέσει τη βάση και θα για τον εκδημοκρατισμό της Τουρκίας. Η ύπαρξη του κεμαλικού και ακραία εθνικιστικού κόμματος CHP (Cumhuriyet Halk Partisi) το οποίο διεκδικούσε τον «αριστερά του κέντρου» χώρο, δεν αντιπροσωπεύει (ούτε αντιπροσώπευε ποτέ) αλλά και δεν επέτρεψε στο όνομα του κοσμικού κράτους τον οποιονδήποτε σε βάθος εκδημοκρατισμό.

Από την άλλη μεριά το AKP (Adalet ve Kalkınma Partisi) του Ταγίπ Ερντογάν «έχει τα όριά του» όπως τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Ινσέλ, εξηγώντας πως το συγκεκριμένο κόμμα αντιμετωπίζει τα πολιτικά προβλήματα σε θρησκευτική βάση με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το «κουρδικό».

Στη συζήτησή μας, ο Αχμέτ Ινσέλ μας αποκάλυψε τις προετοιμασίες που γίνονται για την ίδρυση ενός νέου σοσιαλδημοκρατικού κόμματος που θα καλύψει το κενό του κεντροαριστερού χώρου. Ήδη έχει γίνει η πρώτη ανακοίνωση στα τουρκικά ΜΜΕ για την επικείμενη δημιουργία αυτού του κόμματος, του οποίου το όνομα είναι μέχρι στιγμής άγνωστο. Προς το παρόν αποκαλείται «κίνηση της 10ης Δεκεμβρίου».

Σε αυτό θα συμμετέχουν πολιτικοί, δημοσιογράφοι, καθηγητές πανεπιστημίου, άνθρωποι που κινούνται στον αριστερό αλλά και όχι μόνο χώρο, που είναι υπέρ του κοσμικού κράτους, αλλά ταυτόχρονα και αντί-κεμαλιστές, οι οποίοι τάσσονται υπέρ του ουσιαστικού εκδημοκρατισμού της Τουρκίας. Μεταξύ αυτών που συμμετέχουν στην «κίνηση της 10ης Δεκεμβρίου» θα είναι και ο ίδιος ο Αχμέτ Ινσέλ, ο οποίος και μας υποσχέθηκε να μας ενημερώσει άμεσα για το όνομα και τις αρχές του κόμματος.