ΜΠΑΤΣΟΙ ΚΑΙ ΡΑΒΒΙΝΟΙ, ΤΖΑΖ ΚΑΙ ΨΑΛΜΟΙ

Τα Νέα

ΟΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ ΤΕΛ ΑΒΙΒ ΜΕ ΤΙΣ ΓΕΙΤΟΝΙΕΣ

ΤΟΥ, Η ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ,

Η ΠΑΝΣΠΕΡΜΙΑ ΤΩΝ

ΕΒΡΑΪΚΩΝ ΦΥΛΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΤΟ

ΚΡΑΤΟΣ ΤΟΥ ΙΣΡΑΗΛ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΣΑΝ

ΧΩΝΕΥΤΗΡΙ, ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΗΛΑΔΗ

ΤΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗΣ ΠΛΟΚΗΣ, ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΠΟΥ ΣΥΓΚΡΑΤΩ ΑΠΟ ΤΟ «ΔΙΠΛΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ» ΤΟΥ ΓΙΑΪΡ ΛΑΠΙΝΤ

Πριν από δύο χρόνια, θυμάμαι να παρουσιάζω κάποιο αστυνομικό μυθιστόρημα Τούρκου συγγραφέα. Επεσήμανα τότε πως το κύριο ενδιαφέρον του βιβλίου ήταν το φόντο, δηλαδή η Πόλη: στα μάτια μας, δεν είναι το συνηθισμένο πλαίσιο για να διαδραματίζονται τέτοιες ιστορίες. Εν αντιθέσει με το Παρίσι, το Λονδίνο, τη Νέα Υόρκη, η «Ανατολή» έχει κάτι το παράταιρο, σχεδόν εξωτικό, ως περίγυρος αστυνομικής πλοκής. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με το Διπλό Παιχνίδι , πρώτο βιβλίο μιας τριλογίας του Γιαΐρ Λαπίντ, που διάβασα με ευχαρίστηση, χάρη και στην προσεγμένη μετάφραση και τις πολύτιμες σημειώσεις. Ισραηλινός συγγραφέας, δημοσιογράφος, τηλεοπτικός αστέρας, σκηνοθέτης και συνθέτης, ο Γιαΐρ Λαπίντ είναι ένας καυστικός σχολιαστής της πατρίδας του, που αφήνει την κριτική ματιά του να ξεδιπλωθεί, αλλά τη δαμάζει κιόλας, την περιορίζει, καθιστώντας την όχι τόσο κραυγαλέα όσο υπαινικτική.

Αφηγητής και κεντρικός ήρωας είναι ο ευτραφής Τζος, ιδιωτικός ντετέκτιβ και πρώην αστυνομικός. Ένας τύπος που παραπέμπει στην κλασική φιγούρα του Φίλιπ Μάρλοου, στο έργο του Τσάντλερ. Έχοντας απογοητευτεί από τη θητεία του ως μπάτσος, διατηρεί μια σχέση αγάπης- μίσους με το Σώμα, οι ιθύνοντες του οποίου παρουσιάζονται ως αντιπαθείς και επιρρεπείς στη διαφθορά. Εν ολίγοις, τίποτα ιδιαίτερα πρωτότυπο μέχρι εδώ: έχουμε δει πολλές ταινίες, αμερικανικές και ευρωπαϊκές, με τέτοια μοτίβα, με παρεμφερές στήσιμο της υπόθεσης. Ο Τζος έχει επίσης έναν κολλητό που παραμένει στην Αστυνομία: τον Κράβιτς. Γνωρίζονται παιδιόθεν και υπάρχει μεταξύ τους αμοιβαία εμπιστοσύνη. Συν τοις άλλοις, ο εν λόγω μικρόσωμος αλλά τετραπέρατος μπάτσος τα έχει προσφάτως φτιάξει με την αδελφή του Τζος. Η ιστορία αρχίζει με την επίσκεψη μιας ευειδούς νέας γυναίκας στο σπίτι-γραφείο του Τζος. Το όνομα αυτής Ρίνα Ταλ. Ο σύζυγός της είναι εύπορος «διαμαντάς»: ασχολείται με την επεξεργασία και εμπορία διαμαντιών (παραδοσιακή δραστηριότητα του εβραϊκού στοιχείου στην Ευρώπη). Έναντι αδράς αμοιβής, η Ρίνα αναθέτει στον ντετέκτιβ να παρακολουθεί τον άντρα της, γιατί έχει ενδείξεις ότι την απατά. Τίποτα πιο μπανάλ, θα μου πείτε. Όμως τα πράγματα αποδεικνύονται πολύ πιο περίπλοκα: στα πρώτα κιόλας βήματα της παρακολούθησης ο Τζος θα βρεθεί μάρτυρας μιας μεγάλης ληστείας διαμαντιών και, συγχρόνως, θα περιμαζέψει μια ωραία νεαρά θεούσα, κόρη ραββίνου, που έχει πέσει θύμα βιασμού. Στη συνέχεια, θα μπλεχτεί σε μια πλεκτάνη, κατηγορούμενος και καταδιωκόμενος πανταχόθεν. Κρυβόμενος και με χρονικά περιθώρια ασφυκτικά, θα χρειαστεί να αποδείξει την αθωότητά του, να ξεδιαλύνει το μυστήριο, να ξεσκεπάσει τους ενόχους και τι κρύβεται πίσω τους. Κουβάρι.

Στην αρχή έχουμε μόνο τη ληστεία, αλλά στη συνέχεια, με εντυπωσιακή μάλιστα πυκνότητα ελάχιστων σελίδων, η βία κλιμακώνεται: αίματα και πτώματα κάνουν την εμφάνισή τους. Σωρηδόν.

Συμπαθής, εργένης, ακατάστατος, τεμπελόσκυλο, αλλά με σκυλίσιο πείσμα και στοχοπροσήλωση, ο Τζος θα οργώσει την πόλη ξεναγώντας μας σε μπορδέλα και μπαρ, σε φτηνά ξενοδοχεία και μεσοαστικές γειτονιές, σε σχολές χασιδιστών Εβραίων με ιεραρχία ραββίνων και θρησκευόμενους φανατικούς φοιτητές.

Ίλιγγος

Προς το τέλος, η πλοκή επιταχύνεται ιλιγγιωδώς. Σασπένς στο φουλ, ανατροπές, προσωπεία που πέφτουν, καθώς οδεύουμε στο γκραν φινάλε. Συγχρόνως, κάνει την εμφάνισή της μια παρέα παλαίμαχων δημοσιογράφων, ικανότατων ρεπόρτερ που καλούνται να ξελασπώσουν, με τις έρευνές τους, τον ταλαιπωρημένο Τζος. Υπέροχες εικόνες, συγκινητικές και κωμικές! Όπως διασκεδαστικές είναι και οι στιχομυθίες ανάμεσα στον περπατημένο ντετέκτιβ και την άβγαλτη θεούσα κόρη την οποία βάλθηκε να προστατεύει- και όχι μόνον. Άλλοτε αναφέρονται στους κανόνες του Ταλμούδ, άλλοτε είναι του είδους:

(Εκείνος): Και ο Αλ Καπόνε αγαπούσε την οικογένειά του!

(Αυτή): Ποιος είναι ο Αλ Καπόνε;

Κάτι σαν εκπαιδεύοντας τη Ρίτα...

ΜΑ ΠΟΥ ΠΗΓΑΝ ΟΙ ΑΡΑΒΕΣ...;

Μέσα στις σελίδες του βιβλίου συνυπάρχουν τα ελευθέρια σεξουαλικά ήθη με τον άτεγκτο συντηρητισμό του Ταλμούδ, η τζαζ με τους ψαλμούς, ο υπόκοσμος με τους κραταιούς οικογενειακούς δεσμούς, παραδοσιακοί Εβραίοι με μοντέρνους νέους. Ψηφιδωτό. Σημειωτέον ότι το αραβικό στοιχείο εμφανίζεται ελάχιστα, φευγαλέα, το δε Παλαιστινιακό ζήτημα απουσιάζει παντελώς. (Αξιοποιείται άραγε μυθοπλαστικά σε κάποιο άλλο βιβλίο της τριλογίας;)

Αναλογιζόμενος αυτό το μυθιστόρημα στο σύνολό του, σκέφτομαι πως το πλέον καίριο ζήτημα είναι το ακόλουθο: κατά πόσον η ισραηλιτική ιδιαιτερότητα του σκηνικού είναι απλώς ένα αλλόκοτο διακοσμητικό φόντο και κατά πόσον, αντιθέτως, αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της πλοκής; Εν τέλει, ο συγγραφέας καταφέρνει το δεύτερο, δηλαδή το «μη αποσυνδέσιμο»: η ιστορία αυτή, έτσι που είναι στημένη, δεν θα μπορούσε παρά να διαδραματίζεται στο σημερινό Ισραήλ. Αυτή είναι, νομίζω, η ουσιαστική επιτυχία του Λαπίντ.