Στη Μεσοποταμία βρέθηκαν τα παλαιότερα αστικά κέντρα

www.tanea.gr

Τα απομεινάρια ενός προϊστορικού πολιτισμού στη Βόρεια Συρία, που εξερευνούν αμερικανοί και σύροι αρχαιολόγοι, κρύβουν τα μυστικά των σπουδαίων πολιτισμών της Μεσοποταμίας, οι οποίοι έθεσαν τις βάσεις για την ανάπτυξη των πρώτων πόλεων στον κόσμο και την εφεύρεση της γραφής.

Τα δύο τελευταία χρόνια, οι αρχαιολόγοι που κάνουν ανασκαφές στο Τελ Ζεϊντάν έχουν αποκαλύψει αντικείμενα και τεχνουργήματα από έναν οικισμό, ο οποίος έσφυζε από ζωή στον Ανω Ευφράτη ποταμό. Οι κάτοικοί του έμειναν εκεί για δύο χιλιετίες, μέχρι το 4000 π.Χ., μία περίοδος ελάχιστα γνωστή, αλλά εξαιρετικά σημαντική για την πολιτισμική ανάπτυξη του ανθρώπου.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, τα ευρήματα από το Τελ Ζεϊντάν μπορούν να εμπλουτίσουν τις γνώσεις μας για το διάστημα, γνωστό ως περίοδος Ουμπάιντ, από το 5500 ώς το 4000 π.Χ. Εκείνα τα χρόνια, αναπτύχθηκε ευρέως η γεωργία χάρη στα νέα συστήματα άρδευσης, ενώ ευδοκίμησε η ανταλλαγή αγαθών σε μακρινές αποστάσεις, επηρεάζοντας κοινωνικά και οικονομικά τις τοπικές κοινωνίες. Τότε εμφανίστηκαν ισχυροί πολιτικοί ηγέτες και οι κοινότητες απέκτησαν κοινωνικές τάξεις με πλούσιους και φτωχούς.

Θησαυροί γνώσεων. Ο Τζιλ Στάιν, επικεφαλής των ανασκαφών στο Τελ Ζεϊντάν από το Πανεπιστήμιο του Σικάγου, εξηγεί πως οι τοποθεσίες αυτές κρύβουν θησαυρούς γνώσεων και θα χρειαστούν δεκαετίες για την πλήρη εξερεύνησή τους. «Μπορούμε να μάθουμε πολλά και για τους πιο μακρινούς πολιτισμούς στην κάτω κοιλάδα του Τίγρη και του Ευφράτη, τους οποίους επηρέασε ο πολιτισμός των Ουμπάιντ».

Εστω και «αναγκαστικά», η περίοδος αυτή έχει τραβήξει τελευταία το ενδιαφέρον των αρχαιολόγων, λόγω του πολέμου στο Ιράκ που εμποδίζει την πρόσβασή τους στις διασημότερες τοποθεσίες της Μεσοποταμίας. Ετσι, έχουν στραφεί προς τα σύνορα με τη Συρία και τη Νότια Τουρκία, στις βορειότερες κοιλάδες των ποταμών. Το Τελ Ζεϊντάν, ειδικά, είναι πιο εύκολα προσβάσιμο και θεωρείται ιδανική τοποθεσία, καθώς ποτέ δεν κατοικήθηκε από μεταγενέστερους πολιτισμούς. Ετσι, τα ερείπια της τοποθεσίας χρονολογούνται από το 4000 π.Χ.

Τους τελευταίους δύο αιώνες, οι αρχαιολόγοι βρήκαν τη δόξα στις μεγάλες και πλούσιες ανασκαφές της Μεσοποταμίας, στο Ουρούκ, το Ουρ και τη Νινευή, όπου ξέθαψαν τα παλαιότερα αστικά κέντρα στην Ιστορία. Βρήκαν σπίτια, ναούς και εργαστήρια, αλλά και πήλινα πλακίδια ενός εγγράμματου πολιτισμού που χρονολογείται από το 3200 ώς το 4000 π.Χ. Μέχρι πρόσφατα, ο πολιτισμός των Ουμπάιντ, παρ΄ ότι η αρχαιότερη πολυσύνθετη κοινωνία της περιοχής, παρέμενε στη σκιά του πλούτου του Ουρούκ.

«Το Τελ Ζεϊντάν μπορεί να επιφέρει επανάσταση στη γνώση μας για το ξεκίνημα των πολιτισμών στη Μέση Ανατολή», λέει ο Γκιγιέρμο Αλγκάζι, ανθρωπολόγος στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Σαν Ντιέγκο. Σε μία έκταση 130 στρεμμάτων, στα ανατολικά του ποταμού Μπαλίκ, οι αρχαιολόγοι έχουν εντοπίσει τέσσερις χρονικές φάσεις οικιστικής ανάπτυξης με ειρηνική μετάβαση από τη μία στην άλλη. Η τελευταία τοποθετείται στην ύστερη Εποχή του Χαλκού. Ανάμεσα στα ευρήματα είναι οικίες από λάσπη και τούβλα, κεραμικά σκεύη και μεγάλα τείχη από το 5000 π.Χ.