Η ΕΥΡΩΠΗ ΣΤΑ ΠΡΟΘΥΡΑ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑΣ

Το Βήμα

ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ, ΙΟΥΝΙΟΣ. ΣΕ ΧΕΙΡΟΤΕΡΗ στιγμή από τη σημερινή και σε χειρότερη χώρα από αυτή του Βελγίου δεν θα μπορούσε να συνέλθει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της ισπανικής προεδρίας

της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ) την περασμένη Πέμπτη. «Η χρηματοπιστωτική κρίση στην ευρωζώνη απειλεί πλέον την ίδια την υπόσταση της Ενωσης», αναγνωρίζει ο πρόεδρος της Deutsche Βank Γιόζεφ Ακερμαν. Και μια εντυπωσιακή πλειοψηφία Βέλγων υπερψήφισε την περασμένη

Κυριακή τον αρχηγό ενός κόμματος ο οποίος μιλά για «ριζοσπαστικές αλλαγές» προς την κατεύθυνση της ουσιαστικής διάλυσης του Βελγίου, μιας κρατικής οντότητας ηλικίας 180 ετών και πλέον. Στο περιθώριο του Συμβουλίου ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπαν

δεν δείχνει να ενοχλείται από τις «παρατηρήσεις» του ισπανού υπουργού Εξωτερικών Μιγκέλ Ανχελ Μορατίνος για τις εθνικές τάσεις της νέας πολιτικής της Ουγγαρίας, οι οποίες «τροφοδοτούν διαλυτικές κινήσεις μέσα σε κράτη-μέλη της ΕΕ», εννοώντας τη Σλοβενία.

Είχε αρχίσει να δείχνει σημεία κόπωσης από καιρό η Ευρωπαϊκή Ενωση, αλλά σήμερα το όραμα της δεκαετίας του ΄50 έχει εξαφανιστεί και τα επιτεύγματα του- ελεύθερη αγορά, ευρωπαϊκό κοινό νόμισμα- περνούν κρίση. Ακόμη και οι μονίμως αισιόδοξοι που πιπιλίζουν το ότι «η ΕΕ πάντοτε ξεπερνά τις κρίσεις της» όπως οι Μπαρόζο, Μπερλουσκόνι κ.ά. δείχνουν να αμφιβάλλουν αν αυτό θα εξακολουθήσει να ισχύει. Ο πρώτος, απαντώντας σε ερώτηση γερμανού δημοσιογράφου, δήλωσε σε τόνο κατηγορηματικό: «Ναι, η ευρωπαϊκή ενότητα δέχεται σήμερα ισχυρές πιέσεις». Πλειοδοτώντας, ο ιταλός πρωθυπουργός παραδέχτηκε ότι «ο διεθνής ρόλος της Ευρώπης κλονίστηκε».

Υπάρχει λοιπόν πρόβλημα για το μέλλον της (ενωμένης) Ευρώπης; Δυστυχώς, ναι. Στην Αθήνα, όπου ουδέποτε συζητήθηκε σοβαρά η πορεία της ΕΕ, η θέση της Ελλάδας στην ΕΕ και ο διεθνής ρόλος της Ευρώπης, η κρίση που διέρχεται σήμερα η ενωμένη Ευρώπη δεν απασχολεί πολλούς. Αλλά στις Βρυξέλλες, όπου την περασμένη εβδομάδα βρέθηκε για να παρακολουθήσει το Συμβούλιο ένας αριθμός ρεκόρ ευρωπαίων και άλλων πολιτικών αναλυτών, σχολιαστών και ρεπόρτερ ήταν βαρύ το κλίμα και διόλου αισιόδοξες οι προοπτικές που διατυπώνονταν στις συζητήσεις τους, στις οποίες πήραν μέρος και διπλωμάτες, στελέχη της Κομισιόν, ακόμη και επίτροποι- σε μια περίπτωση, τουλάχιστον.

Τι χαρακτηρίζει σήμερα την Ευρώπη; Υψηλή ανεργία, οικονομική κρίση που οφείλεται στην αδυναμία της να προσαρμοστεί εγκαίρως στις νέες συνθήκες που δημιούργησε η παγκοσμιοποίηση, μια συνεχής μείωση και γήρανση του πληθυσμού της με παράλληλη αύξηση του αριθμού των μεταναστών, η πλειονότητα των οποίων ούτε αφομοιώθηκε ούτε δείχνει δυνατότητες να ενταχθεί στο ευρωπαϊκό κοινωνικό σύστημα. Ενας σουηδός σχολιαστής έφερε σε δύσκολη θέση έναν αξιωματούχο της Κομισιόν όταν, απαριθμώντας μερικά στοιχεία από το μικροσκοπικό του laptop, μας έδειξε ότι είναι «αποτυχημένο εκ γενετής» το πρόγραμμα «Ευρώπη 2020» το οποίο υιοθετεί το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο με την ελπίδα ότι αυτό θα δώσει νέα ζωή στην ΕΕ. Η βάση του είναι η έρευνα στους χώρους της οικονομίας και της κοινωνικής συμβίωσης και η εφαρμογή των συμπερασμάτων του, όπως ακριβώς ήταν και της περιβόητης Στρατηγικής της Λισαβόνας (του 2000), η οποία απέτυχε και ουσιαστικά εγκαταλείφθηκε.

Πού χάθηκε η κοινή ευρωπαϊκή ταυτότητα;

Η ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ έκδοση των «Financial Τimes» υποδέχτηκε τους ηγέτες των 27 κρατών-μελών της ΕΕ που ήλθαν στις Βρυξέλες για το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο με το ρητορικό ερώτημα: Θα ανακαλύψετε,επιτέλους,την κοινή ευρωπαϊκή ταυτότητα; Η εφημερίδα αμφιβάλλει,κάτι όχι απροσδόκητο,αφού ακολουθεί σταθερά ευρωσκεπτικιστική γραμμή,όμως στο ίδιο πνεύμα ήταν και η αρθρογραφία της βελγικής «Le Soir» αυτές τις ημέρες,η οποία αφιέρωσε σχεδόν τον ίδιο χώρο στην απειλή διάσπασης της χώρας σε Φλάνδρα και Βαλλονία και στο «μέγιστο πρόβλημα» της ΕΕ το οποίο,κατά τον αρθρογράφο της εφημερίδας, είναι «η παρουσία (της ενωμένης Ευρώπης) στο διεθνές γίγνεσθαι».Στον διεθνή οικονομικό χώρο η ΕΕ βρίσκεται στις παρυφές-«μια μειοψηφία αριθμού και πλούτου στην ομάδα του G20»- και στον διεθνή πολιτικο-διπλωματικό χώρο «ανύπαρκτη είτε απογοητευτική»,όπως λ.χ.στη Διάσκεψη της Κοπεγχάγης,στην πρόσφατη κρίση της Γάζας,στον «πειθήνιο ρόλο της ως ευγενούς ακολούθου των εντολών του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν».Αλλά μήπως και η «Le Μonde» την περασμένη Τρίτη δεν διαπίστωνε ότι«η χρηματοπιστωτική κρίση μας, δημιούργησε αρκετή αβεβαιότητα για το μέλλον»της ΕΕ;

Ακούστηκε όμως και μια φωνή αισιοδοξίας.Οταν στην είσοδο του Concillium οι δημοσιογράφοι ρώτησαν τονΜπερνάρ Κουσνέραν κινδυνεύει η Ευρώπη,ο γάλλος υπουργός Εξωτερικών απάντησε με βροντώδη φωνή«για να τον ακούσουν όλοι»ότι«η ώρα της Ευρώπης δεν πέρασε,όπως θα ήθελαν μερικοί». Αποτέλεσμα; Δεν δέχτηκε άλλη ερώτηση!

Η διεύρυνση έθρεψε τον εθνικισμό

Ο ολλανδός καθηγητής του Κολεγίου του Μάαστριχτ δρΕνγουιντ βαν Μόσζερ , αναπτύσσοντας σε δημοσιογράφους και στελέχη της Κομισιόν την περασμένη Τετάρτη το θέμα «Πορεία της ΕΕ σε θολό περιβάλλον»,στάθηκε ιδιαίτερα στην απογοήτευση του «μέσου Ευρωπαίου» και στα αίτιά της. Ο Ευρωπαίος που«ονειροπόλησε την ενωμένη Ευρώπη διαπίστωσε»,είπε ο ολλανδός πανεπιστημιακός,ότι η διεύρυνση της ΕΕ δεν βοήθησε ούτε«κράτη και έθνη όπως τα Βαλτικά, την Ελλάδα,ακόμη και τη γόνιμη σε ιδέες Ισπανία», ότι«επικίνδυνες εθνικιστικές τάσεις και επίσημες πολιτικές κρατών εξακολουθούν να υπάρχουν και μάλιστα πολλές φορές επιβάλλονται ακόμη και σ΄ αυτό το ευρωπαϊκό ιδεώδες». Ποιος φταίει; Επέρριψε ευθύνες στις «μικρότητες» των κομματικών κυβερνήσεων τις οποίες κατηγόρησε για έλλειψη διορατικότητας,«αρτηριοσκληρωτικές αντιλήψεις» και ότι με τις πράξεις τους είτε με την απραξία τους «έθαψαν το όραμα» των Ευρωπαίων, δημιούργησαν σύγχυση και «δεν φέρθηκαν ως Ευρώπη» όταν δέχτηκαν εξωευρωπαϊκές πιέσεις.Απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου,ανέφερε ως τέτοια «χαρακτηριστική περίπτωση» τη συμμετοχή της ΕΕ«φορώντας τη μία ή την άλλη στρατιωτική στολή»στον πόλεμο στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν.