ΤΟ ΧΡΗΜΑΤΟΚΙΒΩΤΙΟ ΤΩΝ ΔΙΚΤΑΤΟΡΩΝ

Τα Νέα

Στις 12 Ιανουαρίου του 2010 δικαστήριο της Ελβετίας αποφάσισε ότι τα 5 εκατ. δολάρια που είχε στις ελβετικές τράπεζες ο Ζαν Κλοντ Ντιβαλιέ ανήκαν στον πρώην δικτάτορα λόγω παραγραφής των αδικημάτων του. Από μια ειρωνεία της τύχης, λίγες ώρες αργότερα χτύπησε την Αϊτή ένας καταστροφικός σεισμός. Η Ελβετία επιχειρεί τώρα να επιστρέψει εκείνα τα χρήματα με έναν ειδικό νόμο ελπίζοντας να δώσει τέλος σε μια υπόθεση 25 χρόνων.

Θα βγει ποτέ από τα ελβετικά θησαυροφυλάκια ο κλεμμένος θησαυρός του 59χρονου Ντιβαλιέ για να επιστρέψει εκεί που ανήκει; «Δεν θέλουμε αυτά τα χρήματα», δηλώνει η ελβετίδα υπουργός Εξωτερικών Μισελίν Κάλμι Ρέι. «Αυτά τα χρήματα ανήκουν στην Αϊτή». Ωστόσο, δεν είναι καθόλου εύκολο για την Ελβετία να απαλλαγεί από τα 5 εκατ. δολάρια του «Μπέιμπι Ντοκ». Ο Ντιβαλιέ αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Αϊτή το 1986. Οι αρχές της χώρας πιστεύουν ότι ο ίδιος και ο πατέρας του είχαν καταχρασθεί από 300 έως 900 εκατ. δολάρια. Το βέβαιο είναι ότι 5 εκατομμύρια κατατέθηκαν στην Ελβετία λίγους μήνες μετά την ανατροπή του.

Η Αϊτή είχε ζητήσει την ίδια χρονιά από τις ελβετικές αρχές να παγώσουν τον λογαριασμό. Οι Ελβετοί ικανοποίησαν το αίτημα, αλλά από τότε η Αϊτή δεν έχει κινηθεί νομικά εναντίον του πρώην δυνάστη της. Η αδυναμία της αυτή, η οποία οφείλεται εν πολλοίς στο ασταθές πολιτικό σύστημα της χώρας, κρατά τα χρήματα εγκλωβισμένα στα ελβετικά θησαυροφυλάκια. Ακόμη κι όταν το ελβετικό υπουργείο Δικαιοσύνης αποφάσισε την επιστροφή των χρημάτων τον Αύγουστο του 2009, ο Ντιβαλιέ κατέφυγε στα ελβετικά δικαστήρια. Στις 12 Ιανουαρίου του 2010 ο Ντιβαλιέ δικαιώθηκε και το Πορτ-Ο-Πρενς ισοπεδώθηκε από μια ισχυρή σεισμική δόνηση.

Χωρίς να έχουν δικαστεί. Ο «Νόμος Ντιβαλιέ», όπως ονομάστηκε, είναι η τελευταία πράξη του δράματος του κλεμμένου θησαυρού. Μετά την υπερψήφισή του από την Ανω Βουλή, απομένει η θετική ψήφος του Κοινοβουλίου της Βέρνης για να τεθεί σε ισχύ. Ο νόμος αυτός δίνει τη δυνατότητα στην Ελβετία να επιστρέφει χρήματα που έχουν κλέψει πρώην δικτάτορες χωρίς να έχουν δικαστεί στη χώρα της καταγωγής τους. Από το καταφύγιό του στη Νότια Γαλλία, ο «Μπέιμπι Ντοκ» απειλεί με προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. «Ούτε σε μια μπανανία δεν θα τολμούσαν να κάνουν κάτι ανάλογο», ήταν η απάντηση που έστειλε με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο στην εφημερίδα «Wall Street Journal».

Ο Ντιβαλιέ δεν θα ήταν ο πρώτος που θα έπαιρνε τις «οικονομίες της οικογένειάς του» λόγω παραγραφής των αδικημάτων του. Το περασμένο καλοκαίρι, οι κληρονόμοι Μομπούτου Σεσέκο έλαβαν όλα τα χρήματα που είχε καταθέσει στις ελβετικές τράπεζες ο πρώην δικτάτορας του Ζαΐρ. Κι αυτό γιατί σύμφωνα με τη νομοθεσία που ισχύει τουλάχιστον έως τώρα, εάν οι τρίτες χώρες δεν κινηθούν νομικά εναντίον των καταχραστών τους, η Ελβετία δεν δεσμεύει τα χρήματά τους. Με τον «Νόμο Ντιβαλιέ», μια τέτοια συνεργασία δεν θα είναι απαραίτητη. Για να επιστραφούν τα χρήματα στους Αϊτινούς αρκεί να αποδειχθεί ότι το ύψος των χρημάτων στον ελβετικό λογαριασμό είναι σαφώς μεγαλύτερο από τον υποτιθέμενο μισθό του πρώην δικτάτορα.

Επιφυλάξεις. Κάποιοι υποστηρίζουν, όμως, ότι αυτός ο νόμος δεν είναι αρκετός για να πάψει να θεωρείται η Ελβετία «το αγαπημένο χρηματοκιβώτιο των αρχιδικτατόρων του κόσμου», οι οποίοι έχουν συνολικά στις τράπεζές της 150 δισεκατομμύρια δολάρια. Ανάμεσα σε αυτούς που διατυπώνουν επιφυλάξεις είναι και ο Μαρκ Πιθ, καθηγητής Ποινικού Δικαίου, επικεφαλής του τμήματος διαφθοράς του ΟΟΣΑ αλλά και σύμβουλος της ελβετικής κυβέρνησης στη σύνταξη του «Νόμου Ντιβαλιέ». «Ισως είναι χρήσιμος για ένα κατεστραμμένο κράτος», δήλωσε στη «Wall Street Journal». «Αλλά είναι η Ταϊλάνδη, η Ινδονησία ή οι Φιλιππίνες κατεστραμμένα κράτη; Ασφαλώς όχι. Φοβούμαι ότι αυτός ο νόμος θα αποδειχθεί σύντομα ανεπαρκής». Οι ελβετικές αρχές υποστηρίζουν ότι έχουν επιστρέψει ήδη 1,6 δισεκατομμύρια δολάρια στις αναπτυσσόμενες χώρες. Ψίχουλα σε σύγκριση με τα 150 δισ. που υποτίθεται ότι βρίσκονται στα χρηματοκιβώτιά της. Και χωρίς τον σεισμό στην Αϊτή, εκείνα τα 5 εκατομμύρια θα είχαν πιθανότατα καταλήξει στις τσέπες του «Μπέιμπι Ντοκ». Την ίδια στιγμή, ο πρώην δικτάτορας παριστάνει τον πένητα. Ο γάμος του με τη Μισέλ είχε κοστίσει στους Αϊτινούς 3 εκατ. δολάρια. Οταν το ζεύγος κατέφυγε στη Γαλλία νοίκιασε έναν πύργο. Το 1994, τέσσερα χρόνια μετά το διαζύγιό του, οι Γάλλοι διέκοψαν την τηλεφωνική του σύνδεση για απλήρωτους λογαριασμούς ύψους 10.000 ευρώ. Αλλά μήπως οι χώρες δωρήτριες δεν πληρώνουν 100.000

ευρώ τον μήνα στους δικηγόρους του Τσαρλς Τέιλορ επειδή το δικαστήριο της Χάγης έχει δεχθεί ότι ο πρώην δικτάτορας της Λιβερίας ζει «σε συνθήκες ημιανέχειας»;