Η ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΩΝ ΠΕΙΡΑΤΩΝ

Τα Νέα

Ο πρόεδρος της Βενεζουέλας έχει αναδείξει εαυτόν σε επιφανή πολέμιο των αμερικανικών συμφερόντων. Δίπλα του συμπαρατάσσονται, ως νέοι πειρατές, οι Εβο Μοράλες της Βολιβίας και Ραφαέλ Κορέα του Ισημερινού. Συνιστούν αυτές οι εξελίξεις άξονα ελπίδας για έναν δικαιότερο κόσμο;

Την απελευθερωτική κληρονομιά του Σιμόν Μπολίβαρ πολλοί διεκδίκησαν ώς τώρα. Το πρόβλημα είναι ότι εκείνος είχε να αντιμετωπίσει έναν αντίπαλο με σάρκα και οστά- το Ισπανικό Στέμμα και την αποικιοκρατία- ενώ στις μέρες μας ο εχθρός είναι μάλλον ασαφής. Η απανταχού Αριστερά άλλοτε επιτίθεται κατά της Νέας Τάξης Πραγμάτων, άλλοτε κατά της παγκοσμιοποίησης, σπανιότερα κατά του (νεο)ιμπεριαλισμού ή της Δύσης και σε τελευταία μόνο ανάλυση κατά του καπιταλισμού. Μετά το 1989 η σύγχυση παγιώθηκε. Κατά έναν ασαφή τρόπο όλοι οι πιο πάνω εχθροί- που αντιστοιχούν σε διαφορετικά επίπεδα πολιτικής ανάλυσης- συμπυκνώθηκαν σε έναν και μόνο: τις ΗΠΑ. Αν και αυτό συνέβη πρωτίστως στο επίπεδο της ρητορικής αντιπαράθεσης, έκανε τα πράγματα απλούστερα. Η πολυποίκιλη και ενίοτε χαοτική πραγματικότητα ανήχθη σε κάτι απτό και κατανοητό.

Ο παλαίμαχος ακτιβιστής, συγγραφέας και κινηματογραφιστής Τάρικ Αλι μοιάζει να εκφράζει κατά τον καλύτερο τρόπο αυτή την τάση απλοποίησης των πραγμάτων που γίνεται ενίοτε ανακουφιστική, αν και δεν προσφέρει και πολλά στο ερώτημα «Τι να κάνουμε;» που είχε κάποτε θέσει ο Λένιν. Εδώ ο Αλι θεωρεί ότι υπάρχει ένας άξονας ελπίδας. Συνίσταται στην ανάληψη της εξουσίας σε μια σειρά νοτιοαμερικανικών χωρών από ηγέτες με σοσιαλιστικής έμπνευσης αντιιμπεριαλιστικό πρόγραμμα, αποφασισμένους να αντιπαρατεθούν στον νεοφιλελευθερισμό. Οι Τσάβες, Κορέα και Μοράλες είναι τρία τέτοια παραδείγματα που, όταν πρωτοτυπώνεται τούτο το βιβλίο, το 2006, έχουν αιφνιδιάσει τη διεθνή κοινότητα με την πολιτικοποίηση της εκπτώχευσης ευρέων στρωμάτων σε παγκόσμιο επίπεδο αλλά και με την αξιοποίηση της ριζοσπαστικοποίησης νέων κοινωνικών κινημάτων, περιλαμβανομένου εκείνου των αυτοχθόνων. Αντίθετα, ο Αλι δεν περιλαμβάνει στο στρατόπεδο της ελπίδας τον Βραζιλιάνο Λούλα που έχει κατ΄ αυτόν «ξεπουληθεί» στα διεθνή συμφέροντα, ούτε τη Χιλιανή Μπατσελέτ, μιας και μετά τη συντριβή του Αλιέντε η Χιλή δεν εννοεί να απαγκιστρωθεί από τις οικονομικές δομές της αποικιοκρατικής περιόδου.

Το βιβλίο είναι γραμμένο ως λίβελλος. Εκκινεί με μια πολεμική κατά των δυτικών Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και της κριτικής που έχουν ασκήσει στον λαϊκισμό του Τσάβες, του οποίου έχει μεν αναγνωρισθεί η ρητορική δεινότητα αλλά έχει αμφισβητηθεί η ικανότητα και η βούληση να πάρει αποστάσεις από τον κορπορατισμό, τον εθνικισμό και τις πελατειακές σχέσεις που έχουν ταλαιπωρήσει διαχρονικά τη Νότια Αμερική. Ο Αλι επιτίθεται αδιακρίτως κατά προοδευτικών εφημερίδων τύπου Guardian, Le Μonde, Εl Ρais, Liberation και συντηρητικών όπως οι Financial Τimes και o Εconomist. Τις εντάσσει ομαδόν σε ένα σχέδιο Παλινόρθωσης όπου έχουν προσχωρήσει μετά την Πτώση του Τείχους το 1989 πρώην επαναστάτες και προοδευτικοί διανοούμενοι. Στο ίδιο τσουβάλι μπαίνουν στις επόμενες σελίδες - ίσως όχι αδίκως- και όσοι πολιτικοί ηγέτες ομνύουν υπέρ των αγορών και της απελευθέρωσης του εμπορίου στρέφοντας την πλάτη στα προοδευτικά τους ιδεώδη. Προασπιζόμενος τις πολιτικές του Τσάβες με συχνά αλληλοαναιρούμενα στοιχεία- περιορισμένη αναδιανομή γαιών, έμφαση στην πρωτοβάθμια περίθαλψη, επίθεση στον αναλφαβητισμό, ανάκτηση του ελέγχου στον πετρελαϊκό πλούτο της Βενεζουέλας-, ο Αλι θεωρεί ότι το κίνημα που τον ανέτρεψε μόλις για δύο ημέρες το 2002 ήταν ξενοκίνητο και ότι ο διεθνής Τύπος έσπευσε αναίτια να πανηγυρίσει μέχρις ότου ο ηγέτης της Βενεζουέλας ανακτήσει θριαμβευτικά την εξουσία.

Δικαιώνεται εν τέλει ο ευφάνταστος τίτλος του βιβλίου; Δύσκολο να πει κανείς αν η ρομαντική προσέγγιση της πειρατείας συνεγείρει στις μέρες μας τις μάζες. Ποιες είναι αλήθεια οι προς λήστευση καραβέλες που μεταφέρουν το παγκόσμιο χρυσάφι στα αμπάρια τους; Ο απολαυστικός- μπορώ να το βεβαιώσω - στα διεθνή φόρουμ Τσάβες είπε μια επιτυχημένη ατάκα στην πρόσφατη Διάσκεψη για το Κλίμα στην Κοπεγχάγη όταν δήλωσε ότι «... αν ο πλανήτης ήταν τράπεζα θα τον είχαμε ήδη σώσει». Ομως δεν διαθέτει σχέδιο απεμπλοκής από την κυριαρχία του πετρελαίου, μιας και η Βενεζουέλα είναι η πέμπτη πετρελαιοπαραγωγός χώρα παγκοσμίως και έχει αντιδράσει μαζί με χώρες τύπου Κουβέιτ και Σαουδικής Αραβίας στην εξάπλωση της πράσινης τεχνολογίας και των ήπιων μορφών ενέργειας. Επίσης συμπαρατάσσεται με θεοκρατικά καθεστώτα τύπου Ιράν, παίρνει αυτοβούλως τις ευλογίες του Φιντέλ, δεν αμφισβητεί στο παραμικρό τις εργασιακές συνθήκες σε χώρες όπως η Κίνα, ενώ ελάχιστα ασχολείται με το «μοντέλο ανάπτυξης» όπως πολλοί προπάτορές του στα πράγματα της Λατινικής Αμερικής (και όχι μόνο).