Το Βήμα
«Αν έπρεπε να διαλέξεις ανάμεσα στο να σώσεις τη ζωή ενός κοριτσιού και στο να της δώσεις τη δυνατότητα να πάει σχολείο, εσύ τι θα έκανες πρώτα;». Αυτό μου απάντησε ο πρόεδρος του Αφγανιστάν Χαμίντ Καρζάι όταν τον ρώτησα τον περασμένο μήνα αν τα δικαιώματα των γυναικών της χώρας του μπορεί να θυσιαστούν για χάρη μιας ειρηνευτικής συμφωνίας με τους Ταλιμπάν.
Καθώς φαίνεται ότι οι ουσιαστικές διαπραγματεύσεις για την ειρήνη θα αργήσουν για πολύ καιρό ακόμη, είναι ξεκάθαρο ότι τα πολιτικά και τα πνευματικά θεμέλια του Αφγανιστάν υπονομεύονται για χάρη της «συμφιλίωσης» με τους στασιαστές. Ο Καρζάι δείχνει κουρασμένος από τις σφαγές και δεν είναι πλέον σίγουρος ότι η διεθνής κοινότητα τον στηρίζει. Πολλοί από τους ξένους συμμάχους του έχουν γίνει τόσο κυνικοί όσον αφορά την παρούσα κατάσταση του Αφγανιστάν που δεν μπορούν καν να φανταστούν ότι μια συμφωνία με τους Ταλιμπάν θα μπορούσε να τη χειροτερέψει. Οι προοπτικές είναι ιδιαίτερα αποθαρρυντικές για τις ομάδες των Αφγανών που υπέφεραν περισσότερο υπό το καθεστώς των Ταλιμπάν: πρωτίστως τις γυναίκες και τις εθνικές μειονότητες.
Οι Αφγανές έχουν αγωνιστεί με κάποια επιτυχή αποτελέσματα- έχοντας μεγάλη στήριξη από την υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Χίλαρι Κλίντον- για να συμπεριληφθούν τα ζητήματα που τις αφορούν στις διαβουλεύσεις με τους Ταλιμπάν. Αλλά ο αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα δεν έχει αποκλείσει την περίπτωση οι πολέμαρχοι των Ταλιμπάν, που έχουν ιστορικό απάνθρωπης συμπεριφοράς απέναντι στις Αφγανές και στους Αφγανούς, να διοριστούν σε κυβερνητικές θέσεις ή ακόμη και να ασκούν ουσιαστικό έλεγχο κάποιων περιοχών, αρκεί να μην έχουν πάρε-δώσε με την Αλ Κάιντα και να υποσχεθούν ότι θα σέβονται το αφγανικό Σύνταγμα. Οπως πρόσφατα είπε ένας δυτικός διπλωμάτης στο περιοδικό «Τime»: «Πρέπει να είστε ρεαλιστές. Δεν μπορούμε να στέλνουμε στρατεύματα και να ξοδεύουμε χρήματα για πάντα. Πρέπει να υπάρξει συμβιβασμός και είναι απαραίτητο να γίνουν θυσίες».
Αν είναι να είμαστε ρεαλιστές, ας δούμε τουλάχιστον ποιες θα είναι αυτές οι θυσίες. Οι Ταλιμπάν είναι ένα ιδεολογικό κίνημα του οποίου οι αρχηγοί πιστεύουν ότι σωστά έπραξαν όταν βύθισαν το Αφγανιστάν στο σκοτάδι τη δεκαετία του ΄90. Σε πολλές περιοχές όπου έχουν την εξουσία συνεχίζουν να σκοτώνουν γυναίκες που πάνε σχολείο, εργάζονται ή συμμετέχουν στα κοινά, ενώ σκοτώνουν και όσους άνδρες τις υποστηρίζουν. Αν λοιπόν ένας Ταλιμπάν, σήμερα κυβερνήτης-φάντασμα σε μια επαρχία, γινόταν αύριο πραγματικός κυβερνήτης, τα «νυχτερινά τηλεγραφήματα» που στέλνουν τώρα οι Ταλιμπάν για να απειλήσουν τις γυναίκες θα γίνονταν ημερήσια διατάγματα.
Εντάξει, αυτό δεν είναι αρκετό για να πείσει την Ουάσιγκτον να σταματήσει τον πόλεμο. Αλλά, προτού θυσιάσουμε τις αρχές μας για την ειρήνη, πρέπει να ρωτήσουμε: Θα φέρει η συνεργασία με ορισμένους Ταλιμπάν την ασφάλεια που υπόσχεται; Εδώ το ρεαλιστικό επιχείρημα καταρρέει.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Πακιστάν που διαπραγματευόταν το 2008 συμφωνία με τους Ταλιμπάν και αυτοί δεν τήρησαν τις υποσχέσεις τους: έδερναν τις γυναίκες και έκαιγαν τα σχολεία. Μέσα σε λίγους μήνες ο πακιστανικός στρατός ξεκίνησε μια τεράστια στρατιωτική επιχείρηση.
Το ίδιο είναι πολύ πιθανό να συμβεί και στο Αφγανιστάν αν οι επικεφαλής των Ταλιμπάν συμφωνήσουν με τις ΗΠΑ να εξουσιάζουν αυτούς τους οποίους ήδη τρομοκρατούν. Με τις εθνικές μειονότητες του Αφγανιστάν (οι οποίες όλες μαζί αποτελούν πλειονότητα) να φοβούνται ιδιαίτερα μια «συμφωνία» με τους Ταλιμπάν, πολλοί Αφγανοί πιστεύουν ότι μια βιαστική διαδικασία θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμη και σε εκτεταμένο εμφύλιο.
Καμία από τις προαναφερθείσες τρομακτικές συνέπειες δεν θα επιτάχυνε την υποχώρηση των ΗΠΑ. Μάλλον το αντίθετο. Και το να πιστεύει κανείς ότι θα τις απέφευγε απλώς με το να απαιτεί από τους Ταλιμπάν, με τους οποίους δήθεν «συμφιλιώθηκε», να καταδικάσουν τη βία και να στηρίξουν το Σύνταγμα δεν είναι ρεαλισμός, αλλά μια ανάγκη να πιστέψει κάπου γιατί βρίσκεται σε απόγνωση.
Κάποιοι υποψιάζονται ότι οι συζητήσεις περί δικαιωμάτων των γυναικών είναι πρόφαση για να παραμείνουν οι αμερικανικές δυνάμεις στο Αφγανιστάν για πάντα. Εξάλλου οι υποστηρικτές του προέδρου Ομπάμα, οι οποίοι λογικά θα ενδιαφέρονταν περισσότερο για την προστασία των γυναικών στο Αφγανιστάν, είναι και οι πιο δύσπιστοι για την παραμονή των ΗΠΑ εκεί. Αλλά αν κάποιος πιστεύει στη στρατηγική του Ντέιβιντ Πετρέους για καταστολή της εξέγερσης, όσο χρόνο και αν χρειαστεί ή σε μια πιο περιορισμένη αποστολή αντιτρομοκρατίας με λιγότερα στρατεύματα, δεν υπάρχει λόγος για βιαστικές συμφωνίες οι οποίες προσφέρουν στους Ταλιμπάν μερίδιο στην εξουσία.
Η απάντηση στο ειλικρινές ερώτημα του Καρζάι πρέπει να είναι: Οφείλετε να βοηθήσετε αυτό το κορίτσι να παραμείνει ζωντανό, αλλά ταυτόχρονα και να πάει σχολείο. Αν προσπαθήσετε να θυσιάσετε τα ανθρώπινα δικαιώματα στο όνομα της ειρήνης, δεν θα πετύχετε τίποτε από τα δύο.
Οι Αφγανές έχουν αγωνιστεί με κάποια επιτυχή αποτελέσματα- έχοντας μεγάλη στήριξη από την υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Χίλαρι Κλίντον- για να συμπεριληφθούν τα ζητήματα που τις αφορούν στις διαβουλεύσεις με τους Ταλιμπάν. Αλλά ο αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα δεν έχει αποκλείσει την περίπτωση οι πολέμαρχοι των Ταλιμπάν, που έχουν ιστορικό απάνθρωπης συμπεριφοράς απέναντι στις Αφγανές και στους Αφγανούς, να διοριστούν σε κυβερνητικές θέσεις ή ακόμη και να ασκούν ουσιαστικό έλεγχο κάποιων περιοχών, αρκεί να μην έχουν πάρε-δώσε με την Αλ Κάιντα και να υποσχεθούν ότι θα σέβονται το αφγανικό Σύνταγμα. Οπως πρόσφατα είπε ένας δυτικός διπλωμάτης στο περιοδικό «Τime»: «Πρέπει να είστε ρεαλιστές. Δεν μπορούμε να στέλνουμε στρατεύματα και να ξοδεύουμε χρήματα για πάντα. Πρέπει να υπάρξει συμβιβασμός και είναι απαραίτητο να γίνουν θυσίες».
Αν είναι να είμαστε ρεαλιστές, ας δούμε τουλάχιστον ποιες θα είναι αυτές οι θυσίες. Οι Ταλιμπάν είναι ένα ιδεολογικό κίνημα του οποίου οι αρχηγοί πιστεύουν ότι σωστά έπραξαν όταν βύθισαν το Αφγανιστάν στο σκοτάδι τη δεκαετία του ΄90. Σε πολλές περιοχές όπου έχουν την εξουσία συνεχίζουν να σκοτώνουν γυναίκες που πάνε σχολείο, εργάζονται ή συμμετέχουν στα κοινά, ενώ σκοτώνουν και όσους άνδρες τις υποστηρίζουν. Αν λοιπόν ένας Ταλιμπάν, σήμερα κυβερνήτης-φάντασμα σε μια επαρχία, γινόταν αύριο πραγματικός κυβερνήτης, τα «νυχτερινά τηλεγραφήματα» που στέλνουν τώρα οι Ταλιμπάν για να απειλήσουν τις γυναίκες θα γίνονταν ημερήσια διατάγματα.
Εντάξει, αυτό δεν είναι αρκετό για να πείσει την Ουάσιγκτον να σταματήσει τον πόλεμο. Αλλά, προτού θυσιάσουμε τις αρχές μας για την ειρήνη, πρέπει να ρωτήσουμε: Θα φέρει η συνεργασία με ορισμένους Ταλιμπάν την ασφάλεια που υπόσχεται; Εδώ το ρεαλιστικό επιχείρημα καταρρέει.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Πακιστάν που διαπραγματευόταν το 2008 συμφωνία με τους Ταλιμπάν και αυτοί δεν τήρησαν τις υποσχέσεις τους: έδερναν τις γυναίκες και έκαιγαν τα σχολεία. Μέσα σε λίγους μήνες ο πακιστανικός στρατός ξεκίνησε μια τεράστια στρατιωτική επιχείρηση.
Το ίδιο είναι πολύ πιθανό να συμβεί και στο Αφγανιστάν αν οι επικεφαλής των Ταλιμπάν συμφωνήσουν με τις ΗΠΑ να εξουσιάζουν αυτούς τους οποίους ήδη τρομοκρατούν. Με τις εθνικές μειονότητες του Αφγανιστάν (οι οποίες όλες μαζί αποτελούν πλειονότητα) να φοβούνται ιδιαίτερα μια «συμφωνία» με τους Ταλιμπάν, πολλοί Αφγανοί πιστεύουν ότι μια βιαστική διαδικασία θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμη και σε εκτεταμένο εμφύλιο.
Καμία από τις προαναφερθείσες τρομακτικές συνέπειες δεν θα επιτάχυνε την υποχώρηση των ΗΠΑ. Μάλλον το αντίθετο. Και το να πιστεύει κανείς ότι θα τις απέφευγε απλώς με το να απαιτεί από τους Ταλιμπάν, με τους οποίους δήθεν «συμφιλιώθηκε», να καταδικάσουν τη βία και να στηρίξουν το Σύνταγμα δεν είναι ρεαλισμός, αλλά μια ανάγκη να πιστέψει κάπου γιατί βρίσκεται σε απόγνωση.
Κάποιοι υποψιάζονται ότι οι συζητήσεις περί δικαιωμάτων των γυναικών είναι πρόφαση για να παραμείνουν οι αμερικανικές δυνάμεις στο Αφγανιστάν για πάντα. Εξάλλου οι υποστηρικτές του προέδρου Ομπάμα, οι οποίοι λογικά θα ενδιαφέρονταν περισσότερο για την προστασία των γυναικών στο Αφγανιστάν, είναι και οι πιο δύσπιστοι για την παραμονή των ΗΠΑ εκεί. Αλλά αν κάποιος πιστεύει στη στρατηγική του Ντέιβιντ Πετρέους για καταστολή της εξέγερσης, όσο χρόνο και αν χρειαστεί ή σε μια πιο περιορισμένη αποστολή αντιτρομοκρατίας με λιγότερα στρατεύματα, δεν υπάρχει λόγος για βιαστικές συμφωνίες οι οποίες προσφέρουν στους Ταλιμπάν μερίδιο στην εξουσία.
Η απάντηση στο ειλικρινές ερώτημα του Καρζάι πρέπει να είναι: Οφείλετε να βοηθήσετε αυτό το κορίτσι να παραμείνει ζωντανό, αλλά ταυτόχρονα και να πάει σχολείο. Αν προσπαθήσετε να θυσιάσετε τα ανθρώπινα δικαιώματα στο όνομα της ειρήνης, δεν θα πετύχετε τίποτε από τα δύο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου