του Ν. ΒΟΥΛΕΛΗ
Ο θρίαμβος του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο δημοψήφισμα για τη συνταγματική μεταρρύθμιση ανοίγει την επόμενη κρίσιμη φάση, με μία προσδοκώμενη τρίτη νίκη στις βουλευτικές εκλογές και τελικά την αναρρίχησή του στην προεδρία της Δημοκρατίας για να ολοκληρωθεί η πλήρης ηγεμονία του τούρκου πρωθυπουργού.
Πρόκειται αναμφίβολα για μια εντυπωσιακή νίκη, όχι για το ποσοστό που απέσπασε το «ναι» (58%) -γιατί εκεί αναδείχθηκε μία γεωγραφική τριχοτόμηση της Τουρκίας, με ισχυρά προπύργια του «όχι»-, αλλά γιατί επιτεύχθηκε ο στόχος του Ερντογάν και του κόμματός του να υπονομεύσουν και να αποδυναμώσουν τα δύο βασικά στηρίγματα του κεμαλικού κατεστημένου: τις ένοπλες δυνάμεις και το δικαστικό σώμα.
Ετσι ανοίγει ο δρόμος για ένα νέο σύνταγμα, μετά τις βουλευτικές εκλογές -που προβλέπονται για τον Ιούλιο του 2011, αλλά μπορεί να επισπευθούν- στο οποίο θα αποτυπωθούν οι αρχές που θα αντικαταστήσουν όσα επέβαλε η δικτατορία το 1982. Εκεί θα κριθεί πλέον και η θεσμική συμμόρφωση της Τουρκίας με τις αξίες της ελευθερίας, της δημοκρατίας, του πλουραλισμού, του σεβασμού των μειονοτήτων και με όλα όσα χαρακτηρίζουν ένα σύγχρονο δημοκρατικό κράτος.
Ηττα της αντιπολίτευσης
Αυτή τη φάση ήθελε να εμποδίσει σύσσωμη η αντιπολίτευση, που μετέτρεψε ουσιαστικά το δημοψήφισμα σε ψήφο εμπιστοσύνης στον Ερντογάν. Ομως η στείρα άρνησή της οδήγησε στην ήττα της και την ταύτισε με όλα όσα ήθελε να καταδικάσει και να αποβάλει από την πολιτική σκηνή η συντριπτική πλειοψηφία των δημοκρατικών πολιτών: τη δικτατορία, τις διώξεις, τα βασανιστήρια, την ασυδοσία των παρακρατικών μηχανισμών.
Η δύναμη του Ερντογάν, σε συνδυασμό με τις εκπληκτικές επιδόσεις της τουρκικής οικονομίας -αύξηση 10,3% στο δεύτερο τρίμηνο της χρονιάς, μετά την αύξηση 11,7% στο πρώτο τρίμηνο-, δείχνει ότι, αν δεν υπάρξει μια τελείως απρόοπτη εξέλιξη, οι στόχοι του τούρκου πρωθυπουργού θα υλοποιηθούν. Το μεγάλο ερώτημα είναι με ποιο συνασπισμό πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων, με ποιες ευρύτερες συμμαχίες θα επιχειρηθούν οι παραπέρα μετασχηματισμοί!
Κι εδώ η ευθύνη του Ερντογάν είναι πολύ μεγάλη, γιατί ως σύγχρονος ηγεμόνας έδειξε μεγάλες ικανότητες στη χάραξη στρατηγικής και τακτικής, έστω κι αν δεν μπορεί να συγκαλύψει μια τάση αυταρχισμού που παραπέμπει στον Κεμάλ Ατατούρκ ή στον Πούτιν...
Αλλά εξίσου μεγάλη είναι και η ευθύνη της αντιπολίτευσης -κυρίως του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος- που κατάντησε υπερασπιστής του στρατοκρατικού κατεστημένου, στο όνομα μιας υποτιθέμενης «ισλαμιστικής απειλής», την οποία ενσαρκώνει ο Ερντογάν, «που θέλει να μετατρέψει την Τουρκία σε Ιράν», κ.λπ.
Ολόκληρη η πορεία του Ερντογάν και του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) διαψεύδει όσους πιστεύουν απλοϊκά ότι το πρόβλημα της Τουρκίας είναι να διαλέξει ανάμεσα σε Δύση και Ανατολή ή ανάμεσα σε Ευρώπη και Ισλάμ. Δυστυχώς, υπάρχουν πολλοί -και στην Ευρώπη- που νομίζουν ότι η σημερινή Τουρκία βρίσκεται μπροστά σε τέτοια ψευτοδιλήμματα.
Οι δυνάμεις που ανέδειξαν και στηρίζουν τον Ερντογάν και το κόμμα του δεν θέλουν να υπονομεύσουν τον κοσμικό χαρακτήρα της Τουρκίας. Ενδεχομένως να θέλουν να τον μπολιάσουν με νέα στοιχεία, να τον εκσυγχρονίσουν σύμφωνα με τις αντιλήψεις των ανερχόμενων κοινωνικών στρωμάτων, αλλά όχι να τον ανατρέψουν.
Ευρωπαϊκή Ενωση και Κουρδικό
Τόσο η εσωτερική πολιτική του Ερντογάν όσο και η νέα εξωτερική πολιτική με αρχιτέκτονα τον Νταβούτογλου δείχνουν ότι η σημερινή Τουρκία δεν εγκαταλείπει βασικές διαχρονικές επιλογές και συμμαχίες, αλλά επιμένει συστηματικά να τις εμπλουτίσει, να τις διευρύνει, ενισχύοντας παντού και με κάθε τρόπο τη φωνή της, κάνοντας αισθητή την παρουσία της -όσο βέβαια της επιτρέπουν τα άλυτα προβλήματά της...
Στην επόμενη φάση, ο Ερντογάν θα έχει να αντιμετωπίσει κυρίως δύο κορυφαία ζητήματα: το επίπεδο των σχέσεων της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ενωση και το Κουρδικό. Η αδιαφιλονίκητη ηγεμονία του, που οραματίζεται να την προωθήσει ώς τον ανώτατο πολιτειακό θώκο, δεν μπορεί να εξασφαλιστεί αν δεν αναζητήσει μια ειρηνική, δημοκρατική λύση στο Κουρδικό και αν δεν αποκαταστήσει μια λειτουργική σχέση με την Ε.Ε., που δεν θα αποκλείει -έστω και μακροπρόθεσμα- την ένταξη.
Προϋπόθεση για το τελευταίο είναι να συμβάλει αποφασιστικά στη δίκαιη λύση του Κυπριακού και στην αποκατάσταση πραγματικά φιλικών και συμμαχικών σχέσεων με την Ελλάδα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου