http://www.tanea.gr
Τι το κοινό µπορείνα έχουνο Μουσταφά Κεµάλ, ο Μουαµάρ Καντάφι, ο ΤαγίπΕρντογάν, η Τουρκία, η Ιταλία, τα Δωδεκάνησα, η οικονοµική ύφεση,ο αναβρασµός στη Μέση Ανατολήκαι ο µακαρίτης τέως πρωθυπουργός της Τουρκίας Νετσµεντίν Ερµπακάν;
Η Ιστορίαπροσφέρειτη λύσητου γρίφου, πουέχει πράγµατιµεγάλο, επίκαιρο και πολιτικά διδακτικό ενδιαφέρον.
Συµπληρώνονται φέτος εκατό χρόνια από τότε που η ξεσηκωµένη σήµερα Λιβύη έπαψε να αποτελεί κοµµάτι της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας.Η επέτειος περνάει απαρατήρητη. Αλλά η βίαιη απόσπαση της Λιβύης ήταν τότε η αρχή του ντόµινο για την πλήρη κατάρρευση τουοθωµανικού καθεστώτος που δέσποσε µεταξύ Ευρώπης και Ανατολής επί οκτώ αιώνες.
Το φθινόπωρο του1911 η Ιταλία εισέβαλε στη Λιβύη και πολύ σύντοµα οι Οθωµανοί εκδιώχτηκαν. Οι περιοχές της Τρίπολης και της Βεγγάζης, η αρχαία Τριπολίτιδα καιη Κυρηναϊκή πουσυνιστούσαντότε τηνΛιβύη, προσαρτήθηκαν στο Βασίλειο της Ιταλίας. Ενας από τουςκαλύτερους αξιωµατικούς τουοθωµανικού στρατού που πήγαν εθελοντικά στο µέτωπο της Βόρειας Αφρικής ήταν ο Μουσταφά Κεµάλ. Χρειάστηκε, λένε οι βιογράφοιτου, να διασχίσει την απόσταση από την Αλεξάνδρειαώς τη Λιβύη µεταµφιεσµένος σε Βεδουίνο για να µη συλληφθεί από τους Αγγλους, που τότε είχαν υπότον έλεγχό τους τηνΑίγυπτο. Αρρωστοςκαι καταπτοηµένος έφτασεστο µέτωπο της Ντέρνα της Βεγγάζης,όπου στο µεταξύ οι Οθωµανοί είχανυποστεί πανωλεθρία.
Η ήττα στη Λιβύηείχε καταλυτικές συνέπειες για την Οθωµανική Αυτοκρατορία και τους Νεότουρκους. Οι Ιταλοί διεκδίκησαν στη συνέχεια και πήραν τα Δωδεκάνησα. Η οικονοµία της χώρας κατέρρευσε καθώς όλα τα έσοδα του κράτους αναλώθηκαν στις πολεµικές δαπάνες. Πολλές τράπεζες χρεοκόπησαν, επιβλήθηκαν βαρύτατοι φόροι ενώ κηρύ χτηκε στάση πληρωµών. Το γεγονός αυτό οδήγησε σε εξαφάνιση βασικών αγαθών από την αγορά, σε ιλιγγιώδη άνοδο του πληθωρισµού, στην εξαθλίωση του λαού και στο πρώτο µεγάλο µεταναστευτικόκύµα των Ελλήνων της Μακεδονίαςπρος την Αµερική. Το αίσθηµαπου επικράτησε στους πληθυσµούς της αυτοκρατορίας ήταν η «απόρριψη» της έννοιας της οθωµανικής πατρίδας, η έξαψη του φανατισµού των εθνοτήτων και η εξαχρείωση των Νεότουρκων. Αποτέλεσµα αυτής της κατάστασης ήτανο Α’ Βαλκανικός Πόλεµος, η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, η δηµιουργία της Αλβανίας, η προσάρτησητης Βοσνίας - Ερζεγοβίνης από την Αυστρία, η απόδοση της Κρήτης στην Ελλάδα, οι επαναστάσεις των αραβικών λαών, η ήττα της Τουρκίας των Νεότουρκων στον Α’ Παγκόσµιο Πόλεµο και τέλος ο διαµελισµός της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας από τον οποίο προέκυψαν 23 κράτη. Την τιµή της χώρας του διέσωσε ο Μουσταφά Κεµάλ, ο υπερασπιστής της Λιβύης το 1911, όταν το 1923 διαπραγµατεύτηκε µε νύχια και µε δόντια τη Συνθήκη της Λωζάννης. Από τα πρώταχρόνια του καθεστώτος Καντάφι ηΑγκυρα επιδίωξεκαι πέτυχε στενότερες σχέσεις µετην Τρίπολη στο πλαίσιο της διείσδυσής της προς τις χώρες τηςαραβοϊσλαµικής περιοχής, που ήταν άλλωστε ο κύριος ενεργειακός τροφοδότης της. Ο σοσιαλδηµοκράτης πρωθυπουργός Ετσεβίτ ενίσχυσε περαιτέρω την προσέγγιση µε τη Λιβύη (1973) και άλλα ισλαµικά καθεστώτα ως αντιστάθµισµα στηναποµόνωση της χώρας του από τη Δύση µετά τη στρατιωτική επέµβαση της Τουρκίας στην Κύπρο το 1974.
Το γεγονός αυτό σε συνδυασµό µε τη συµµετοχή τηςΤουρκίας στον Οργανισµό Ισλαµικών Κρατών το 1976, αποτέλεσε την αφετηρία της διπλωµατικήςπροσπάθειάς της να αναδειχθεί σε περιφερειακή δύναµη. Η δεκαετία του ‘80 έφερε µεγάλες αλλαγές στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας αναφορικά µε τη Μ. Ανατολή. Ολες τους είχαν τη σφραγίδα του οραµατιστή πρωθυπουργού και προέδρου της χώρας Τουργκούτ Οζάλ. Τότε η Αγκυρα προώθησε δυναµικά τις διµερείς σχέσεις της τόσο µε τις συντηρητικέςχώρες του Κόλπου όσο καιµε τα σκληροπυρηνικά καθεστώτα της Μ. Ανατολής όπως η Λιβύη, το Ιράκ και το Ιράν.
Η δεκαετία του‘90 χαρακτηρίστηκε από τη στρατιωτική συµφωνία Τουρκίας - Ισραήλκαι από τηνανάδειξη του Νετσµεντίν Ερµπακάν ως πρώτου ισλαµιστή πρωθυπουργού της Τουρκίας. Στην πρώτη περίπτωση και παρά τα προφανή οφέληστην διαδικασία ειρήνευσης στη Μ. Ανατολή, προκλήθηκε µεγάλη αναστάτωση και δυσαρέσκεια στον αραβοϊσλαµικό κόσµο µε κύριους επικριτές τη Συρία, το Ιράκ, το Ιράν και τη Λιβύη. Στη δεύτερη περίπτωση, µια από τις πρωταρχικές επιλογές του Ερµπακάν ήταν να επισκεφθεί τη Λιβύη παρ’ ότιθεωρούνταν άντρο τροµοκρατών. Η συνάντησή του µε τον Καντάφι εξύφανε µιαµεγάλη κυβερνητική κρίση στην Αγκυρα. Κατά περίεργο τρόπο την προκάλεσε ο ίδιοςο Καντάφι όταν ενώπιον του Ερµπακάν τόνισεότι η Τουρκία δεν πρέπει να εµποδίσει την ανεξαρτησία των Κούρδων. Το τουρκικό ΥΠΕΞ ανακάλεσεπάραυτα τον πρεσβευτή του στη Λιβύη. Λίγο αργότερα ο Ερµπακάν αποπέµφθηκε.
Επιµύθιον. Ο σηµερινόςπρωθυπουργός της Τουρκίας Τ. Ερντογάν πήρε µια ήπια θέση στο ζήτηµα της Λιβύης. Ζήτησε από τον διεθνή παράγοντα να µην επέµβει στο πρόβληµα που αντιµετωπίζει ο Καντάφι µε τους συµπατριώτες του. «Κάτι τέτοιο θα πλήξειτελικά τον λαό»είπε. Καλού κακού, ο τούρκος πρωθυπουργός κράτησε χρήσιµες γιατη χώρα του αποστάσεις. Αλλωστε τους Τούρκους – και τον Κεµάλ – δεν τους έδιωξαν από τηΛιβύη πριν από100 χρόνια οι Βεδουίνοι της Σαχάρας, αλλά οι Ιταλοί.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου