http://www.imerisia.gr
Περιέργως, η Ελλάδα του Οθωνα, στα μέσα του 1860, ενώ συμπλέκονται στη Μ. Ανατολή οθωμανικά, αγγλικά, βρετανικά και τοπικά εθνικά συμφέροντα, στέλνει το μισό σχεδόν πολεμικό στόλο της εκεί. Ακολουθεί τα γαλλικά πλοία και το στρατό του Ναπολέοντα Γ', που βρίσκονται στις ακτές της Β. Αφρικής, μ΄ αφορμή τον εμφύλιο πόλεμο, που έχει ξεσπάσει μεταξύ χριστιανών (κυρίως Μαρωνιτών) και μουσουλμάνων (Δρούσων κι άλλων μουσουλμάνων).
Η γαλλική στρατιωτική επέμβαση, που γίνεται με τη σύμφωνη γνώμη των άλλων Μεγάλων Δυνάμεων, αλλά και τη συναίνεση της Κωνσταντινούπολης, αναπτύσσεται στ΄ όνομα της σωτηρίας των χριστιανών. Οι πληροφορίες για μαζικές σφαγές και λεηλασίες, που βλέπουν καθημερινά το φως στον ευρωπαϊκό Τύπο, είναι ανατριχιαστικές. Προκαλούνται συνθήκες, που θυμίζουν... σταυροφορίες.
Η «ανθρωπιστική βοήθεια», όπως θα λέγαμε σήμερα, είναι βεβαίως το όχημα για την υπαγωγή της περιοχής στον πολιτικο-οικονομικό έλεγχο των Μεγάλων. Είναι άλλωστε η περίοδος, που έχουν αρχίζει η διάνοιξη της διώρυγας τους Σουέζ και αλλάζουν τα γεωστρατηγικά δεδομένα. Αυτό, που ενδιαφέρει, όμως, εδώ είναι πως η Ελλάδα -μοναδική από τις μικρές χώρες- έσπευσε πρόθυμα εκεί.
Η εξήγηση ότι αυτό συμβαίνει στο πλαίσιο της εξυπηρέτησης απλώς των γαλλικών συμφερόντων, όπως και μια εικοσαετία αργότερα των αγγλικών στην Αίγυπτο, δεν εξαντλεί τις εξηγήσεις. Η επίσημη ελληνική θέση είναι ότι την καλούσε στη Μ. Ανατολή, αφενός, το ενδιαφέρον για τη μοίρα των ομόδοξων χριστιανών, έστω κι αν ανήκαν σ΄ άλλο δόγμα. Αφετέρου, η διάσωση των ορθόδοξων χριστιανών και Ελλήνων υπηκόων που βρίσκονταν στην ευρύτερη περιοχή. «Ως Χριστιανοί εν γένει και ως Ανατολίται ιδίως, γράφουν οι εφημερίδες των ημερών, καθήκον είχομεν ιερόν να εκπληρώσωμεν τούτο το χρέος προς πάσχοντας αδελφούς, καίτοι ούτε εις το φύλον, ούτε εις την αυτήν εκκλησίαν μεθ΄ ημών, κατά το πλείστον ανήκοντες...». Αυτό «το καθήκον φιλανθρωπίας» συνδέεται, όμως, και μ΄ άλλες ευαισθησίες: «Ας ενθυμηθώμεν ότι δεν είναι μόνοι πάσχοντες οι εν Συρία Άραβες Χριστιανοί. Εν τας άλλαις επαρχίαις της Τουρκίας ζώσιν... Ορθόδοξοι αδελφοί ημών, τα αυτά δεινά φέροντες και τα αυτάς τυραννίας υφιστάμενοι...».
Καθώς εξελίσσονται τα γεγονότα, μαζί με τα «χριστιανικά αισθήματα» τίθεται και η πραγματιστική διάσταση της ελληνικής συμμετοχής στις επιχειρήσεις. Εκτιμήσεις, όπως η παρακάτω της εφημερίδας «Αιών» αποτελούν κοινό τόπο: «Μεθ' όσα αν παρεμβάλλη προσκόμματα οιαδήποτε ξένη διπλωματία, όπως απομακρύνει την έναρξιν του Ανατολικού ζητήματος... τα πράγματα τοσούτον ισχυρά επέρχονται, ώστε και άκοντα σύρουν τον κόσμον εις την κρίσιν...
Στρατοί ξένοι έρχονται εις την Ανατολήν, χύσις αίματος απειλείται και αγών μέγας προανακρούεται? Ο αγών είναι εθνικός και θρησκευτικός, μέλλων ούτω να διαρκέση, να διακλαδωθή και να επιταθή, αναποφεύκτως δε να οδηγήση εις νέαν διαρρύθμισιν του χάρτου της Ανατολής...».
ANTAΛΛΑΓΜΑΤΑ
Τα γεγονότα εκεί θεωρούνται -και είναι ως ένα βαθμό- μέρος του Ανατολικού ζητήματος. Η Ελλάδα προσβλέπει σε οφέλη αλλού κι όχι στην Αφρική. Ακολουθώντας τη Γαλλία, που πρωτοστατεί στην επέμβαση, ελπίζει σε ανταλλάγματα από μια διάλυση και τεμαχισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η πολιτική της εντάσσεται στο πλαίσιο της Μεγάλης Ιδέας. Οι υπολογισμοί και οι αυταπάτες για μια άμεση μεγέθυνση του ελληνικού βασιλείου την ίδια περίοδο οδηγούν και σε άλλες περίεργες συμμαχίες.
Έτσι, ανταποκρίνεται πρόθυμα, παρά τη φτώχεια και τη στρατιωτική της ένδεια, στο γαλλικό προσκλητήριο, που υποτίθεται ότι ήταν μια χριστιανική εκστρατεία εναντίον της μουσουλμανικής βαρβαρότητας. Σύμφωνα με τις πληροφορίες της εποχής η Ελλάδα έστειλε στην περιοχή «ιδίως εις Βηρυτόν και Πτολεμαΐδα (σημερινή Ακκα στο Ισραήλ) τα πολεμικά πλοία Πληξαύραν και Αυγήν, μετ΄ολίγον δε την καρβέτταν Αριάδνην, μετ΄ άλλων μικροτέρων πλοίων, είτα δε την Πάραλον...». Εξι από τα δεκατέσσερα ελληνικά πολεμικά σκάφη -τα τέσσερα «σιδηρά ελικοκίνητα»- βρίσκονται στην περιοχή!
Η ελληνική επιχείρηση θα τελειώσει τον Οκτώβριο του 1860, όταν επιστρέφει στον Πειραιά το τελευταίο πλοίο.
Πρόβλημα με «Βερουτιανούς» στην Ελλάδα
H «φιλάνθρωπος χριστιανική και εθνικωτάτη» εκστρατεία της Ελλάδας στη Μ. Ανατολή το 1860 περιγράφεται αναλυτικά από τον βασιλικό ιστορικό της οθωνικής περιόδου Τρύφωνα Ευαγγελίδη. Ιδού δύο αποσπάσματα με «αποκλειστικές» πληροφορίες:
1. « Οτε κατά τον Ιούλιον του 1860 ο τρομερός των Δρούσων φανατισμός εξεγερθείς βαρβάρως κατά τον εν Συρία Χριστιανών επέφερεν την σφαγήν και τον όλεθρον, οι Χριστιανοί φέροντες το φάσγανον (το γιαταγάνι) κατήλθον εις Ελλάδα ίνα εύρωσιν βοήθειαν, η Κυβέρνησις και ο λαός εφάνησαν προθυμότατοι προς τους ομοδόξους... Η Ελλάς επεδείξατο μέγα όντως ενδιαφέρον, αποστέλλουσα σίτον και άλευρον και άλλα χρειώδη προς τους εις Κεσρουάν του Λιβάνου (ορεινή χριστιανική περιοχή) καταφυγόντας και λιμώττοντας Χριστιανούς, ων πολλούς μετέφερον διά των πολεμικών εις Αθήνας.
2. «Η κυβέρνησις Μιαούλη υψώθη κατά την περίπτωσιν ταύτην εις το ύψος Χριστιανικής αποστολής... τείνασα χείρα αρωγόν φιλάνθρωπον εις τα θύματα της απανθρώπου σφαγής δι΄ αποστολής πλοίων πολεμικών εις τα παράλια της Συρίας... Τα πλοία είχον δε και την εντολήν να μεταγάγωσιν εις την Ελλάδα τους εις αυτά προσφεύγοντας... Πλήθος προσφύγων μετήγαγον εις την Ελλάδα και τα ρωσικά πλοία, τους ενταύθα γενικώς κληθέντες Βερουτιανούς (Βηρυτηνούς), όπερ όνομα απέκτησε έκτοτε εν Ελλάδι την σημασίαν του πρόσφυξ...».
Αποικιακοί ανταγωνισμοί Γαλλίας - Αγγλίας
Οι στρατιές προσφύγων από τις χώρες της Βόρειας Αφρικής είναι συχνό φαινόμενο σε ιστορική κλίμακα. Παρατηρείται τόσο τον 20ό όσο και το 19ο αιώνα, όπως αναφέραμε το περασμένο Σάββατο με την επανάσταση του 1882 στην Αίγυπτο και το βομβαρδισμό της Αλεξάνδρειας. Με ελληνικό, μάλιστα, χρώμα, αφού ανάμεσα στους Ευρωπαίους που εγκατέλειψαν τότε την περιοχή βρέθηκαν πάνω 30.000 ομογενείς, που μεταφέρθηκαν στην Ελλάδα με ελληνικά πλοία. Στη διεθνή βιβλιογραφία η πρώτη διεθνής στρατιωτική επιχείρηση για «ανθρωπιστικούς λόγους» στην ευρύτερη περιοχή τοποθετείται μία εικοσαετία νωρίτερα. Πάλι με ελληνική συμμετοχή!
Το 1860 οι μεγάλες δυνάμεις (Γαλλία, Αγγλία, Ρωσία και Αυστρία) επεμβαίνουν. Τυπικά, για τη διάσωση των χριστιανών της περιοχής, οι οποίοι απειλούνταν με σφαγές από μουσουλμάνους Δρούσους. Ουσιαστικά, ως αποικιοκρατικές χώρες, που στοχεύουν να διαδεχτούν εκεί τους Οθωμανούς. Πρόκειται για την περίοδο όπου ο μεσανατολικός χώρος και ειδικά η Μεγάλη Συρία (εκτός από τη Συρία, περιλαμβάνει την Ιορδανία, την Παλαιστίνη, το Λίβανο και γενικώς τα εδάφη δυτικά της Αιγύπτου) μπαίνουν στη δίνη πολιτικοθρησκευτικών και εμφύλιων συγκρούσεων. Εκεί βρίσκονται, άλλωστε, οι ρίζες εκρηκτικών αντιθέσεων, που διαρκούν ως τις μέρες μας. Στη διαδικασία αποικιοποίησης, που παρατείνεται για δεκαετίες, μέχρι να διαμοιράσουν τις ζώνες επιρροής και κατοχής, Αγγλία και Γαλλία έρχονται αντιμέτωπες με τα εθνικά κινήματα που αναπτύσσονται. Τα καταπνίγουν ή τα χρησιμοποιούν. Τη συγκεκριμένη χρονιά το Παρίσι εμφανίζεται ως «προστάτις δύναμις» των Μαρωνιτών (καθολικοί με ιδιαίτερη εκκλησιαστική κοινότητα), που απειλούνταν από τους Δρούζους (μείγμα θρησκευτικής κοινότητας με μουσουλμανικές, ιουδαϊκές και χριστιανικές δοξασίες). Τους τελευταίους χρησιμοποιεί η Πύλη για να διατηρεί την επικυριαρχία της, αλλά και περιστασιακά η Αγγλία. Το αποτέλεσμα είναι η εγκαθίδρυση ενός ιδιόρρυθμου καθεστώτος στο Λίβανο την επόμενη χρονιά (1861). Οθωμανική επικυριαρχία στη Μεγάλη Συρία, με χριστιανό κυβερνήτη, αλλά υπό τον έλεγχο των Αγγλογάλλων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου