Ελληνική μιζέρια τύπου Αφρικής

http://www.enet.gr

ΣΕ ΣΥΝΑΓΕΡΜΟ Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΑΣ, ΟΠΩΣ ΤΗΣ ΤΥΝΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΕΝΑΝ ΜΗΝΑ

Του ΜΙΧΑΗΛ ΓΕΛΑΝΤΑΛΙ

Στο όριο των κοινωνικών αντοχών έχει εκτιναχθεί ο δείκτης μιζέριας, που συνυπολογίζοντας τα ποσοστά ανεργίας και πληθωρισμού μετρά τον βαθμό δυσαρέσκειας μιας κοινωνίας.

Και ο ελληνικός misery index δυστυχώς έχει αρχίσει και «χτυπά κόκκινο», πλησιάζοντας τα όρια συναγερμού που είχαν ανάλογοι δείκτες για την Τυνησία και την Αίγυπτο πριν από περίπου ένα μήνα. Βασίζεται στη θεωρία πως όταν αυτά τα δύο βασικά δεδομένα (ανεργία-πληθωρισμός) της οικονομικής ανάπτυξης αποδυναμώνονται, επιδεινώνεται ταυτόχρονα η αντοχή της κοινωνίας και η υπομονή των ανθρώπων εξαντλείται.

Πρόσφατα η Societe Generale (από τους μεγαλύτερους γαλλικούς τραπεζικούς ομίλους) σε έρευνά της μέτρησε υψηλότατα ποσοστά του δείκτη για την οικονομία και την κοινωνία Τυνησίας και Αιγύπτου, χώρες που στη συνέχεια δοκιμάσθηκαν από λαϊκές εξεγέρσεις και πολιτειακές ανατροπές. Ο δείκτης είναι υψηλός για όλες τις χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας συμπεριλαμβανόμενης της Ισπανίας, ενώ σε ανησυχητικά επίπεδα μετράται και για χώρες όπως η Βενεζουέλα, το Πακιστάν ή η Νότια Αφρική.

Η υψηλή κατάταξη της ισπανικής οικονομίας και κοινωνίας, η οποία στις αρχές του έτους ξεπερνούσε το Πακιστάν, μπορεί να προκαλεί έκπληξη, ωστόσο εξηγείται από το δραματικό ποσοστό ανεργίας (ξεπερνά το 20,5% και το 40%-45% στους νέους ανθρώπους) και τις πληθωριστικές πιέσεις που εντάθηκαν μετά το σκάσιμο περιφερειακών τραπεζών (cajas) και της αγοράς ακινήτων. Ευρωπαϊκές χώρες όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία και βεβαίως η Ελλάδα με υψηλό δείκτη μιζέριας μπορεί να διαφοροποιούνται πολιτικά και πολιτειακά από τα αφρικανικά κράτη, ωστόσο υποφέρουν από την οικονομική δυσπραγία που θα μπορούσε να προκαλέσει μέχρι και πολιτική αστάθεια.

Για τη χώρα μας ο δείκτης επιβαρύνεται δραματικά τα τελευταία χρόνια, καθώς από το 11,3 (το 2009) εκτινάχθηκε στο 17,3 πέρυσι, ξεπερνώντας το 19 στις αρχές του έτους. Είναι ενδεικτικό πως για το 2010 οι αναλυτές του Bloomberg υπολόγισαν τον υψηλό πληθωρισμό 4,9%, το ποσοστό ανεργίας 12,4% και τα τρομακτικά ελλείμματα. Το ανησυχητικό είναι πως τα κύρια δεδομένα έχουν επιβαρυνθεί στο πρώτο φετινό δίμηνο, φέρνοντας την Ελλάδα στην έβδομη θέση της κατάταξης 59 χωρών που μελετά το Bloomberg. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στοιχεία για την Τουρκία, που αν και στην 17η θέση των οικονομικά ισχυρότερων χωρών λόγω της υψηλής ανεργίας (11,3%) και υψηλού πληθωρισμού (6,4%) καταλαμβάνει υψηλή θέση στον δείκτη μιζέριας.

Ουσιαστικά, οι τελευταίες δραματικές εξελίξεις στις χώρες της βόρειας Αφρικής υποχρέωσαν αρκετούς ξένους αναλυτές και οικονομέτρες να ανασύρουν από τη δεκαετία του '70 τον δείκτη δημιούργημα του οικονομολόγου Arthur Okun ή, κατ' άλλους, του Robert Barro. Ο δείκτης δημιουργήθηκε από την ανάγκη μέτρησης της υψηλής ανεργίας και του υψηλού πληθωρισμού που μάστιζαν την αμερικανική οικονομία στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Στον misery index αναφέρθηκε το περιοδικό «Economist» (στις 14/1/06) παρουσιάζοντας έναν δείκτη της Merrill Lynch, που εκτός της ανεργίας και του πληθωρισμού συνεκτιμούσε το έλλειμμα (ή πλεόνασμα) του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, το δημόσιο έλλειμμα, τα έντοκα γραμμάτια τρίμηνης διάρκειας, και τον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ. Ο συγκεκριμένος δείκτης είχε χρησιμοποιηθεί από την Eurostat για τη μέτρηση των οικονομιών 15 κρατών-μελών της Ε.Ε. για το οικονομικό έτος 2004. Τότε η Ελλάδα συμπεριλαμβανόταν με την Ισπανία και την Πορτογαλία στις τρεις χειρότερες σε θέματα ελλειμμάτων, ήταν όμως (με τις ίδιες χώρες) στις πρώτες τρεις θέσεις από πλευράς ανάπτυξης. Είναι άξιον αναφοράς, πως στη σχετική κατάταξη (με βάση τον ρυθμό ανάπτυξης) μέσα στις τρεις τελευταίες ήταν τότε (το 2004) η Γερμανία.

Ομως η Ελλάδα ήταν από την εποχή του 2004 δευτεραθλήτρια σε ελλείμματα, πληθωρισμό, με τον Μανόλη Δρεττάκη να εκτιμά πως ο «ισχυρισμός για την ισχυρή Ελλάδα στηριζόταν αποκλειστικά στον ρυθμό ανάπτυξης, χωρίς να λαβαίνει υπόψη τα πολύ σοβαρά προβλήματα στα οποία η χώρα μας ήταν ουραγός ανάμεσα στα 15 κράτη-μέλη».

Η μέτρηση του σχετικού δείκτη είχε δείξει τότε πως η Ελλάδα έπρεπε να αναπτύξει κλάδους αιχμής και καινοτομίας, τομείς που θα δημιουργούν νέες και μόνιμες θέσεις εργασίας. Επίσης τη βελτίωση της παραγωγικότητας τόσο με την επένδυση σε κλάδους παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών όσο και με τις αναγκαίες αναδιαρθρώσεις π.χ. στη γεωργία και στο Δημόσιο, ώστε να μειωθούν το κόστος παραγωγής και ο πληθωρισμός.

Το αν υλοποιήθηκαν ελάχιστα έστω από αυτά για τα οποία προειδοποιούσαν οι δείκτες από την εποχή της ολυμπιακής ευωχίας φαίνεται στο δραματικό αποτέλεσμα, που φέρνει την ελληνική οικονομία και κοινωνία στο χείλος της έκρηξης.

Στην πρόσφατη μελέτη της Societe Generale σημειώνεται πως «...για τις ΗΠΑ, ο δείκτης μιζέριας είχε φτάσει στο... ζενίθ του 12,6% πέρυσι (όταν ισχυροποιούνταν το καλούμενο tea party) για να υποχωρήσει στο 10,6% προς τα τέλη του 2010. Πρακτικά ο misery index για τις ΗΠΑ κυμαίνεται πλέον σε χαμηλότερα επίπεδα από την περίοδο της κατάρρευσης της Lehman Brothers. Παραμένει μεν σε υψηλό επίπεδο, αλλά ο πληθωρισμός σύμφωνα με τους οικονομολόγους ελέγχεται και η ανεργία μάλλον έχει φτάσει στο ανώτερο σημείο.