Ο επίκαιρος Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο II

http://www.tanea.gr
ΡΕΠΟΡΤΑΖ: Της Μικέλας Χαρτουλάρη

Τα αστυνομικά μυθιστορήματα ξεκινούν συνήθως με ένα πτώμα. Το εύρημα του μεξικανού μετρ Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο ΙΙ στο καινούργιο βιβλίο του που κυκλοφορεί στα ελληνικά είναι ότι… ο νεκρός είναι ζωντανός! Ολοι το υποψιάζονται - κάποιοι το γνωρίζουν κιόλας - αλλά κανείς δεν βγαίνει να το πει. Διότι αυτός ο «νεκρός», το αφεντικό της μπίρας στην περιοχή, είναι χρήσιμος στους εκεί παράγοντες, αφού θέλουν να τον «φορτώσουν» στον ταραξία δάσκαλο που μπαίνει στα πόδια τους και τινάζει τον λαϊκισμό τους στον αέρα. Ξεσκεπάζει τις απατεωνιές απέναντι στους φτωχούς χωρικούς, τις λαθροχειρίες, τις πιέσεις, τον έλεγχο των συναλλαγών και των πολιτικών ισορροπιών, και δίνει στους αδικημένους φωνή ώστε να μπορέσουν να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους. Ματαίως βέβαια τις περισσότερες φορές, αλλά δεν τους αρέσει που τους ενοχλεί, οπότε θέλουν έτσι κι αλλιώς να του δώσουν ένα μάθημα.

Βρισκόμαστε στην επαρχία Τσιάπας, φτωχή και υποβαθμισμένη περιοχή στον ορεινό Νότο, το 1990, λίγο πριν να ξεσπάσει το πολύμορφο κίνημα των ινδιάνων χωρικών που θα ονομαστούν Ζαπατίστας. Ο διάσημος Τάιμπο, ο θεμελιωτής του νέου λατινοαμερικανικού κοινωνικού μυθιστορήματος, κάτοχος μέχρι σήμερα τριών βραβείων Ντάσιελ Χάμετ, βιογράφος του Τσε Γκεβάρα και του Πάντσο Βίγια, είναι τότε 41 χρονών και κάνει μια ανελέητη κριτική στο παραγοντιλίκι που χαρακτηρίζει τις μεταρρυθμίσεις της νεοφιλελεύθερης κυβέρνησης Σαλίνας δε Γκορτάρι. Το μυθιστόρημά του «Οταν οι νεκροί χορεύουν» (μτφ. Κρίτων Ηλιόπουλος, εκδ. Αγρα), αποδεικνύεται όμως ιδιαίτερα επίκαιρο και σήμερα. Οπως καταγγέλλει ο Τάιμπο: «Η εξουσία είναι επάγγελμα!».

«Πουλάς μπίρες για τη γιορτή του δημάρχου και τις χρεώνεις στο Πρόγραμμα Εθνικής Αλληλεγγύης (Pro. na. sol) ως γαλλικά κλειδιά. Πουλάς γαλλικά κλειδιά στο Εθνικό Κολέγιο Τεχνικής Εκπαίδευσης (Conalep) αλλά τα κλειδιά ποτέ δεν φτάνουν εκεί, παρ' ότι σού υπέγραψαν έγγραφο παραλαβής, και μεταμορφώνονται ως διά μαγείας σε τσάμπα μπίρες. Τρέχει τίποτα; Είσαι βαφτισιμιός του βουλευτή και κουμπάρος του επιτρόπου κοινοτικών γαιών. Για σένα δεν υπάρχει νόμος…». Ολα αυτά ανακυκλώνονται επί χρόνια, αλλά τουλάχιστον οι επιτήδειοι παίρνουν ένα μάθημα όταν εμφανίζεται (πληρωμένος από την Δημοκρατική Γενική Συνέλευση των Δασκάλων) ο μονόφθαλμος ντετέκτιβ Εκτορ Μπελασκοαράν, παλιό εύρημα αυτός, του Τάιμπο. Πεισματάρης 40άρης, μελαγχολικός, αυτοσαρκαστικός, βασανισμένος από την ευθύνη της αλληλεγγύης, «πίνει το κουμπαλίμπρε του χωρίς ρούμι», και (αντίθετα από τον Μάρλοου) έχει μάθει να λειτουργεί σε έναν κόσμο παράλογο, χαοτικό, όπου κινδυνεύεις κάθε στιγμή να σκοτωθείς, επειδή ακριβώς αυτός ο τόπος «έχει χάσει την ψυχή του».

Τουλάχιστον όμως ο Μπελασκοαράν καταφέρνει, έστω και σε μικρό βαθμό, να υπονομεύσει το σύστημα. Αλλωστε, όπως λέει και ένας από τους αγαπημένους του συγγραφείς, «στην πραγματικότητα, οι ελέφαντες δεν έχουν τόση σημασία όση τους δίναμε εμείς παλιότερα».