Πρωτοβουλίες ή βέτο;

http://www.tanea.gr
Του Π. Κ. Ιωακειμίδη

Για μια ακόμη φορά αποδείχτηκε πρόσφατα πόσο επικίνδυνο πράγμα είναι η άκριτη, πρόχειρη άσκηση του βέτο (αρνησικυρίας) ή έστω και επίκληση του βέτο στο πλαίσιο διεθνών οργανισμών περιλαμβανομένης και της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η καταδίκη της Ελλάδας από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για την άσκηση (ή μάλλον ορθότερα επίκληση) του βέτο το 2008 προκειμένου να εμποδίσει την ένταξη της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας (ΠΓΔΜ - FYROM) στο ΝΑΤΟ επιβεβαιώνει την επικινδυνότητα του πράγματος. Η Ελλάδα πράγματι σταμάτησε την είσοδο της γειτονικής χώρας στην Ατλαντική Συμμαχία, ένταξη την οποία ως ζήτημα αρχής υποστηρίζει ως γνωστόν. Παραβίασε ωστόσο, σύμφωνα με την άποψη του Δικαστηρίου, την Ενδιάμεση Συμφωνία και γι' αυτό καταδικάστηκε δεχόμενη ένα ισχυρό πλήγμα στο ήδη υποβαθμισμένο διεθνές κύρος της. Ο κόλαφος αυτός έρχεται να προστεθεί σ' έναν μακρύ κατάλογο ταπεινώσεων που η χώρα έχει υποστεί στο διεθνές πεδίο εξαιτίας της άστοχης πολιτικής που διαχρονικά έχει ασκήσει πάνω στο θέμα της ονομασίας της γειτονικής χώρας. Λόγω ακριβώς των άστοχων αυτών χειρισμών η Ελλάδα έχασε δυστυχώς το «ηθικό επιχείρημα» γύρω από το εν λόγω θέμα και το κέρδισε η άλλη πλευρά, χωρίς αυτό να δικαιολογεί τις ακραίες θέσεις και προκλητικές ενέργειες, ορισμένες κωμικοτραγικού περιεχομένου, στις οποίες η άλλη πλευρά καταφεύγει ιδιαίτερα τελευταία.

Ολα αυτά σημαίνουν ότι αυτή η θλιβερή ιστορία της ονομασίας επιβάλλεται να τερματισθεί το ταχύτερο δυνατό με την επικράτηση της λογικής και από τις δύο πλευρές. Η παρατεινόμενη εκκρεμότητα έχει, ως γνωστόν, οδηγήσει σ' ένα δεύτερο ελληνικό βέτο, αυτή τη φορά στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης όπου η Ελλάδα έχει μπλοκάρει την έναρξη των διαπραγματεύσεων για την ένταξη της γειτονικής χώρας στην ΕΕ. Κι όμως, τα πάγια και διαχρονικά συμφέροντα τόσο της Ελλάδας όσο και της γειτονικής χώρας αλλά και της ευρύτερης περιοχής εξυπηρετούνται με την ένταξη στην Ενωση. Και είναι θλιβερό και προσβολή προς την ιστορική προοπτική της περιοχής ότι η ένταξη θυσιάζεται στον βωμό εθνικιστικών ακροτήτων και παραλογισμών, επιβεβαιώνοντας τη γνωστή ρήση ότι «τα Βαλκάνια παράγουν πολύ περισσότερη ιστορία απ' αυτή που μπορούν να καταναλώσουν».

Η κατάσταση αυτή θα πρέπει να ξεπεραστεί. Η αρνητική για τη χώρα απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου μπορεί να αποτελέσει την αφετηρία για την αναδιάταξη της ελληνικής πολιτικής στην περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων παρά τις δύσκολες πολιτικές συνθήκες και τη δεινή οικονομική κρίση που επικρατούν στη χώρα. Η διαδικασία για την ένταξη (integration) των Δυτικών Βαλκανίων στην Ενωση που ξεκίνησε, ως γνωστόν, το 2003 στο πλαίσιο της τότε ελληνικής προεδρίας στην ΕΕ (με τη λεγόμενη «ατζέντα της Θεσσαλονίκης») έχει αποτελματωθεί πλήρως. Βεβαίως η Κροατία ολοκλήρωσε τις διαπραγματεύσεις και με την επικείμενη επικύρωση της Πράξης Προσχώρησης εκτιμάται ότι θα ενταχθεί στην Ενωση τον Ιούλιο του 2013. Οι προοπτικές όμως σταματούν εκεί. Για τις υπόλοιπες χώρες (Σερβία, Μαυροβούνιο, Αλβανία, Βοσνία) το μέλλον διαγράφεται αβέβαιο έως σκοτεινό για λόγους που οφείλονται τόσο στην Ενωση (κρίση ευρωζώνης) όσο και στις ίδιες τις χώρες της περιοχής. Στο μέτρο των δυνατοτήτων της και με ρεαλιστικές πρωτοβουλίες, η Ελλάδα μπορεί να συμβάλει σε κάποια επανεκκίνηση της ενταξιακής διαδικασίας με αναζωογόνηση και εμπλουτισμό της «ατζέντας της Θεσσαλονίκης». Η οικονομική κρίση, όσο κι αν αναπόφευκτα κυριαρχεί στην εσωτερική ατζέντα, δεν θα πρέπει να αποτελεί εμπόδιο ή άλλοθι για την προώθηση πρωτοβουλιών τόσο στην περιφέρεια όσο και, κυρίως, στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Δημιουργικών πρωτοβουλιών και όχι αναχρονιστικών, εθνικιστικών βέτο. Η διεύρυνση της Ενωσης με τις χώρες των Δ. Βαλκανίων είναι ένα θέμα πάνω στο οποίο η Ελλάδα μπορεί να ενεργοποιηθεί με ρεαλιστικές πρωτοβουλίες. Ενα άλλο βεβαίως είναι η διαδικασία που ανοίγει τώρα για την τροποποίηση των Συνθηκών προκειμένου να ενισχυθεί η ευρωζώνη.

Ο Π. Κ. Ιωακειμίδης είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος του ΔΣ του ΕΛΙΑΜΕΠ