Το έκαναν καλύτερα στον πόλεμο

http://www.tanea.gr

ΤΑ ΝΕΑ/ ΤΗΕ ΝΕW YORK TIMES, Του John F. Burns

Ηταν μία από τις μεγάλες ιστορίες του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και απαθανατίστηκε στην ταινία του 1963 «Η Μεγάλη Απόδραση». Τα τούνελ που έσκαψαν πριν από σχεδόν 70 χρόνια κρατούμενοι των συμμαχικών δυνάμεων προκειμένου να αποδράσουν από το στρατόπεδο που βρισκόταν κοντά στην πόλη Ζαγκάν της τότε χιτλερικής Γερμανίας και σήμερα Δυτικής Πολωνίας αποτελούν μνημείο μηχανικής, εφευρετικότητας, κουράγιου και επιμονής. Παρότι οι 73 από τους 76 αποδράσαντες συνελήφθησαν σύντομα και οι 50 εκτελέστηκαν με συνοπτικές διαδικασίες έπειτα από διαταγή του Χίτλερ, η ιστορία τους ενέπνευσε βρετανούς μηχανικούς, μελετητές του πολέμου και ιστορικούς να ταξιδέψουν στο Ζαγκάν το περασμένο καλοκαίρι προκειμένου να καταγράψουν τα μυστικά της Μεγάλης Απόδρασης για ένα τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ. Τους συνόδευσαν πιλότοι της RAF καθώς και βετεράνοι του πολέμου - όλοι άνω των 80 - που τους βοήθησαν να κατασκευάσουν και πάλι τούνελ κάτω από το στρατόπεδο που ήταν γνωστό ως Stalag Luft IΙI.

Σκοπός της ομάδας ήταν να ακολουθήσει την αντίστροφη μηχανολογική διαδικασία, ανακαλύπτοντας τα τούνελ και ό,τι είχε απομείνει από τα εργαλεία, ώστε να αντιγράψουν την ευρηματικότητα των τολμηρών κρατουμένων. Τελικά, η ομάδα έμεινε έκπληκτη, διότι ακόμα και χωρίς το άγρυπνο μάτι των Ναζί φυλάκων δεν έγινε εφικτό να συγκριθούν με εκείνους, ιδιαίτερα στο πιο κρίσιμο σημείο, δηλαδή στο να σκάψουν ένα τούνελ 9 μέτρων κάτω από την επιφάνεια του στρατοπέδου χωρίς να καταρρέει επανειλημμένα το αμμώδες έδαφος.

Επί πολλά χρόνια, βετεράνοι και επισκέπτες στέκονται πάνω από τα ερείπια, αφήνουν λουλούδια ή αναμνηστικές πλάκες ανάμεσα στα σπασμένα τούβλα και τα κομμάτια τσιμέντου που έχουν απομείνει από εκείνο το στρατόπεδο όπου κρατήθηκαν 10.000 αεροπόροι των συμμαχικών δυνάμεων. Ομως καμία ομάδα δεν πήγε τόσο αποφασισμένη όσο αυτή με επικεφαλής τον καθηγητή Μηχανολογίας στο Κέμπριτζ, Χιου Χαντ. Είχαν στόχο να μελετήσουν τα δύο τούνελ, γνωστά ως «Χάρι» και «Τζορτζ», και να κατασκευάσουν ένα νέο τούνελ. «Αυτό που έκαναν εκείνοι οι άνδρες ήταν ένα εντυπωσιακό επίτευγμα αυτοσχεδιαστικής μηχανολογίας», λέει ο Χαντ. «Η επινοητικότητά τους ήταν απίστευτη. Δεν μιλάμε για την ευφυΐα ενός, αλλά μιας ομάδας όπου τα ταλέντα του ενός συμπλήρωναν τις ικανότητες του άλλου. Διέθεταν και κάτι ιδιαίτερα πολύτιμο: χρόνο. Εάν έχεις χρόνο, τελικά κάποιος θα έχει μια ιδέα και οι άλλοι θα πουν: ας το δοκιμάσουμε».

Οι ανασκαφές της ομάδας έφεραν στο φως σκουριασμένους τροχούς από καρότσια, το μέταλλο που είχαν πάρει από μια σόμπα, ελατήρια από τα γραμμόφωνα της φυλακής, ξύλα από την οροφή και τους τοίχους του τούνελ που είχαν βγάλει από τα κρεβάτια τους, μπαστούνια του χόκεϊ και κονσέρβες γάλα σε σκόνη. Βρήκαν επίσης ένα σκουριασμένο ραδιόφωνο που είχαν οι άλλοτε κρατούμενοι κατασκευάσει από κουτί μπισκότων.