http://news.kathimerini.gr
Τον περασμένο μήνα έγινε σαφές ότι η ετερόκλητη και ασυντόνιστη συριακή αντιπολίτευση δεν μπορεί να επικρατήσει στρατιωτικά. Ο κυβερνητικός στρατός ανακατέλαβε διά πυρός και σιδήρου βασικά προπύργια των αντικαθεστωτικών, ιδιαίτερα στη Χομς και στο Ιντλίμπ, ενώ η Δαμασκός και η μεγαλύτερη πόλη της χώρας, το Χαλέπι, δεν έχουν γνωρίσει σημαντικές αντικυβερνητικές διαδηλώσεις.
Την ανάγκη φιλοτιμίαν ποιούμενες, οι μεγάλες δυνάμεις της Δύσης έβαλαν προσωρινά νερό στο κρασί τους: Σε συμφωνία με Ρωσία και Κίνα, ψήφισαν στο Συμβούλιο Ασφαλείας υπέρ της μεσολαβητικής αποστολής του πρώην γενικού γραμματέα του ΟΗΕ, Κόφι Ανάν, το σχέδιο του οποίου δεν θέτει ζήτημα αποχώρησης του Ασαντ από την εξουσία, αλλά διαλόγου με την αντιπολίτευση για συντεταγμένη πορεία προς τη δημοκρατία. Στην πράξη, το σχέδιο Ανάν επέτρεψε στον Ασαντ να κερδίσει χρόνο και να εξαπολύσει νέες επιθέσεις.
Υπό το βάρος αυτών των εξελίξεων εντείνονται οι πιέσεις στην κυβέρνηση Ομπάμα να προσχωρήσει στη γραμμή της έμμεσης ή και άμεσης στρατιωτικής επέμβασης. Προς αυτή την κατεύθυνση συγκλίνουν πολύ διαφορετικές δυνάμεις: Στο εσωτερικό της Αμερικής, Ρεπουμπλικανοί «ιέρακες», όπως ο γερουσιαστής Μακέιν· η παλιά αποικιοκρατική δύναμη της περιοχής, Γαλλία, η οποία, όπως και στην περίπτωση της Λιβύης, επιδιώκει να ισοσταθμίσει με κάποιες στρατιωτικές επιτυχίες την οικονομική και πολιτική ηγεμονία της Γερμανίας σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης· η Τουρκία του Ερντογάν με τον νεοοθωμανικό μεγαλοϊδεατισμό της, η οποία παρέχει ασφαλή καταφύγια στον «Ελεύθερο Συριακό Στρατό» · και η Σαουδική Αραβία στον ρόλο του «προστάτη όλων των σουνιτών μουσουλμάνων» – έστω και αν το θεοκρατικό βασίλειο αποτελεί άκρως προβληματικό υπερασπιστή της συριακής δημοκρατίας, ενώ μόλις πρόσφατα αιματοκύλισε τη λαϊκή εξέγερση στο γειτονικό της Μπαχρέιν.
Ωστόσο, ενδεχόμενη ξένη στρατιωτική επέμβαση στη Συρία απειλεί να ανοίξει το κουτί της Πανδώρας. Σε αντίθεση με τη Λιβύη του Καντάφι, η Συρία είναι ένα συντεταγμένο κράτος, με αξιόμαχο στρατό και ισχυρή αεράμυνα, όπου ο Ασαντ διατηρεί την υποστήριξη μεγάλου τμήματος του πληθυσμού, ίσως και άνω του 50% σύμφωνα με το πρόσφατο άρθρο του Foreign Affairs. Πέραν της ισχυρής μειονότητας των Αλαουιτών, από την οποία προέρχεται η ηγετική μερίδα του καθεστώτος, τον Ασαντ εξακολουθούν να υποστηρίζουν οι χριστιανοί που τρέμουν την επικράτηση των Αδελφών Μουσουλμάνων και μεγάλο μέρος των Κούρδων – πολύ περισσότερο μετά το νέο άνοιγμα του Ασαντ προς το ΡΚΚ, που θορύβησε σφόδρα την Αγκυρα. Σε αυτό το φόντο, μια ξένη επέμβαση είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε γενικευμένο πόλεμο, με έντονα εθνοτικά και θρησκευτικά στοιχεία, ο οποίος θα διαχυθεί, πιθανότατα, στον Λίβανο και στο Ιράκ. Ηδη έχουν αρχίσει να συζητούνται σοβαρά σε επίπεδο επιτελείων σενάρια αλλαγής συνόρων στην ευρύτερη περιοχή της Μεσοποταμίας, με τη δημιουργία ενός μεγάλου σουνιτικού, αραβικού κράτους από εδάφη της σημερινής Συρίας και του Ιράκ.
Σοβαρή αιτία ανησυχίας της Ουάσιγκτον αντιπροσωπεύει η άνοδος του εξτρεμιστικού Ισλάμ στη συριακή αντιπολίτευση. Η φονταμενταλιστική οργάνωση «Μέτωπο Αλ Νούσρα» ανέλαβε την ευθύνη τρομοκρατικών, βομβιστικών επιθέσεων σε Δαμασκό και Χαλέπι, ενώ το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, με έδρα τη Νέα Υόρκη, κατήγγειλε περιπτώσεις βασανιστηρίων και συνοπτικών εκτελέσεων από τον στρατό των αντικαθεστωτικών. Απαντώντας σε ερώτηση του CBS σχετικά με τον εξοπλισμό των αντικαθεστωτικών, η Χίλαρι Κλίντον δήλωσε χαρακτηριστικά: «Στην πραγματικότητα, δεν γνωρίζουμε σε ποιον θα καταλήξουν τα όπλα. Υποστηρίζουμε, άραγε, την Αλ Κάιντα στη Συρία; Η Χαμάς σήμερα υποστηρίζει την αντιπολίτευση. Θα υποστηρίξουμε τη Χαμάς στη Συρία;». Ερωτήματα κάθε άλλο παρά ρητορικά: Στα μέσα Φεβρουαρίου, ο Αϊμάν Ζαουάχρι, αρχηγός της Αλ Κάιντα μετά τον θάνατο του Λάντεν, κάλεσε τους ευσεβείς μουσουλμάνους όλου του κόσμου σε ιερό πόλεμο εναντίον του «άπιστου» Ασαντ. Στον Δυτικό Τύπο αφθονούν τα ρεπορτάζ για τη δράση ακραίων ισλαμιστών από διάφορες χώρες –Λιβύη, Λίβανο, Υεμένη κ. ά. – στις γραμμές της συριακής αντιπολίτευσης.
Ολοι οι δρόμοι ξεκινούν από τη Δαμασκό...
Η πανσπερμία πολιτισμών και το συγκριτικά πιο φιλελεύθερο περιβάλλον της γαλλικής κηδεμονίας μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ευνόησαν τη μετατροπή της Συρίας σε λίκνο των κυριότερων νεωτερικών ρευμάτων στον αραβικό κόσμο. Ο Σύρος, φιλελεύθερος και μασόνος Αμπντουλραχμάν Καουακίμπι υπήρξε πρόδρομος του παναραβικού εθνικισμού, ιδρυτής των μυστικών εταιρειών που θα έπαιζαν καταλυτικό ρόλο στην προετοιμασία της αραβικής εξέγερσης του 1916. Ο χριστιανός Αντουάν Σααντέ ίδρυσε στον Μεσοπόλεμο το Συριακό Λαϊκό Κόμμα εναντίον της γαλλικής επικυριαρχίας, προσβλέποντας στη «μεγάλη Συρία». Την ίδια περίοδο, ο Χαλέντ Μπεκντάς ιδρύει το συριακό Κ. Κ., το οποίο θα αναδειχθεί στο ισχυρότερο κομμουνιστικό κόμμα του αραβικού κόσμου, ενώ ο ίδιος ο Μπεκντάς θα γίνει ο πρώτος εκλεγμένος Αραβας κομμουνιστής βουλευτής, το 1954.
Στη Δαμασκό γεννήθηκε ο ορθόδοξος χριστιανός Μισέλ Αφλάκ, διακεκριμένος φιλόσοφος με σπουδές στη Σορβόννη, ο οποίος, έχοντας θητεύσει στο συριακό Κ. Κ., ίδρυσε το 1940, μαζί με άλλους αριστερούς διανοούμενους, το κόμμα Μπάαθ, προπύργιο του παναραβικού εθνικισμού - σοσιαλισμού, το οποίο αργότερα θα έπαιρνε την εξουσία στη Συρία και στο Ιράκ. Η βραχύβια ένωση της Συρίας με την Αίγυπτο του Νάσερ, από το 1958 μέχρι το 1961, ήταν το ζενίθ της προσπάθειας για αραβική ενότητα, η οποία ωστόσο προσέκρουσε στις αντικρουόμενες ηγεμονικές φιλοδοξίες των δύο πλευρών. Μετά το 1963, οι απολυταρχικές τάσεις κερδίζουν το πάνω χέρι στους κόλπους του Μπάαθ, στραγγαλίζοντας το πολλά υποσχόμενο, στα αρχικά του στάδια, εγχείρημα του αραβικού δημοκρατικού σοσιαλισμού, που δεν θα αφήσει πίσω του παρά ένα ζωντανό απολίθωμα.
Τον περασμένο μήνα έγινε σαφές ότι η ετερόκλητη και ασυντόνιστη συριακή αντιπολίτευση δεν μπορεί να επικρατήσει στρατιωτικά. Ο κυβερνητικός στρατός ανακατέλαβε διά πυρός και σιδήρου βασικά προπύργια των αντικαθεστωτικών, ιδιαίτερα στη Χομς και στο Ιντλίμπ, ενώ η Δαμασκός και η μεγαλύτερη πόλη της χώρας, το Χαλέπι, δεν έχουν γνωρίσει σημαντικές αντικυβερνητικές διαδηλώσεις.
Την ανάγκη φιλοτιμίαν ποιούμενες, οι μεγάλες δυνάμεις της Δύσης έβαλαν προσωρινά νερό στο κρασί τους: Σε συμφωνία με Ρωσία και Κίνα, ψήφισαν στο Συμβούλιο Ασφαλείας υπέρ της μεσολαβητικής αποστολής του πρώην γενικού γραμματέα του ΟΗΕ, Κόφι Ανάν, το σχέδιο του οποίου δεν θέτει ζήτημα αποχώρησης του Ασαντ από την εξουσία, αλλά διαλόγου με την αντιπολίτευση για συντεταγμένη πορεία προς τη δημοκρατία. Στην πράξη, το σχέδιο Ανάν επέτρεψε στον Ασαντ να κερδίσει χρόνο και να εξαπολύσει νέες επιθέσεις.
Υπό το βάρος αυτών των εξελίξεων εντείνονται οι πιέσεις στην κυβέρνηση Ομπάμα να προσχωρήσει στη γραμμή της έμμεσης ή και άμεσης στρατιωτικής επέμβασης. Προς αυτή την κατεύθυνση συγκλίνουν πολύ διαφορετικές δυνάμεις: Στο εσωτερικό της Αμερικής, Ρεπουμπλικανοί «ιέρακες», όπως ο γερουσιαστής Μακέιν· η παλιά αποικιοκρατική δύναμη της περιοχής, Γαλλία, η οποία, όπως και στην περίπτωση της Λιβύης, επιδιώκει να ισοσταθμίσει με κάποιες στρατιωτικές επιτυχίες την οικονομική και πολιτική ηγεμονία της Γερμανίας σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης· η Τουρκία του Ερντογάν με τον νεοοθωμανικό μεγαλοϊδεατισμό της, η οποία παρέχει ασφαλή καταφύγια στον «Ελεύθερο Συριακό Στρατό» · και η Σαουδική Αραβία στον ρόλο του «προστάτη όλων των σουνιτών μουσουλμάνων» – έστω και αν το θεοκρατικό βασίλειο αποτελεί άκρως προβληματικό υπερασπιστή της συριακής δημοκρατίας, ενώ μόλις πρόσφατα αιματοκύλισε τη λαϊκή εξέγερση στο γειτονικό της Μπαχρέιν.
Ωστόσο, ενδεχόμενη ξένη στρατιωτική επέμβαση στη Συρία απειλεί να ανοίξει το κουτί της Πανδώρας. Σε αντίθεση με τη Λιβύη του Καντάφι, η Συρία είναι ένα συντεταγμένο κράτος, με αξιόμαχο στρατό και ισχυρή αεράμυνα, όπου ο Ασαντ διατηρεί την υποστήριξη μεγάλου τμήματος του πληθυσμού, ίσως και άνω του 50% σύμφωνα με το πρόσφατο άρθρο του Foreign Affairs. Πέραν της ισχυρής μειονότητας των Αλαουιτών, από την οποία προέρχεται η ηγετική μερίδα του καθεστώτος, τον Ασαντ εξακολουθούν να υποστηρίζουν οι χριστιανοί που τρέμουν την επικράτηση των Αδελφών Μουσουλμάνων και μεγάλο μέρος των Κούρδων – πολύ περισσότερο μετά το νέο άνοιγμα του Ασαντ προς το ΡΚΚ, που θορύβησε σφόδρα την Αγκυρα. Σε αυτό το φόντο, μια ξένη επέμβαση είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε γενικευμένο πόλεμο, με έντονα εθνοτικά και θρησκευτικά στοιχεία, ο οποίος θα διαχυθεί, πιθανότατα, στον Λίβανο και στο Ιράκ. Ηδη έχουν αρχίσει να συζητούνται σοβαρά σε επίπεδο επιτελείων σενάρια αλλαγής συνόρων στην ευρύτερη περιοχή της Μεσοποταμίας, με τη δημιουργία ενός μεγάλου σουνιτικού, αραβικού κράτους από εδάφη της σημερινής Συρίας και του Ιράκ.
Σοβαρή αιτία ανησυχίας της Ουάσιγκτον αντιπροσωπεύει η άνοδος του εξτρεμιστικού Ισλάμ στη συριακή αντιπολίτευση. Η φονταμενταλιστική οργάνωση «Μέτωπο Αλ Νούσρα» ανέλαβε την ευθύνη τρομοκρατικών, βομβιστικών επιθέσεων σε Δαμασκό και Χαλέπι, ενώ το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, με έδρα τη Νέα Υόρκη, κατήγγειλε περιπτώσεις βασανιστηρίων και συνοπτικών εκτελέσεων από τον στρατό των αντικαθεστωτικών. Απαντώντας σε ερώτηση του CBS σχετικά με τον εξοπλισμό των αντικαθεστωτικών, η Χίλαρι Κλίντον δήλωσε χαρακτηριστικά: «Στην πραγματικότητα, δεν γνωρίζουμε σε ποιον θα καταλήξουν τα όπλα. Υποστηρίζουμε, άραγε, την Αλ Κάιντα στη Συρία; Η Χαμάς σήμερα υποστηρίζει την αντιπολίτευση. Θα υποστηρίξουμε τη Χαμάς στη Συρία;». Ερωτήματα κάθε άλλο παρά ρητορικά: Στα μέσα Φεβρουαρίου, ο Αϊμάν Ζαουάχρι, αρχηγός της Αλ Κάιντα μετά τον θάνατο του Λάντεν, κάλεσε τους ευσεβείς μουσουλμάνους όλου του κόσμου σε ιερό πόλεμο εναντίον του «άπιστου» Ασαντ. Στον Δυτικό Τύπο αφθονούν τα ρεπορτάζ για τη δράση ακραίων ισλαμιστών από διάφορες χώρες –Λιβύη, Λίβανο, Υεμένη κ. ά. – στις γραμμές της συριακής αντιπολίτευσης.
Ολοι οι δρόμοι ξεκινούν από τη Δαμασκό...
Η πανσπερμία πολιτισμών και το συγκριτικά πιο φιλελεύθερο περιβάλλον της γαλλικής κηδεμονίας μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ευνόησαν τη μετατροπή της Συρίας σε λίκνο των κυριότερων νεωτερικών ρευμάτων στον αραβικό κόσμο. Ο Σύρος, φιλελεύθερος και μασόνος Αμπντουλραχμάν Καουακίμπι υπήρξε πρόδρομος του παναραβικού εθνικισμού, ιδρυτής των μυστικών εταιρειών που θα έπαιζαν καταλυτικό ρόλο στην προετοιμασία της αραβικής εξέγερσης του 1916. Ο χριστιανός Αντουάν Σααντέ ίδρυσε στον Μεσοπόλεμο το Συριακό Λαϊκό Κόμμα εναντίον της γαλλικής επικυριαρχίας, προσβλέποντας στη «μεγάλη Συρία». Την ίδια περίοδο, ο Χαλέντ Μπεκντάς ιδρύει το συριακό Κ. Κ., το οποίο θα αναδειχθεί στο ισχυρότερο κομμουνιστικό κόμμα του αραβικού κόσμου, ενώ ο ίδιος ο Μπεκντάς θα γίνει ο πρώτος εκλεγμένος Αραβας κομμουνιστής βουλευτής, το 1954.
Στη Δαμασκό γεννήθηκε ο ορθόδοξος χριστιανός Μισέλ Αφλάκ, διακεκριμένος φιλόσοφος με σπουδές στη Σορβόννη, ο οποίος, έχοντας θητεύσει στο συριακό Κ. Κ., ίδρυσε το 1940, μαζί με άλλους αριστερούς διανοούμενους, το κόμμα Μπάαθ, προπύργιο του παναραβικού εθνικισμού - σοσιαλισμού, το οποίο αργότερα θα έπαιρνε την εξουσία στη Συρία και στο Ιράκ. Η βραχύβια ένωση της Συρίας με την Αίγυπτο του Νάσερ, από το 1958 μέχρι το 1961, ήταν το ζενίθ της προσπάθειας για αραβική ενότητα, η οποία ωστόσο προσέκρουσε στις αντικρουόμενες ηγεμονικές φιλοδοξίες των δύο πλευρών. Μετά το 1963, οι απολυταρχικές τάσεις κερδίζουν το πάνω χέρι στους κόλπους του Μπάαθ, στραγγαλίζοντας το πολλά υποσχόμενο, στα αρχικά του στάδια, εγχείρημα του αραβικού δημοκρατικού σοσιαλισμού, που δεν θα αφήσει πίσω του παρά ένα ζωντανό απολίθωμα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου