Οι νεκροί της χούντας (Α΄ μέρος)

Στις 21 Απριλίου του 1967, ξεκινά μια από τις πιο ζοφερές σελίδες της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας. Αξιωματικοί του στρατού καταλαμβάνουν την εξουσία με πραξικόπημα. Η χούντα κατέστειλε κάθε αντιστασιακή δραστηριότητα και τρομοκράτησε µε κάθε τρόπο τον ελληνικό λαό. Πολίτες βασανίστηκαν, δικάστηκαν και εκτελέσθηκαν. Το tvxs.gr αποτίεει φόρο τιμής στα θύματα της χούντας, παρουσιάζοντας όσους έπεσαν νεκροί κατά τη διάρκεια της επταετίας, σύμφωνα με τις μέχρι στιγμής μελέτες.

*Στο πρώτο μέρος παρουσιάζονται οι νεκροί μέχρι τα γεγονότα του Πολυτεχνείου

 Στις 21 Απριλίου του 1967 και ενώ είχαν προκηρυχθεί εκλογές για τις 28 Μαΐου, αξιωματικοί του στρατού, υπό την ηγεσία του συνταγματάρχη Γεωργίου Παπαδόπουλου, με τη συμμετοχή του ταξίαρχου Στυλιανού Παττακού και του συνταγματάρχη Νικόλαου Μακαρέζου κατέλαβαν την εξουσία με πραξικόπημα.

Την ημέρα του πραξικοπήματος δύο άνθρωποι δολοφονήθηκαν και εκατοντάδες βρέθηκαν στην παρανομία. Ο κύκλος της βίας συνεχίστηκε μέχρι την πτώση του καθεστώτος.
Μαρία Καλαβρού

Η 24χρονη Μαρία Καλαβρού δολοφονήθηκε επί της οδού Πατησων την 21η Απριλίου 1967.
Βασίλης Πεσλής

Την ίδια ημέρα ο 15χρονος Βασίλης Πεσλής δολοφονήθηκε στην πλατεία Αττικής.
Παναγιώτης Έλης

Στις 25 Απριλίου ο πολιτικός κρατούμενος, Παναγιώτης Έλης (στελέχους της ΕΔΑ) σκοτώνεται εν ψυχρώ από αστυνομικό στον Ιππόδρομο του Φαλήρου, μπροστά στα μάτια εκατοντάδων συλληφθέντων συντρόφων του.
Νικηφόρος Μανδηλαράς

Ήταν ο δικηγόρος υπερασπίσεως στη δίκη για την υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ που ποτέ δεν ολοκληρώθηκε. Λόγω της ανάμειξής του στην υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ ως συνηγόρου υπεράσπισης και της πολιτικής του δράσης, ο Νικηφόρος Μανδηλαράς κινδύνευε μετά την επιβολή της δικτατορίας.
Στις 17 Μαΐου του 1967 επιβιβάστηκε κρυφά στο πλοίο VITA-R με σκοπό να διαφύγει στην Κύπρο. Πέντε ημέρες αργότερα όμως λιμενικοί βρήκαν το πτώμα του στην παραλία Γενναδίου της Ρόδου.
Κατά την εκδοχή των αρχών, ο καπετάνιος του πλοίου Πέτρος Πόταγας έριξε τον Μανδηλαρά στη θάλασσα με ένα σωσίβιο προκειμένου ο τελευταίος να κολυμπήσει ως την ακτή και να αποφύγει τη σύλληψη. Όμως ο δικηγόρος πηδώντας από το πλοίο, τραυματίστηκε στο κεφάλι και στη συνέχεια πνίγηκε και το πτώμα του ξεβράστηκε στην ακτή.
Υποστηρίζεται ωστόσο με βάση στοιχεία που υπάρχουν ότι ο Νικηφόρος Μανδηλαράς πρέπει να βγήκε στην ακτή όπου συνελήφθη και δολοφονήθηκε.
Στη δίκη που ακολούθησε ο καπετάνιος Πέτρος Πόταγας καταδικάστηκε σε δώδεκα μήνες φυλάκιση για ανθρωποκτονία εξ αμελείας. Αργότερα ο Πόταγας έφυγε οικογενειακώς για την Νότια Αφρική όπου σκοτώθηκε σε τροχαίο δυστύχημα. Παρ' όλες τις προσπάθειες που έγιναν μετά την πτώση τις δικτατορίας για να γίνει αναψηλάφηση της υπόθεσης δεν κατέστη δυνατή η επανάληψη της δίκης.
Γιάννης Χαλκιδής

Στις 5 Σεπτεμβρίου του 1967 στη Θεσσαλονίκη, δολοφονείται από αστυνομικούς ο Γιάννης Χαλκίδης, στέλεχος του ΠΑΜ Νέων, στη Θεσσαλονίκη -σε ανταλλαγή πυροβολισμών, σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή- και συλλαμβάνονται οι σύντροφοί του, Γρ. Παντής και Φ. Χατζηγιάννης.
Συγκεκριμένα, στις 2 Σεπτεμβρίου 1967, την ώρα των εγκαινίων της ΔΕΘ από τη χουντική κυβέρνηση, το «Πατριωτικό Μέτωπο» της Θεσσαλονίκης ανατίναξε κολόνα της ΔΕΗ βυθίζοντας για ένα πεντάλεπτο στο σκοτάδι το χώρο της έκθεσης. Η ενέργεια είχε αποφασιστεί από το γραφείο της Κομμουνιστικής Οργάνωσης Θεσσαλονίκης κι εκτελέστηκε από τους Γιάννη Χαλκίδη, Νάντη Χατζηγιάννη, Θόδωρο Καζέλη, Ελλη Στεφανίδου κι Αργύρη Μπάρα. Τρεις μέρες αργότερα, τα ξημερώματα της 4-5/9/67, η κεντρική γιάφκα της οργάνωσης (ένα μικρό διαμέρισμα στην οδό Φιλελλήνων 65) δέχτηκε επιδρομή από ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις. Οι τρεις αγωνιστές που βρίσκονταν μέσα θα επιχειρήσουν να διαφύγουν, χωρίς αποτέλεσμα. Ο νεαρός εργάτης Γιάννης Χαλκίδης πέφτει νεκρός σε παρακείμενη αυλή, έχοντας δεχτεί πισώπλατα δυο σφαίρες στο στήθος και την κοιλιά (συν ένα επιπόλαιο τραύμα στο χέρι). Επίσης τραυματισμένος από σφαίρα, ο Γρηγόρης Παντής θα συλληφθεί στο υπόγειο όπου είχε καταφύγει.
Ο τρίτος της ομάδας, ο Νάντης Χατζηγιάννης, θα συλληφθεί κοντά στο σημείο στο οποίο έπεσε ο Χαλκίδης. Στο βιβλίο του περιγράφει καταλεπτώς πώς είδε τον αστυφύλακα Λεπενιώτη να καταδιώκει τον ήδη τραυματισμένο σύντροφό του, ν' αδειάζει πάνω του το περίστροφό του και λίγο αργότερα να τον αποτελειώνει ποδοπατώντας τον. Ο Χαλκίδης ξεψύχησε δίπλα του. Ακολούθησε η μεταφορά του στην Ασφάλεια κι αργότερα στην ΚΥΠ κι η πολυήμερη ανάκρισή του με βασανιστήρια, τα οποία περιγράφει επίσης εξονυχιστικά.
Στις 26 Νοεμβρίου 1967 το έκτακτο στρατοδικείο καταδίκασε τους δυο επιζήσαντες σε κάθειρξη 20 χρόνων. Μαζί τους δικάστηκαν άλλα 39 άτομα, απ' τα οποία τα 22 καταδικάστηκαν σε διάφορες ποινές, από ισόβια μέχρι φυλάκιση με αναστολή.

Γιώργος Τσαρουχάς

Στις 10 Μαΐου του 1968, ο βουλευτής της ΕΔΑ, Γιώργος Τσαρουχάς, πέθανε από τα βασανιστήρια που υπέστη και τον ξυλοδαρμό στα γραφεία της ΚΥΠ Θεσσαλονίκης, κατά τη διάρκεια της ανάκρισης.

Στις 10 Μαΐου του 1968 δημοσιεύτηκε στον τύπο η είδηση ότι ο κομμουνιστής Γιώργος Τσαρουχάς συνελήφθη ενώ πήγαινε από τη Θεσσαλονίκη στην Αθήνα και ότι πέθανε από καρδιακή προσβολή. Όμως κατά την ανάκριση που διεξήχθη μετά την πτώση της δικτατορίας, ο ανακριτής Ηλιάδης βρήκε στη θυρίδα της Σήμανσης ένα φιλμ από το οποίο προέκυψε ότι ο Τσαρουχάς είχε υποστεί βασανιστήρια μετά τη σύλληψή του. Επρόκειτο για φωτογραφίες του κακοποιημένου σώματος του νεκρού πια βουλευτή,στις οποίες φαίνονταν τα μαστιγώματα στην πλάτη, τα πρησμένα κάτω άκρα και κυρίως τα χτυπήματα στο εσωτερικό των μηρών που, σύμφωνα με γιατρούς που είδαν τις φωτογραφίες, πρέπει να ήταν τα μοιραία.
Ο Τσαρουχάς κατά τη σύλληψη του, είχε πάνω του ένα σημείωμα με την τελευταία απόφαση της κομματικής οργάνωσης Θεσσαλονίκης του ΚΚΕ,το οποίο πρόλαβε να καταπιεί. Το σημείωμα αυτό βρέθηκε κατά την νεκροψία-νεκροτομή και φωτοτυπία του συμπεριελήφθη στη δικογραφία για την υπόθεση Τσαρουχά και δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Θεσσαλονίκη στις 10 Μαΐου 1979. Το καλοκαίρι του ίδιου έτους έγινε η δίκη για τη δολοφονία του Τσαρουχά, όπου κατηγορούμενοι ήταν οι Στέφανος Καραμπέρης, Φωκίων Καραπάνος, Δημήτριος Σταματόπουλος και Δημήτριος Τασόπουλος, αξιωματικοί της αστυνομίας, που η χούντα είχε παρασημοφορήσει για τη σύλληψη του Τσαρουχά. Καταδικάστηκαν σε μικρές ποινές φυλάκισης.

Κώστας Γεωργάκης

Στις 19 Σεπτεμβρίου του 1970, ο φοιτητες Κώστας Γεωργάκης αυτοπυρπολείται στη Γένοβα σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη στήριξη της χούντας από τις δυτικές χώρες.
Η κηδεία του έγινε στη Γένοβα στις 23 Σεπτεμβρίου.

Το περιστατικό αποσιωπήθηκε από τη δικτατορία, προκάλεσε όμως έντονη αίσθηση στη διεθνή κοινότητα. Η σορός του μεταφέρθηκε στην Κέρκυρα με καθυστέρηση τεσσάρων μηνών, λόγω εσκεμμένων κωλυσιεργιών της Χούντας, και ενταφιάστηκε στο Α΄ Νεκροταφείο.
Σήμερα στο σημείο που αυτοπυρπολήθηκε υπάρχει αναμνηστική πλάκα με την επιγραφή στα Ιταλικά: Al Giovane Greco Constantino Georgakis che à sacrificato i suoi 22 anni per la Libertà e la Democrazia del suo paese. Tutti gli Uomini Liberi rabbrividiscono davanti al suo Eroico Gesto. La Grecia Libera lo ricorderà per sempre (Στον νεαρό Έλληνα Κωνσταντίνο Γεωργάκη που θυσίασε τα 22 χρόνια του για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία της πατρίδας του. Όλοι οι ελεύθεροι άνθρωποι τρέμουν μπροστά στην ηρωική του χειρονομία. Η Ελεύθερη Ελλάδα θα τον θυμάται για πάντα).
Σπύρος Μουστακλής


Ο Σπύρος Μουστακλής, κατά τη διάρκεια της δικτατορίας συμμετείχε στο κίνημα του Ναυτικού, το οποίο προδόθηκε πριν την εκδήλωσή του, με αποτέλεσμα με αποτέλεσμα μεταξύ των αξιωματικών να συλληφθεί και ο ίδιος στις 22 Μαΐου του 1973.
Κρατήθηκε στα κρατητήρια του ΕΑΤ-ΕΣΑ για 47 ημέρες όπου βασανίστηκε άγρια. Κατά τη διάρκεια των βασανιστηρίων ένα βίαιο χτύπημα στην καρωτίδα προκάλεσε εγκεφαλικό με αποτέλεσμα να διακομιστεί (με καθυστέρηση πολλών ωρών) στο 401 Γ.Σ.Ν.Α., όπου εισήλθε με το ψευδώνυμο "Μιχαηλίδης" και αιτιολογία εισαγωγής "τρακάρισμα στον Ιππόδρομο". Το εγκεφαλικό τού προκάλεσε ολική παράλυση των δεξιών του άνω και κάτω άκρων. Η αρχική διάγνωση ήταν "αφασία κινητικού τύπου, με μπλοκαρισμένο το κέντρο της κίνησης και της ομιλίας, εξαιτίας του εγκεφαλικού που προκλήθηκε από βίαιο χτύπημα στην καρωτίδα". Στη συνέχεια μεταφέρθηκε στην Πολυκλινική Αθηνών και ακολούθως στο ΚΑΤ, όπου παρέμεινε για δυο χρόνια, υποβαλλόμενος σε εντατικές φυσικοθεραπείες. Ύστερα από προσπάθειες πολλών μηνών, ο Μουστακλής κατάφερε να σταθεί όρθιος και να περπατήσει, αλλά δεν μπόρεσε να ξαναμιλήσει.
Πέθανε στις 28 Απριλίου του 1986. Μετά το θάνατό του, δόθηκε τιμητικά το όνομά του στο στρατόπεδο-κέντρο νεοσυλλέκτων του Μεσολογγίου (Σύνταγμα Πεζικού). Στο όνομά του επίσης υπάρχει οδός στην Πυλαία Θεσσαλονίκης.

*Πηγές:
-Ιός, «Ο δεύτερος φόνος του Γιάννη Χαλκίδη», Ελευθεροτυπία, 18/4/1997
-Ιός,«Η Γνωστή-Άγνωστη αντίσταση στη χούντα», Ελευθεροτυπία, 21/4/1997
-Τζίμας, Σταύρος, «Η Θεσσαλονίκη των πολιτικών δολοφονιών», Καθημερινή , 17/12/2006.
-«Υπόθεση Γεωργάκη», Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα
-Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας, Φωτογραφικό Αρχείο ΑΣΚΙ