του MOHAMMAD ALI SHABANI
Το Ιράν, έχοντας ως στόχο να σώσει το Ιράκ από τους Σουνίτες εξτρεμιστές, έχει ενεργοποιήσει όσες συμμαχίες έχει εντός Ιράκ και προωθεί την συνεργασία μεταξύ της κυβέρνησης του Ιράκ και της Συρίας. Εν τω μεταξύ η Ουάσιγκτον έχει αποστείλει στρατιωτικούς συμβούλους στη Βαγδάτη. Μεμονωμένα, αυτές οι προσπάθειες είναι γενναίες, αλλά δίχως συντονισμό δεν αναμένεται να δώσουν καρπούς.
Το Ιράκ μέχρι πρόσφατα ήταν ένα πεδίο διαμάχης μεταξύ του Ιράν και των Ηνωμένων Πολιτειών. Κατ' επανάληψη Αμερικανοί στρατιωτικοί διοικητές προσπαθούσαν να κερδίσουν στο πεδίο της επιρροής τον Στρατηγό Κασίμ Σουλεϊμάνι, αρχηγό των ξένων επιχειρήσεων της Ιρανικής Ισλαμικής Επαναστατικής Φρουράς. Στην κορύφωση της αμερικανικής κατοχής όμως, μια χούφτα Ιρανών είχε καταφέρει να ασκεί περισσότερη επιρροή από ότι οι 150.000 αμερικανικές δυνάμεις που υπηρετούσαν στο Ιράκ.
Παρά τις σημαντικές αντιδικίες που είχαν οι δυο χώρες κατά το παρελθόν, τώρα μπορούν να σώσουν το Ιράκ εφόσον ενεργήσουν από κοινού. Η ιστορία μας επιβεβαιώνει ότι το Ιράν και οι ΗΠΑ έχουν την δυνατότητα να απομακρύνουν το Ιράκ από την άβυσσο. Ο εμφύλιος πόλεμος που μάστιζε τη χώρα μεταξύ 2006-2008 προσφέρει διδάγματα ως προς τους τρόπους παύσης της αιματοχυσίας σήμερα.
Τότε, το Ιράν ήταν η μόνη χώρα που μπορούσε να πιέσει τη Συρία να μπλοκάρει τον αγωγό των τζιχαντιστών Σουνιτών, τιθασεύοντας τις σιιτικές ομάδες θανάτου που επιχειρούσαν στην πρωτεύουσα των Σουνιτών στο Ιράκ. Οι ΗΠΑ ταυτόχρονα, ως δύναμη κατοχής, κατάφερε να προσεγγίσει και να ελέγξει τις ανυπότακτες φυλές των Σουνιτών. Δίχως όμως συντονισμό των δύο, αυτές οι προσπάθειες θα είχαν αποτύχει.
Ο Αμπντούλ Αζίζ αλ-Χακίμ, αρχηγός του Ισλαμικού Συμβουλίου του Ιράκ τη δεδομένη χρονική περίοδο και ο Πρόεδρος Τζαλάλ Ταλαμπανί εργάστηκαν σκληρά ώστε να πετύχουν την ανταλλαγή βοήθειας και υποστήριξης μεταξύ Ουάσιγκτον και Τεχαράνης. Παρά το αδιέξοδο εκείνη την περίοδο, μεταξύ Ιράν και ΕΕ, στις διμερείς διαπραγματεύσεις για τα πυρηνικά, οι ΗΠΑ και το Ιράν κατάφεραν τελικά να συνεργαστούν.
Τότε, το πρώτο κρίσιμο βήμα προς τον τερματισμό της βίας έγινε με την σιωπηρή αμερικανο-ιρανική υποστήριξη του Νούρι-Καμάλ αλ-Μαλίκι. Αφού έγινε πρωθυπουργός του Ιράκ, ο αλ-Μαλίκι ανταπέδωσε τη χάρη. Εντός ενός έτους από την ανάληψη των καθηκόντων του, το καλοκαίρι του 2007, Αμερικανοί και Ιρανοί διπλωμάτες συναντήθηκαν στο γραφείο του- η πρώτη συνάντηση σε ανώτατο διπλωματικό επίπεδο μεταξύ των δυο αντιπάλων μετά από διάστημα 30 σχεδόν ετών.
Οι ιρακινοί Χακίμ και Ταλαμπανί δεν βρίσκονται πλέον στο πολιτικό προσκήνιο. Αλλά ο Μαλίκι παραμένει. Παρά τις αυταρχικές του τάσεις και την αποτυχία του να ενσωματώσει Σουνίτες στις πολιτικές διαδικασίες, είναι σήμερα ο λιγότερο αντιδημοφιλής πολιτικός στο Ιράκ. Η επιτυχία του στις πρόσφατες εκλογές της 30ης Απριλίου αποτελούν περίτρανη απόδειξη περί αυτού.
Το Ιράν και η Αμερική εξακολουθούν να συμφωνούν στη διατήρηση του αλ-Μαλίκι στην εξουσία- σε μεγάλο βαθμό λόγω έλλειψης ικανοποιητικής εναλλακτικής. Παρά τις φήμες που διαρρέουν από το Κογκρέσο, ο Υπουργός Άμυνας Τσακ Χέιγκελ έχει δηλώσει “ότι ζήτημα περί ενδεχόμενης παραίτησης του Μαλίκι είναι ένα εσωτερικό θέμα του Ιράκ.” Ο Πρόεδρος Ομπάμα δεν δίστασε μάλιστα να αποστείλει στρατιωτικό προσωπικό πίσω στο Ιράκ.
Το αποτέλεσμα της σουνιτικής επιθετικότητας είναι μάλλον προβλέψιμο. Η ΙΚΙΛ θα αποτύχει να διατηρήσει και να κυβερνήσει τα κατακτημένα εδάφη διότι οι ιρακινοί Σουνίτες είναι απρόθυμοι να συμμορφωθούν στα οράματα που ασπάζεται η ΙΚΙΛ σχετικά με τη λειτουργία του κράτους και της κοινωνίας. Η προηγούμενη επιτυχία των Αμερικανών, να στρέψουν ιρακινούς Σουνίτες ενάντια στους εξτρεμιστές αντάρτες, αποτελεί περίτρανη απόδειξη, και ο αλ-Μαλίκι το γνωρίζει καλά αυτό. Ενώ η ένταξη των Σουνιτών στις πολιτικές διαδικασίες είναι κεφαλαιώδους σημασίας, η σουνιτική βία δεν θα πρέπει να ανταμειφθεί με τέτοιου είδους παραχωρήσεις. Η ΙΚΙΛ και οι σύμμαχοί της πρέπει να απωθηθούν από τα μεγάλα αστικά κέντρα και τα συνοριακά περάσματα προτού οποιαδήποτε συνομιλία ξεκινήσει με τους όποιους πραγματιστές αντάρτες.
Οι Σουνίτες του Ιράκ πρέπει είτε να αποδεχθούν την πραγματικότητα της νέας τάξης πραγμάτων στην πολιτική ζωή της χώρας, η οποία κυριαρχείται από Σιίτες και Κούρδους, ή να καταδικάσουν τους εαυτούς τους σε μια μακροχρόνια αστάθεια και βια που επιφέρουν οι εξτρεμιστές του κλάδου τους και οι ξένοι μαχητές που έχουν προσχωρήσει σε αυτούς.
Όμως και οι Κούρδοι αντιμετωπίζουν δύσκολες επιλογές. Για χρόνια είχαν ζήσει στο λυκόφως μεταξύ ανεξαρτησίας και φεντεραλισμού. Οι ΗΠΑ και το Ιράν πρέπει να πείσουν τους ηγέτες των Κούρδων ότι, ενδεχόμενες βλέψεις για παραχωρήσεις, επωφελούμενοι την τρέχουσα αναταραχή, σχετικά με τις ανεξάρτητες εξαγωγές πετρελαίου και το μέλλον της επίμαχης πόλης Κιρκούκ, είναι καταδικασμένες να αποτύχουν. Η Ουάσιγκτον είναι απρόθυμη να πάρει θέση μεταξύ Ερμπίλ και Βαγδάτης. Και αν το πράξει, είναι απίθανο να δράσει ανταγωνιστικά στον αλ-Μαλίκι. Το ίδιο ισχύει και για την Τεχεράνη.
Το Ιράν και η Αμερική πρέπει επίσης να διαχειριστούν και τους εξωτερικούς παράγοντες αποσταθεροποίησης. Η Σαουδική Αραβία εδώ και καιρό φαινόταν απρόθυμη να αποδεχθεί τα δεδομένα του νέου Ιράκ. Αλλά το βασίλειο του Σαούντ μπορεί να γίνει πιο εύκαμπτο όταν διαφαίνεται ότι η αδιαλλαξία μπορεί να οδηγήσει στην αυτοκαταστροφή. Η Ουάσιγκτον πρέπει να εντυπώσει στους Σαουδάραβες το αναπόφευκτο ενδεχόμενο η φλόγα του εξτρεμισμού να επεκταθεί στην καρδιά της Αραβική Χερσονήσου, εφόσον δεν ληφθούν έγκαιρα μέτρα ώστε να σταματήσει η στήριξη των πολεμοχαρών. Πράγματι, σε μια μεταστροφή των υπολογισμών, η Αμερική ενδεχομένως να μπορεί να υιοθετήσει τα συμφέροντα του Ιραν στην Συρία με την υποστήριξη του Μπασάρ αλ-Άσαντ, βλέποντας τον έτερο μεγάλο εχθρό της ΙΚΙΛ, το συριακό καθεστώς να σφυρηλατεί τους Σουνίτες εξτρεμιστές. Τα πολεμικά αεροπλάνα του Άσσαντ πλέον βομβαρδίζουν στρατιωτικούς στόχους στα σύνορα με το Ιράκ, και αυτό είναι κάτι που δεν συνέβαινε μια εβδομάδα πριν.
Το Ιράν και η ΗΠΑ πρέπει επίσης να επιδιώξουν τη διαίρεση του ΙΚΙΛ. Αν η ομάδα αντιμετωπίζεται μόνο στο πεδίο του Ιράκ, μπορεί να αποσύρει της δυνάμεις της στην Συρία μόνο για να επιστρέψει λίγο αργότερα. Οι ΗΠΑ δεν μπορούν και δεν θα έπρεπε να λειτουργήσουν ως την Αεροπορική δύναμη του Ιράκ. Η αμερικανική στρατιωτική και τεχνολογική υπεροχή- μέσα από πωλήσεις drone, ελικοπτέρων και μαχητικών αεροσκαφών- θα έπρεπε να συνδυαστεί με τις Ιρανικές και Συριακές υπηρεσίες συλλογής πληροφοριών ώστε να παρεμποδίσει την ελεύθερη κυκλοφορία των εξτρεμιστών.
Εν κατακλείδι το Ιράν και οι ΗΠΑ πρέπει να ενισχύσουν τη δύναμη του Ιρακινού Στρατού για να αποτρέψουν την ανάπτυξη των μιλιταριστών. Ο αλ-Μαλίκι ισχυρίζεται ότι χιλιάδες εθελοντές έχουν στρατολογηθεί για την καταπολέμηση της ΙΚΙΛ, εθελοντές που θα αποτελέσουν τον πυρήνα του επόμενου Ιρακινού Στρατού, αλλά ότι χρειάζεται αμερικανική ενίσχυση σε πολιτικό, στρατιωτικό και κατασκοπευτικό επίπεδο, ώστε να να μην απαιτείται να στηρίζεται τόσο σε παραστρατιωτικές δυνάμεις. Κάθε στροφή προς τις στρατιωτικές οργανώσεις, μακρυά από το συμβατικό στρατό, είναι απερίσκεπτη και απρόβλεπτη.
Παρά τις διαφορές τους, η Τεχεράνη και η Ουάσινγκτον χρειάζονται ένα πολιτικά σταθερό Ιράκ. Αν όχι χάριν των Ιρακινών, η συνεργασία θα πρέπει να γίνει χάριν των δικών τους συμφερόντων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου