Είναι γνωστό εξάλλου ότι ο Χίτλερ όπως και ο Μουσολίνι πήραν την εξουσία περνώντας από τον δρόμο των ανακτόρων και των προεδρικών μεγάρων, με τρόπο όμως ολότελα διαφορετικό από εκείνο που χρησιμοποίησαν –ως προς τα ανάκτορα– οι μπολσεβίκοι
Συντάκτης:
Γιώργος Μαργαρίτης
Ο Χίτλερ όπως και ο Μουσολίνι πήραν την εξουσία προσκεκλημένοι από την αστική εξουσία. Οι κομμουνιστές πήραν τη λαϊκή εξουσία με ολότελα διαφορετικό τρόπο
Περίπου είκοσι χρόνια μετά τη διακήρυξη περί του «τέλους της Ιστορίας» η τελευταία εξακολουθεί να γνωρίζει ημέρες δόξας, ειδικά όταν πρόκειται για την (παρ)ερμηνευτική προσέγγιση των όσων συνέβησαν στον σύντομο και αγχωτικό εικοστό αιώνα. Σε αυτή την επάνοδο της Ιστορίας ως νομιμοποιητικού αφηγήματος της καπιταλιστικής παλινόρθωσης τιμητική θέση μόνιμα κατηγορούμενου έχουν όλα τα γεγονότα που συνδέονται με την αμφισβήτηση ενός συστήματος που από τη δεκαετία του 1990 προβάλλεται ως αναγκαστικός μονόδρομος προς την όποια Σωτηρία: της Οκτωβριανής Επανάστασης κυρίως και προπαντός.
Σε ένα από τα «κλασικά» έργα της περιόδου της εορταστικής φάσης της καπιταλιστικής παλινόρθωσης, στο βιβλίο του Μαρκ Μαζάουερ, «Σκοτεινή Ηπειρος» (1998), στη σελίδα 52 της ελληνικής έκδοσης, ο διάσημος συγγραφέας ισχυρίζεται πως «Ο ναζισμός ήρθε στην εξουσία με μαζική εκλογική υποστήριξη, ο κομμουνισμός με πραξικόπημα».
Θα μπορούσαμε βάσιμα να έχουμε πραγματολογικές αντιρρήσεις για την αξιοπιστία της παραπάνω επιστημονικοφανούς διαπίστωσης. Είναι γνωστό ότι το ναζιστικό κόμμα έχασε ακόμα και τις εκλογές που το ίδιο οργάνωσε, εκείνες μετά την πυρπόληση του Ράιχσταγκ που αποδόθηκε προβοκατόρικα στους κομμουνιστές και έδωσε το έναυσμα για διωγμούς ενάντια σε όποιον αμφέβαλε για τη ναζιστική ευτυχία της Γερμανίας.
Η ολοκλήρωση των απόλυτων εξουσιών που άρχισαν να συγκεντρώνονται στο πρόσωπο του Χίτλερ και το κόμμα του μετά την ανάθεση σε αυτόν του σχηματισμού κυβέρνησης από τον Χίντεμπουργκ με τη σύμφωνη γνώμη των οικονομικών και πολιτικών ελίτ της Γερμανίας, συντελέστηκε με ψήφο του γερμανικού Κοινοβουλίου όπου αθροίστηκαν ψήφοι «κεντρώων», «κεντριστών» και «χριστιανών» για να εξασφαλίσει το ναζιστικό κόμμα την επιθυμητή πλειοψηφία.
Θυμίζουμε την κοινοβουλευτική ψήφο –Λαϊκών και Φιλελευθέρων– που «νομιμοποίησε» τον ημέτερο, διορισμένο από τον βασιλέα, Ιωάννη Μεταξά στις δικτατορικές εξουσίες ή την ψήφο της γαλλικής Εθνοσυνέλευσης –πλην κομμουνιστών– που αντίστοιχα «νομιμοποίησε» τον στρατάρχη Πετέν και το ναζιστικό καθεστώς του Βισί. Μάλλον αυτή τη «νομιμότητα» υπαινίσσεται ο Μαζάουερ, την τέχνη δηλαδή του αστικού πολιτικού συστήματος να υποκαθιστά την «εκπροσώπηση» με τον ναζιστικό «ολοκληρωτισμό» με άψογη νομιμοφάνεια μεν, εφιαλτική ωμότητα δε.
Είναι γνωστό εξάλλου ότι ο Χίτλερ όπως και ο Μουσολίνι πήραν την εξουσία περνώντας από τον δρόμο των ανακτόρων και των προεδρικών μεγάρων, με τρόπο όμως ολότελα διαφορετικό από εκείνο που χρησιμοποίησαν –ως προς τα ανάκτορα– οι μπολσεβίκοι. Οι φασίστες και οι ναζί υπήρξαν επίσημοι προσκεκλημένοι της αστικής εξουσίας, μπήκαν από την πλέον επίσημη θύρα της, όταν αναρριχήθηκαν στην κορυφή της.
Με τους κομμουνιστές ό,τι κι αν λέει ο Μαζάουερ, τα πράγματα δεν ήταν ακριβώς ίδια. Και αυτοί από ανάκτορα –και μάλιστα χειμερινά– πέρασαν στον δρόμο για τη λαϊκή εξουσία με ολότελα όμως διαφορετικό τρόπο. Ο Μαζάουερ όμως και οι ιστοριογράφοι απολογητές του καπιταλισμού και της δημοκρατίας του είναι φυσικό να θεωρούν τους κομμουνιστές «μάστιγα της ανθρωπότητας». Οι ναζί, βλέπετε, θεωρούνται «θεσμικοί», οι άλλοι απλά «κατσαπλιάδες» - για να θυμηθούμε την καθ’ ημάς ορολογία του αντικομμουνισμού και της εθνικοφροσύνης.
Με τι υλικά όμως χτίστηκε η νέα εργατική-λαϊκή εξουσία τις ημέρες της Οκτωβριανής Επανάστασης; Τι ήταν αυτή η εξουσία των Σοβιέτ που αποτέλεσε το βασικό πολιτικό χαρακτηριστικό στην ανατροπή του αστικού συστήματος;
Υπήρξε μια ριζική αντίθεση της επαναστατικής εξουσίας με την αντίστοιχη αστική που είχε φέρει στο προσκήνιο η Γαλλική Επανάσταση εκατόν είκοσι χρόνια νωρίτερα. Οι αστοί προσάρμοσαν τον θεσμό των «κολεγίων» που τους είχε κληροδοτήσει το παλαιό μοναρχικό καθεστώς σε νέο τύπο εξουσίας. Επρόκειτο για τη σύναξη των προυχόντων της «Τρίτης Κατάστασης» (Tiers Etat) όπου οι αστοί αναλάμβαναν να εκπροσωπήσουν και τα συμφέροντα των εργαζομένων, των κατώτερων τάξεων.
Με το σύστημα αυτό οι πολλοί, οι εργαζόμενοι, είχαν απλά και μόνο το δικαίωμα να επιλέγουν ανάμεσα στους αστούς τους κυβερνήτες που επιθυμούσαν να έχουν. Με τον τρόπο αυτό η αστική εξουσία αυτοορίστηκε ως «αντιπροσωπευτική», ενώ στην πραγματικότητα επέβαλε ισχυρούς φραγμούς προς την εξουσία σε οτιδήποτε βρισκόταν κάτω από τους αστούς στην κοινωνική κλίμακα.
Η Οκτωβριανή Επανάσταση απάντησε σε αυτό το σύστημα με τον θεσμό των Σοβιέτ. Τα Σοβιέτ ήταν οι συνελεύσεις μέσα από τις οποίες οι εργάτες των εργοστασίων, οι κάτοικοι των φτωχών συνοικιών στις πόλεις, οι στρατιώτες στο μέτωπο και λιγότερο οι αγρότες έλυναν τα προβλήματα που δημιουργούσε η κατάρρευση του τσαρικού ή του αστικού κράτους της «προσωρινής κυβέρνησης».
Μέσα από τις συνελεύσεις αυτές και τις εκλεγμένες επιτροπές μάθαιναν, εκτός από το να εξασφαλίζουν τα απαραίτητα για την επιβίωσή τους, να οργανώνουν τον κόσμο τους, να ορίζουν τις τύχες τους, να κάνουν πολιτική με επίκεντρο τα δικά τους προβλήματα και όχι εκείνα των δυναστών και σφαγέων τους. Μάθαιναν να χτίζουν το δικό τους κράτος.
Αργότερα, όταν τα Σοβιέτ αρθρώθηκαν πυραμιδωτά διευρύνοντας τον κύκλο της εξουσίας τους μέχρι που να περιλάβουν και την κορυφή της, όταν όλη η εξουσία πέρασε στα Σοβιέτ, έχασαν το δικαίωμα της εκλογής σε αυτά όσοι ζούσαν εκμεταλλευόμενοι τον μόχθο των εργαζόμενων συνανθρώπων τους και όσοι ζούσαν με εισοδήματα που δεν προέρχονταν από την εργασία τους. Αυτό οι αστοί το ονόμασαν «πραξικόπημα» – οι απολογητές ιστορικοί τους επίσης. Αυτό όμως ήταν απλά μια Επανάσταση.
* Καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας στο ΑΠΘ
Στην Κριτική του Προγράμματος της Γκότα, που έγραψε ο Μαρξ στα 1875, διαβάζουμε «Ανάμεσα στην καπιταλιστική και στην κομμουνιστική κοινωνία παρεμβάλλεται η περίοδος του επαναστατικού μετασχηματισμού της πρώτης στην δεύτερη. Σε αυτήν, αντιστοιχεί και μια πολιτικά μεταβατική περίοδος, κατά την οποία το κράτος δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο από την επαναστατική δικτατορία του προλεταριάτου». Και όταν ο Μαρξ χρησιμοποιεί την λέξη «δικτατορία» ξέρουμε καλά τι εννοεί.... οι ρώσο το ξέρουν καλύτερα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑντιθέτως, ο Χίτλερ εκμεταλεύτηκε συγκεκριμένες κοινοβουλευτικές πολιτικές και κοινωνικές αδυναμίες την εποχής του και όντας μέλος του γερμανικής βουλής ζήτησε από το κοινοβούλιο την εφαρμογή του «Νόμου αποτροπής κινδύνου για τον λαό και το Ράιχ» ή Ermächtigungsgesetz. (Στις εκλογές του 1933 το κόμμα του είχε λάβει το 43,9% των ψήφων).
Το πρόβλημα στην Δημοκρατία της Βαϊμάρης ήταν ότι ελάχιστοι ήταν διατεθειμένοι να την υπερασπιστούν.
Είναι «παράξενο» ένας καθηγητής την σύγχρονης ιστορίας να μην αντιλαμβάνεται τις έννοιες. Το 43,9% δεν είναι μαζική εκλογική στήριξη; Και μάλιστα σε πολυκομματικά κράτη; Αν στην Ελλάδα τώρα το ΚΚΕ πάρει ένα τέτοιο ποσοστό δεν θα είναι μαζική εκλογική στήριξη της πολιτικής ιδεολογίας του;
Μήπως τελικά ο αρθρογράφος είναι που κατέχει την τέχνη της αντιστροφής των εννοιών και όχι ο Μαζάουερ;
"Το 43,9% δεν είναι μαζική εκλογική στήριξη;" Λάθος φίλε. Αναφέρεσαι σε εκλογές βίας και τρομοκρατίας του Μαρτίου 1933 με τις μισές διατάξεις του Συντάγματος υπό αναστολή, τα Νταχάου να γεμίζουν με κόσμο και τους κασιδιάριδες στο δρόμο να δέρνουν.
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ αστική τάξη αποφάσισε να παραδώσει την εξουσία στο ναζιστικό κόμμα και μετά ο ένας έκανε τα χατήρια στον άλλον.
"ο Χίτλερ εκμεταλεύτηκε συγκεκριμένες κοινοβουλευτικές πολιτικές και κοινωνικές αδυναμίες ..." Ναι, η αστική τάξη έχει τις αδυναμίες της και ενίοτε τρέφει μεγάλη αδυναμία στον "ισχυρό άνδρα".
Αγαπητέ μου, πριν από τις εκλογές του 1933 υπήρξαν άλλες δύο αναμετρησεις. Τον Ιούλιο του '32 πήρε 37,3% και τον Νοέμβριο του ιδίου έτους 33,1%. Το κοινοβούλιο πυρπολήθηκε τον Φεβρουάριο του '33, στις εκλογές όμως δεν ψήφισαν μόνο οι βερολινέζοι..... ο γερμανικός λαός ψήφισε.... Και μετά τραβάγαμε όλοι τα μαλλιά μας.
ΔιαγραφήΑ μπράβο: άλλο 33%, άλλο 43.9%, άλλο επανάσταση κι άλλο συνταγματικό πραξικόπημα με το "σεις και με το σας"
Διαγραφήhttp://www.preussenchronik.de/bilder/1195_Hitler_und_Hindenburg.jpeg
Άρα συμφωνείς με τον Μαζάουερ...... και το 33% εκφράζει μαζική εκλογική στήριξη όπως και το 37% που είχε πάρει πιό πριν. Αν το ΚΚΕ πάρει 33% δεν θα ειναι εκδήλωση μαζικής εκλογικής στήριξης; Το 4,5% που έλαβε στις εκλογές του 2012 ειναι μαζική εκλογική στήριξη;
ΔιαγραφήΚοίταξε, σου απάντησα στο 43.9% που τελικά ήταν 33%. Αν ο Μαζάουερ που είναι επαγγελματίας ιστορικός και όχι ένας απλός σχολιαστής σαν κι εμάς σε ένα μπλογκ στα νότια βαλκάνια, κάνει λόγο για νίκη του ναζισμού με "43.9% στις εκλογές" είναι απατεώνας. Εσύ που έχεις πρόχειρο το βιβλίο του μπορείς να κρίνεις μόνος σου πώς το λέει και για ποιο λόγο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕπίσης, κανείς δεν αρνείται το μαζικό πληβειακό κίνημα του ναζισμού. Όπως, όμως, κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει ότι ο Μουσολίνι χρίστηκε πρωθυπουργός το 1922 από το βασιλιά της Ιταλίας έχοντας στη διάθεσή του ένα ελάχιστο αριθμό θέσεων στην Ιταλική Βουλή (και καμιά εκατοστή χιλιάδες ενεργούς μπαστουνοφόρους χρηματοδοτούμενους από τους Ιταλούς φεουδάρχες και από μέρος των καπιταλιστών του Βορρά).
Το κοινό στοιχείο και στις δύο αντιδιαμετρικά διαφορετικές περιπτώσεις "εκλογικού ποσοστού" είναι η απόφαση της άρχουσας τάξης να ανεβάσει τους φασίστες στην εξουσία.
Δεςτο αλλιώς: αν η γερμανική αστική τάξη + πολιτική γραφεικρατία ήθελε να διασώσει τους "δημοκρατικούς θεσμούς" θα μπορούσε να σχεδιάσει και να προτείνει λύση με κυβερνηση συνεργασίας σοσιαλδημοκρατών και κεντρώων (δηλ. κυβερνητική λύση που ακολουθήθηκε συχνά στη δεκαετία του '20) ή να επιμείνει σε κυβερνήσεις χωρίς κοινοβουλευτική πλειοψηφία όπως εκείνες του Μπρούνιγκ ή να αφήσει το Σλάιχερ στη θέση του να κάνει τον "ισχυρό άνδρα" και έτσι να βγάλει από το παιχνίδι τους ναζιστές. Στι κάτω-κάτω η κυβέρνηση Χίτλερ-φον Πάπεν δεν είχε εκ των πραγμάτων και δεν πήρε ποτέ ψήφο εμπιστοσύνης. Ήταν "μεταβατική", λέμε ...
Όπως, από την αντίθετη αλλά με ισοδύναμο επιχείρημα, μπορούμε να φανταστούμε ότι η αστική τάξη θα έκανε αν το ΚΚΓ είχε λάβει 33%. Μην θέλεις να πιστέψω ότι και σε αυτήν την περίπτωση "Το πρόβλημα στην Δημοκρατία της Βαϊμάρης [θα] ήταν ότι ελάχιστοι [θα] ήταν διατεθειμένοι να την υπερασπιστούν.", όπως σημείωσες στο πρώτο στη σειρά σχόλιό σου?
Το βιβλίο του Μαζάουερ δεν το έχω, οπότε αμφότεροι σχολιάζουμε με βάση το άρθρο ενός καθηγητή ιστορίας. Ο οποίος, αν και ισχυρίζεται ότι ο Μαζάουερ αντιστρέφει τις έννοιες, στην ουσία αυτό είναι ακριβώς ου κάνει και ο Μαργαρίτης. Το άρθρο του Μαργαρίτη σχολιάζει μία συγκεκριμένη πρόταση του Μαζάουερ, η οποία λέει: «Ο ναζισμός ήρθε στην εξουσία με μαζική εκλογική υποστήριξη, ο κομμουνισμός με πραξικόπημα».
ΔιαγραφήΟ Μαργαρίτης σκόπιμα ασχολείται και με τον Μουσολίνι διότι το επιχείρημα του μόνο με τον Χίτλερ ως αντίπαλο του κομμουνισμού είναι σαθρό. (Πιθανόν δε και σκόπιμα αναφέρει την λέξη «πραξικόπημα» όταν πιθανόν ο Μαζάουερ χρησιμοποιεί τον πιό ευρύ όρο «coup d'etat».) Όπως και εσύ με δυσκολία παραδεχτηκες, ο Χίτλερ ήταν ήδη εκλεγμένο μέλος το γερμανικού κοινοβουλίου σε τρεις διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις με ποσοστό πάνω απο το 33%, κάτι που δεν ίσχυε στην επανάσταση του Λένιν. Ο Λένιν και η ομάδα του έκαναν την ένοπλη επανάστασή τους, όμως, το αν είχαν την μαζική υποστήριξη του λαού δεν θα το μάθουμε αντικειμενικά με νούμερα (όπως γνωρίζουμε του Χίτλερ) ποτέ.
Τώρα πρέπει να απαντήσω στην τελευταία σου παράγραφο; Μάλλον είναι ρητορικό το ερώτημα που θέτεις και οι απαντήσεις περισσότερες της μίας..... Σίγουρα όμως και εκεί η θέση μου γιά την Δημοκρατία της Βαϊμάρης ισχύει .
Όπως είπα και πιό πάνω συμφωνείς με τον Μαζάουερ, δεν καταλαβαίνω γιατί ( ή και αν) διαφωνείς με εμένα....
"κάτι που δεν ίσχυε στην επανάσταση του Λένιν. Ο Λένιν και η ομάδα του έκαναν την ένοπλη επανάστασή τους, όμως, το αν είχαν την μαζική υποστήριξη του λαού δεν θα το μάθουμε αντικειμενικά με νούμερα (όπως γνωρίζουμε του Χίτλερ) ποτέ. "
ΑπάντησηΔιαγραφήΑ μωρέ. εκεί το πας. Και νόμιζα ότι συζητούσαμε για τη μόνιμη τάση της αστικής τάξης να διασώζει εαυτόν μέσω καλπονοθευτικών συστημάτων, ανοικτής εκλογκής νοθείας, στρατιωτικών πραξικοπημάτων (και coup d'etat άμα λάχει - βρες μου τη λέξη στα ελληνικά), καθώς και με φασιστικά κινήματα άλλοτε με "33%", άλλοτε με "3%" και άλλλοτε με εκλογική δύνάμη "3" βουλευτών.
Ε λοιπόν, ναι. Ο Λένιν δεν άφησε να του μετρήσουν το εκλογικό ποσοστό και να το βρουν λειψό. Άμα βρεθείς μάρτυρας σε κάποια ανάλογη ιστορική εποχή να διαμαρτυρηθείς εντόνως.
Αφού θες να ξεφύγουμε και να ασχοληθούμε με αυτό που πραγματικά σε ενδιαφέρει πες μου αν, η προλεταριακή τάξη αφότου ανέλαβε τα ηνία της Ρωσίας έκανε κάτι διαφορετικό με την αστική τάξη; Έγιναν ποτέ ελεύθερες εκλογές; Υπήρξε ποτέ αντιπολίτευση; Πήραν όποια μέτρα χρειάστηκε γιά να φιμώσουν τους αντιπάλους τους; Είχε ποτέ έστω δείγμα δημοκρατίας η Ρωσία επί κομμουνισμού;
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ Μαζάουερ στην συγκεκριμένη πρότασή του δεν ασχολείται με το μετά των γεγονότων, αλλά με το πριν. Ο Χίτλερ ήταν εκλεγμένος βουλευτής, ο Λένιν δεν ήταν. Δύσκολο στην κατανόηση, ακόμα και από έναν καθηγητή του πανεπιστημίου. Πόσο μάλλον από εσένα.
Το μετά είναι άλλη συζήτηση....
Το έχω καταλάβει ότι τη βρίσκεις με την λογιστική "νομιμότητα" των αστών. Ε, κάτσε να φας τους Χίτλερ τους και τα πραξικοπήματά τους, σόρρυ coup d'etat. Μην μου το ξαναπείς, όμως για τρίτη φορά ότι "Ο Χίτλερ ήταν εκλεγμένος βουλευτής" διότι δε νιώθω δέος.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑπό το Μαζάουερ που δεν διάβασες και τα 44 % που ήταν 33%, από τη μαζική εκλογική υποστήριξη που δεν έγινε ποτέ δεδηλωμένη αλλά ο Χίτλερ πήρε την εξουσία με εκλογές, για να καταλήξουμε ότι ο Χίτλερ ηταν "βουλευτής" ενώ ο Λένιν όχι. Εγώ εγκαταλείπω και λυπάμαι για το ... χρόνο μου.
Είπα εγώ πουθενά ότι ο Χίτλερ πήρε την εξουσία με τις εκλογές; Μάλλον δεν έχεις πάει στο σχολείο και δεν ξέρεις να διαβάζεις....
ΔιαγραφήΗττήθηκες κατά κράτος από τα επιχειρήματά μου και τώρα την κάνεις με ελαφρά πηδηματάκια......αφού δεν τολμάς να δώσεις πειστικές απαντήσεις, η προλεταριακή τάξη αφότου ανέλαβε τα ηνία της Ρωσίας έκανε κάτι διαφορετικό με την αστική τάξη; Έγιναν ποτέ ελεύθερες εκλογές; Υπήρξε ποτέ αντιπολίτευση; Πήραν όποια μέτρα χρειάστηκε γιά να φιμώσουν τους αντιπάλους τους; Είχε ποτέ έστω δείγμα δημοκρατίας η Ρωσία επί κομμουνισμού;
Εγώ, σε αντίθεση με εσένα, δε νιώθω δέος επειδή «Ο Χίτλερ ήταν εκλεγμένος βουλευτής» όπως επίσης δεν νιώθω το δέος που νιώθεις επειδή ο Λένιν ανέβηκε στην εξουσία με την ένοπλη επανάσταση.
Ο αρθογράφος Μαργαρίτης είναι τουλάχιστον πιό τολμηρός από εσένα, μιλάει για τα Σοβιέτ, έστω διαστρέφοντας τα νοήματα. Ενώ εσένα φαίνεται να σου έχουν απαγορεύσει να μιλάς για εκείνη την ιστορική περίοδο της Ρωσίας.