Ο Άλφρεντ Νόμπελ ως «έμπορος θανάτου» και τα βραβεία

Ο Άλφρεντ Νόμπελ γεννήθηκε το 1833 στη Στοκχόλμη της Σουηδίας. Ο πατέρας του ήταν μηχανικός και εφευρέτης, ο οποίος, αφού πτώχευσε, δοκίμασε το 1837 την τύχη του στη Ρωσία, όπου πράγματι αυτή του χαμογέλασε. Ο Ιμάνουελ Νόμπελ κατάφερε να εντυπωσιάσει τον τσάρο με μια από τις εφευρέσεις του, την υποθαλάσσια νάρκη κατά εχθρικών πλοίων.

Ο Άλφρεντ μορφώθηκε στην Αγία Πετρούπολη και συνέχισε στα βήματα του πατέρα του, ασχολούμενος με τη χημεία και τη μηχανική, παρόλο που είχε κλίση στην ποίηση. Ανάμεσα στις πολλές εφευρέσεις του, η κυριότερη ήταν το 1867 η «χειραγώγηση» της επικίνδυνα ασταθούς νιτρογλυκερίνης (από την οποία είχε σκοτωθεί ο νεότερος αδελφός του Εμίλ το 1864) σε ένα νέο ασφαλέστερο μίγμα, που ονομάστηκε από τον ίδιο «δυναμίτης» από την ελληνική λέξη «δύναμις».

Η εφεύρεση του δυναμίτη έφερε πραγματική επανάσταση στην εξορυκτική βιομηχανία, τις κατασκευές και τα πάσης φύσης έργα, με αποτέλεσμα ο Νόμπελ - ο οποίος στη συνέχεια εφηύρε ακόμα πιο εξελιγμένες εκρηκτικές ουσίες - να πλουτίσει. Πολύ γρήγορα ο δυναμίτης αξιοποιήθηκε όχι μόνο για ειρηνικούς σκοπούς, αλλά και για πολεμικούς. Ο ίδιος, αν και, μεταξύ άλλων, ήταν ιδιοκτήτης της εταιρείας όπλων Bofors, είναι αβέβαιο κατά πόσο ενέκρινε τη στρατιωτική χρήση του δυναμίτη.

Η δημιουργία των βραβείων Νόμπελ, όμως, ήταν μια τραγική ειρωνεία της τύχης. Όταν το 1888 πέθανε ο αδελφός του Λούντβιχ, δημοσιεύθηκε σε γαλλική εφημερίδα η νεκρολογία του ίδιου του Άλφρεντ εξαιτίας κάποιου δημοσιογραφικού λάθους. Ο Άλφρεντ είχε έτσι το «προνόμιο» να δει, όντας ακόμα ζωντανός, τι πίστευε ο κόσμος και ποια θα ήταν η μεταθανάτια γνώμη γι' αυτόν.

Στη «νεκρολογία» του ο Άλφρεντ Νόμπελ χαρακτηριζόταν ως ο άνθρωπος που έβγαλε εκατομμύρια από τον θάνατο άλλων ανθρώπων, ως ένας «έμπορος του θανάτου» και ως «αυτός που πλούτισε εφευρίσκοντας τρόπους να σκοτώνονται περισσότεροι άνθρωποι πιο γρήγορα από ποτέ».

Συγκλονισμένος από αυτά που διάβασε, ο Νόμπελ αποφάσισε να κάνει κάτι για την υστεροφημία του και, κάπως έτσι, ένα χρόνο πριν πεθάνει το 1896, συνέταξε τη διαθήκη του και κληροδότησε το μεγαλύτερο μέρος (94%) της τεράστιας περιουσίας του για τη θεσμοθέτηση των πέντε βραβείων. Το ποσό που έδωσε για τη χρηματοδότηση αυτών των ετήσιων βραβείων, έφθανε τα 31,2 εκατ. σουηδικές κορώνες (περίπου 1,69 εκατ. βρετανικές λίρες εκείνης της εποχής), ενώ σήμερα πια το κεφάλαιο αυτό έχει διαμορφωθεί γύρω στα 337 εκατ. ευρώ.

Ο Άλφρεντ Μπέρνχαρντ Νόμπελ πέθανε στις 10 Δεκέμβρη 1896.http://tvxs.gr/