Ξανά προς στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Λέρο

AP Photo/Giannis Papanikos

Συντάκτης: Θεόδωρος Μεγαλοοικονόμου*

Οι πρώτες φωτογραφίες από τα πενήντα περίπου κοντέινερ που ξεφόρτωσε το «πλοίο της γραμμής» έξω από τη ναυτική βάση (ΥΝΤΕΛ) στην περιοχή των Λεπίδων στη Λέρο, προκειμένου να λειτουργήσει το hotspot που έχει προγραμματιστεί για το νησί αυτό, καδράρουν, μεταξύ άλλων, κάποια κοντέινερ με φόντο το γιγαντιαίο και μισοερειπωμένο κτίριο των βασιλικών τεχνικών σχολών, τις γνωστές ως «σχολές της Φρειδερίκης», που, από το 1949, «φιλοξένησαν» τους προς «εθνικήν αναμόρφωσιν» ανταρτόπαιδες του Εμφυλίου.

Αργότερα, το 1967, το ίδιο αυτό κτίριο, όπως και άλλα παραδίπλα, «φιλοξένησαν» ένα μεγάλο μέρος των 4.000 πολιτικών εξόριστων της χούντας στη Λέρο.

Αμέσως μετά το ξεφόρτωμά τους, τα κοντέινερ άρχισαν να μεταφέρονται στον χώρο που θα εγκατασταθεί το hotspot, στο γήπεδο που απλώνεται μπροστά στο πρώην 11ο περίπτερο, το μεγαλύτερο του ψυχιατρείου, που είχε αδειάσει οριστικά τον Δεκέμβριο του 1995, με όλους τους εγκλείστους εκεί (όπως και πολλούς άλλους) να έχουν μεταβεί σε εξωνοσοκομειακά διαμερίσματα και σε μικρές στεγαστικές μονάδες στον χώρο του ψυχιατρείου.

Είναι από τα κτίρια, πρώην ιταλικοί στρατώνες, τα οποία το 1957 είχαν επιλεγεί για την ίδρυση της Αποικίας Ψυχοπαθών Λέρου, ενός εγχειρήματος που τότε πέρασε «στα ψιλά» και που κανένας, ακόμα και οι ίδιοι οι εμπνευστές και διεκπεραιωτές του εγχειρήματος, δεν μπορούσε να συλλάβει τι εγκυμονούσε αυτή η «κουλτούρα και πρακτική» της περαιτέρω εξορίας και εξανδραποδισμού των ψυχικά πασχόντων.

Μόνο πολύ αργότερα, όταν η «ντροπή της Λέρου» έγινε διεθνές σκάνδαλο, έτρεχαν όλοι, πολιτική εξουσία, ψυχιατρική κοινότητα, τοπική κοινωνία, να «θεραπεύσουν» το «κακό», συνήθως με τρόπους και μεθοδολογίες σαν αυτές που το είχαν δημιουργήσει.

Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, ως το «αριστερό» δεκανίκι του κυρίαρχου συστήματος, μετά τη γονυπετή αποδοχή του 3ου μνημονίου και την πιστή και υπάκουη εφαρμογή, του ενός πίσω από το άλλο, όλων των καταστροφικών για τις λαϊκές μάζες μέτρων που προβλέπει, έχει αποδεχτεί και εφαρμόζει πιστά την αντι-μεταναστευτική/αντιπροσφυγική πολιτική της Ε.Ε., που, πέρα από τα όποια λόγια, και σε συνδυασμό με τους διαδοχικούς φράκτες πίσω από όλο και περισσότερα σύνορα, ανάγεται, εν τέλει, σε μια καθαρά στρατοπεδική και εξοντωτικού χαρακτήρα αντιμετώπιση του ζητήματος.

Τα hotspot, που με τόση ζέση και προθυμία ετοιμάζει ο, μεταξύ άλλων, ένθερμος υποστηρικτής του φράκτη του Εβρου, Γ. Μουζάλας, είναι ακριβώς αυτό.

Όλο και λιγότεροι θα παίρνουν το προσδιοριζόμενο από την Ε.Ε. και τη Frontex καθεστώς του πρόσφυγα: μετά τους Αφγανούς, των οποίων ετοιμάζεται η διαγραφή από τη λίστα των προσφύγων, έχουν συζητήσει και κινούνται προς διαγραφή ακόμα και των Σύρων που δεν προέρχονται από «εμπόλεμες ζώνες»!

Οι όλο και περισσότεροι που θα χαρακτηρίζονται ως «οικονομικοί μετανάστες», θα κρατούνται σε στρατοπεδικού τύπου εγκαταστάσεις, όπως αυτές που ετοιμάζουν στη Λέρο, στα άλλα νησιά και σ΄ όλη τη χώρα –μιλούν για κράτηση 50.000, αλλά όλοι ξέρουμε, βλέποντας τους φράκτες που υψώνονται στα σύνορα μεταξύ όλων των ευρωπαϊκών χώρων, ότι θα πρόκειται για εκατοντάδες χιλιάδες.

Όλοι αυτοί θα κρατούνται επ' άπειρον περιμένοντας την επαναπροώθηση στη χώρα προέλευσης, κάτι που, παρ' όλη την εγγενή και διαρκώς κλιμακούμενη βία του συστήματος, θα του προκύπτει όλο και πιο δύσκολη, όπως φάνηκε και σ' ένα δείγμα γραφής της πολιτικής που υλοποιεί ο Γ. Μουζάλας, με την τύχη που είχε η βίαιη (παρά τη θέλησή τους) επαναπροώθηση 39 Πακιστανών, οι περισσότεροι από την Αμυγδαλέζα, 26 από τους οποίους η πακιστανική κυβέρνηση τους επέστρεψε πίσω.

Και βέβαια, η διακωμώδηση της «επανεγκατάστασης» προσφύγων σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες που, μετά τρεις μήνες από την εξαγγελία της και μέσα από μια όχι τυχαία υπολειτουργούσα Υπηρεσία Ασύλου, περιορίζεται στη μετάβαση από την Ελλάδα μόλις 30 ατόμων στο Λουξεμβούργο σε μια θεαματικού τύπου τελετή παρουσία Τσίπρα και Σουλτς.

Η κατάσταση, τέλος, που αναδύθηκε με τον εγκλωβισμό χιλιάδων στην Ειδομένη και η οποία, όπως είχε προαναγγείλει ο Γ. Μουζάλας, αντιμετωπίστηκε με τη βία των ΜΑΤ, δεν αποτελεί παρά έκφραση της ήδη αναπτυσσόμενης με γοργούς ρυθμούς συνθήκης όπου, όλο και περισσότεροι, που εμποδίζονται να περάσουν τα σύνορα και ταυτόχρονα δεν επιθυμούν να γυρίσουν στην πατρίδα τους, θα εγκλωβίζονται στην Ελλάδα, με μόνη απάντηση στο πρόβλημα τον εγκλεισμό τους στα «κέντρα κράτησης», μέχρις ότου καταστεί δυνατή η επαναπροώθηση.

Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης θα αυξάνονται σε μέγεθος και αριθμό και θα γίνουν η «κανονικότητα της καθημερινής μας ζωής». Το ίδιο όπως σε «κανονικότητα της καθημερινής μας ζωής» έχει μετατραπεί η καθημερινή εξαγγελία θανάτων από πνιγμό στο Αιγαίο - και όχι πάντα «τυχαίων» και εξαιτίας των «καιρικών συνθηκών».

Είναι γι' αυτό που ο Γ. Μουζάλας, ήδη από την αρχή, υποστήριξε ενεργά την πολιτική του δημάρχου της Λέρου για την μεταφορά των όποιων υπηρεσιών «υποδοχής» (frontex, κράτησης κ.λπ.) στο φέροντα ένα βαρύ ιστορικό φορτίο (και εκτός κοινωνικού ιστού) χώρο των Λεπίδων, υπονομεύοντας, από κοινού με τον δήμαρχο, και με διάφορους άμεσους ή έμμεσους τρόπους, τη λειτουργία του κτιρίου του ΠΙΚΠΑ Λέρου, ενός χώρου ικανού να φιλοξενήσει πάνω από 300 άτομα (ως ανοικτό κέντρο φιλοξενίας) και ευρισκόμενου, αντιθέτως, εντός του κοινωνικού ιστού.

Αλλά ο Γ. Μουζάλας δήλωνε ότι ήθελε χώρο που να «χωράει πολλούς» (πάνω από χίλιους), με επικέντρωση στη δημιουργία hotspot και όχι στην λειτουργία κέντρου υποδοχής. Και είναι χαρακτηριστικό ότι ο δήμαρχος, ενώ εδώ και αρκετό καιρό το ΠΚΠΑ είναι έτοιμο (με χρήματα ιδιωτών/αλληλέγγυων) να φιλοξενήσει εκατοντάδες, υπονομεύει, μέχρι τώρα, την παροχή νερού στο κτίριο.

Τα Λέπιδα ενσαρκώνουν την κληρονομιά του στρατοπεδικού εγκλεισμού όλων των ποικίλων ομάδων που εξέφραζαν την ποικίλων ειδών απόκλιση και/ή εναντίωση στην κυρίαρχη κανονικότητα και εξουσία (πολιτικά κρατουμένων, ψυχικά ασθενών κλπ) και τα οποία το κυρίαρχο σύστημα ήθελε εκάστοτε να ξεφορτωθεί, να αποκλείσει και να εκμηδενίσει.

Το 1990, σε μια κίνηση όχι μόνο συμβολική του συνθήματος «η ελευθερία είναι θεραπευτική», ξεριζώθηκαν τα συρματοπλέγματα που χώριζαν το χώρο του γηπέδου μπροστά στο 11ο περίπτερο από τη θάλασσα. Τώρα, ακριβώς σ΄ αυτό το γήπεδο, άρχισαν να στήνονται (από το Στρατό, ως τον πλέον αρμόδιο στις στρατοπεδικές εγκαταστάσεις) τα κοντέινερ του νέου στρατοπέδου.

Γιατί το hotspot έχει ως εγγενές συστατικό της λειτουργίας του το κέντρο κράτησης, έναν ευφημισμό του στρατοπέδου συγκέντρωσης που ουσιαστικά θα είναι.

Και τώρα, τα συρματοπλέγματα θα ξανατοποθετηθούν.

Και η Λέρος, που είχε απελευθερωθεί από τη βαριά κληρονομιά του στρατοπεδικού ιδρυματισμού, θα ξαναγυρίσει ολοταχώς σ' αυτόν. Με τον κίνδυνο να επικρέμαται αυτό το στρατόπεδο στη Λέρο, λόγω της «καταλληλότητας» του, να γίνει τόπος εγκλεισμού των προσφύγων και μεταναστών που φτάνουν σε άλλα νησιά, όπως, π.χ., στην Κω.

Η ιστορία συνεχίζεται και επαναλαμβάνεται ως τραγωδία. Το στρατόπεδο αυτό, όπως και τα άλλα, δεν θα είναι μια προσωρινή υπόθεση. Θα είναι το μέλλον της ζωής μας που ήδη έχει ξεκινήσει, στο βαθμό που δεν υπάρξει ριζική ανατροπή των ασκούμενων πολιτικών και των εξουσιών που τις ασκούν. Αυτοί που παίρνουν αυτές τις αποφάσεις χρεώνονται και την ιστορική ευθύνη για τα προδιαγεγραμμένα αποτελέσματα αυτής της πολιτικής και αυτών των αποφάσεων.

* Ψυχίατρος

www.efsyn.gr