Γιατί η τελευταία κρίση στις ελληνοτουρκικές κρατικές σχέσεις; Ποιος ο ρόλος της ενέργειας και των αγωγών;

Οι κρίσιμες αποφάσεις που πρέπει να πάρει η κυβέρνηση για την ενέργεια μέσα στο Μάϊο

Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΚΑΠΟΥΤΣΗ 

Η Ελλάδα στο μεγάλο γεωπολιτικό «παιχνίδι» των αγωγών ενέργειας 

Κρίσιμες αποφάσεις στον τομέα της ενέργειας θα κληθεί να πάρει η Κυβέρνηση μέσα στον μήνα Μάιο, που θα καθορίσουν το γεωοικονομικό και ενεργειακό status της χώρας, για τις επόμενες δεκαετίες.
Η γεωγραφική θέση της Ελλάδας, συγκεντρώνει πολλά πλεονεκτήματα και καθίσταται ελκυστική στους σχεδιαστές των αγωγών μεταφοράς ενέργειας (φυσικό αέριο, πετρέλαιο) από την κεντρική Ασία και την Κασπία, προς τα Βαλκάνια και τα κράτη της κεντροδυτικής Ευρώπης. 

Στις 17 Μαΐου ο πρωθυπουργός Α. Τσίπρας θα εγκαινιάσει στην Θεσσαλονίκη τις εργασίες του αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου ΤΑΡ. 

Ο Διαδριατικός Αγωγός φυσικού αερίου (TAP) θα ξεκινήσει από τους Κήπους στα σύνορα της Ελλάδας με την Τουρκία, όπου θα διασυνδεθεί με τον αγωγό φυσικού αερίου Ανατολίας (TANAP). Θα διασχίσει ολόκληρη τη Βόρεια Ελλάδα, θα στραφεί προς τα δυτικά και μέσω της Αλβανίας θα καταλήξει στις ακτές της Αδριατικής. Το υποθαλάσσιο τμήμα του αγωγού θα ξεκινήσει κοντά στην αλβανική πόλη Fier και θα διασχίσει την Αδριατική, για να συνδεθεί στο ιταλικό δίκτυο μεταφοράς φυσικού αερίου στη Νότια Ιταλία. 

Η διαδρομή του TAP θα έχει μήκος 878 χλμ. (Ελλάδα 550 χλμ., Αλβανία 215 χλμ., Αδριατική Θάλασσα 105 χλμ., Ιταλία 8 χλμ.). Το κύριο κοίτασμα από το οποίο θα τροφοδοτείται ο αγωγός, θα είναι το κοίτασμα Σαχ Ντενίζ ΙΙ στα ανοιχτά της Κασπίας. Οι βασικοί μέτοχοι της επενδυτικής εταιρίας εκμετάλλευσης του κοιτάσματος Shah Deniz II που ανήκει στο Αζερμπαϊτζάν, είναι η βρετανική BP, η αζερική SOCAR και η γαλλική Total S.A. 

Επίσης, θα κατασκευαστεί και ο ελληνοβουλγαρικός αγωγός IGB, που θα είναι η προέκταση του ΤΑΡ, για την τροφοδοσία των κρατών στα Δυτικά Βαλκάνια, με αζέρικο φυσικό αέριο. Βασική συνιστώσα του ΤΑΡ είναι ο ελληνοβουλγαρικός αγωγός IGB που θα συνδέει την Κομοτηνή με τη βουλγαρική πόλη Στάρα Ζαγορά. Οι ΗΠΑ με δήλωση του εκπροσώπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ( State Department), χαιρέτησαν «με ενθουσιασμό» την προώθηση των έργων κατασκευής των αγωγών ΤΑΡ και IGB. 

Μία κρίσιμη πολιτική παράμετρος είναι η ενεργειακή συμφωνία της Ε.Ε. με τις ΗΠΑ, για τον περιορισμό της ροής προς την Ευρώπη, του φυσικού αερίου από την Ρωσία. Στόχος των αμερικανών, η σταδιακή απεξάρτηση της Ευρώπης από τους ρωσικούς ενεργειακούς πόρους. 

Στον αντίποδα τώρα, ο αγωγής ΤΑΡ αποτελεί σοβαρή απειλή για τη Ρωσία και την Gazprom, αφού, όταν θα τεθεί σε λειτουργία, θα μειώσει την οικονομική και γεωπολιτική ισχύ της Ρωσίας στην Ευρώπη. Η ρωσική ενεργειακή διπλωματία έχει ενεργοποιηθεί και προσπαθεί να αποτρέψει αυτή την εξέλιξη και αναζητά συμμάχους σε κράτη της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Η Ελλάδα, κυρίως λόγω γεωγραφικής θέσης της , έχει πολλά πλεονεκτήματα, για να αποτελέσει στρατηγικό εταίρο της Ρωσίας στον ενεργειακό τομέα. Έτσι, λίγες μέρες μετά την υπογραφή για την έναρξη των έργων του ΤΑΡ από τον πρωθυπουργό, ο Αλέξης Τσίπρας θα υποδεχτεί στην Αθήνα τον πρόεδρο της Ρωσικής Ομοσπονδίας Βλ. Πούτιν, στο πλαίσιο του αφιερωματικού έτους Ελλάδας- Ρωσίας. 

Η ρωσική εταιρεία Gazprom, ανακοίνωσε ήδη τα σχέδιά της για την κατασκευή ενός υποθαλάσσιου αγωγού στη Μαύρη Θάλασσα, που θα μεταφέρει το ρωσικό φυσικό αέριο στην Ελλάδα και από κει στην Ιταλία. Δεν διευκρινίζεται όμως, αν ο ρωσικός αγωγός θα διέρχεται από τη Τουρκία (Turkish Stream) ή την Βουλγαρία ( South Stream), δηλαδή αν θα υπάρξει αναβίωση παλαιών σχεδίων τα οποία δεν προχώρησαν, κυρίως για πολιτικούς λόγους, επειδή ήταν έντονες οι αντιδράσεις των ΗΠΑ. Στην ουσία πρόκειται για τον Διασυνδετήριο αγωγό φυσικού αερίου Τουρκίας , Ελλάδας, Ιταλίας,( Interconnector Turkey-Greece-Italy, συνοπτικά «ITGI»), που την κατασκευή τους, έχουν υπογράψει οι ενδιαφερόμενες χώρες με την προμηθεύτρια χώρα τη Ρωσία, αλλά το έργο δεν έχει περάσει ακόμη στη φάση της υλοποίησης. Οι κακές σχέσεις της Ρωσίας με την Τουρκία, αλλά και οι «ψυχρές» σχέσεις της Ρωσίας με τη Βουλγαρία, αποτελούν σοβαρά εμπόδια, για τα «εναλλακτικά» ενεργειακά σχέδια της Gazprom και του Β. Πούτιν. 

Η Ελλάδα, σύμφωνα με δηλώσεις κορυφαίων ρώσων αξιωματούχων, αποτελεί βασικό Στρατηγικό εταίρο για τη Ρωσία στον ενεργειακό τομέα, όπως αποδεικνύεται και από τα σχέδια South Stream και Τurkish Stream, όπου η Ελλάδα ήταν βασική συνιστώσα. Όμως τα σχέδια αυτά «πάγωσαν», λόγω των αμερικανικών αντιδράσεων, που υποχρέωσαν την Βουλγαρία να αθετήσει τη συμφωνία με τη Ρωσία. 

Είναι προφανές ότι στην συνάντηση του Α. Τσίπρα με τον Β. Πούτιν , τέλος Μαΐου στην Αθήνα, η ενεργειακή συνεργασία Ρωσίας – Ελλάδας, θα είναι και πάλι στην κορυφή της ατζέντας των συζητήσεων. Το ερώτημα είναι, αν ο Πρωθυπουργός Α. Τσίπρας δεχτεί τις δελεαστικές προτάσεις του Ρώσου προέδρου, για ουσιαστική αναβάθμιση της ελληνορωσικής συνεργασίας στον ενεργειακό και οικονομικό τομέα, ή αν ο Πρωθυπουργός θα λάβει σοβαρά υπόψιν του τις αμερικανικές αντιδράσεις… 

Πάντως, ανεξάρτητα από την έκβαση των συνομιλιών Α. Τσίπρα και Βλ. Πούτιν για ενεργειακή συνεργασία, που αν προχωρήσουν, θα επισφραγιστεί με την κατασκευή ρωσικού αγωγού φυσικού αερίου ανταγωνιστικού του ΤΑΡ, που θα διέρχεται από ελληνικό έδαφος και θα κατευθύνεται προς τα κράτη της κεντρικής Ευρώπης, η Ελλάδα, εξελίσσεται σε σημαντικό ενεργειακό παράγοντα. Η κατασκευή των αγωγών φυσικού αερίου ΤΑΡ και IGB, η αναβάθμιση της Ρεβυθούσας, η ενεργειακή συμφωνία με το Ιράν, η διασύνδεση της Κρήτης με την Κύπρο και το Ισραήλ, ο Eurasia Interconnector, ο τερματικός LNG της Αλεξανδρούπολης, καθιστούν τη χώρα μας ισχυρό διαμετακομιστικό ενεργειακό κόμβο. Τα οφέλη για την Ελλάδας δεν θα είναι μόνο οικονομικά, αλλά θα αναβαθμιστεί και σημαντικά η γεωπολιτική της θέση και το διεθνές κύρος της. Αρκεί φυσικά, η Ελληνική Κυβέρνηση να έχει σχέδιο και στόχο να αναδειχθεί σε κόμβο διαμετακόμισης, αξιοποιώντας τους αγωγούς φυσικού αερίου και τους τερματικούς σταθμούς υγροποιημένου φυσικού αερίου, που σχεδιάζονται να κατασκευαστούν επί ελληνικού εδάφους.

Militaire.gr