Μέχρι το Στάλινγκραντ η ναζιστική Γερμανία μετρούσε στο πεδίο των μαχών τρία χρόνια με νίκες
Συντάκτης: Γιώργος Πετρόπουλος
Η μάχη του Στάλινγκραντ θεωρείται από τις σημαντικότερες του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Κατά μία έννοια είναι η σημαντικότερη καθώς άλλαξε ριζικά την πορεία των πολεμικών εξελίξεων.
Από τις 17/7/42 ώς τις 2/2/43, που διήρκεσε η μάχη, η Βέρμαχτ έχασε 1,5 εκατομμύριο άνδρες και αξιωματικούς, δηλαδή το 11% του συνόλου των απωλειών της στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, και το ένα τέταρτο των δυνάμεών της που δρούσαν εκείνη την εποχή στο σοβιετογερμανικό μέτωπο.
Το τίμημα ήταν βαρύ αλλά και ιδιαίτερα συμβολικό. Μέχρι το Στάλινγκραντ η ναζιστική Γερμανία έζησε τρία χρόνια με νίκες.
Από εκεί και μέχρι το τέλος του πολέμου βίωσε τρία χρόνια με ήττες. Ετσι, το Στάλινγκραντ δικαίως θεωρείται το σημείο καμπής του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.
Ας δούμε όμως ορισμένες πλευρές του σημαντικότατου αυτού ιστορικού γεγονότος.
Η επίθεση στον Καύκασο
Το καλοκαίρι του 1942 τα γερμανικά στρατεύματα εξαπέλυσαν μεγάλη επίθεση στον νότιο τομέα του ανατολικού μετώπου.
Την επίθεση αυτή η Γερμανία τη σχεδίαζε από τα τέλη του 1941, αλλά οι σχεδιασμοί έλαβαν ολοκληρωμένη μορφή στρατιωτικού σχεδίου στις 5 Απριλίου του 1942, όταν το γερμανικό στρατιωτικό επιτελείο εξέδωσε τη διαταγή Νο 41 βάσει της οποίας κύριος στόχος των γερμανικών στρατευμάτων ετίθετο η συντριβή της σοβιετικής αντίστασης και η κατάληψη του μεγαλύτερου μέρους των βασικών στρατιωτικών και οικονομικών κέντρων της ΕΣΣΔ.
Για την επίθεση αυτή προετοιμάστηκαν πέντε γερμανικές στρατιές, μία ρουμανική, μία ιταλική και μία ουγγρική.
Ολες μαζί αποτέλεσαν την ομάδα στρατιών «Νότος» που διαιρέθηκε σε δύο μέρη: το «Α» και το «Β».
Σύμφωνα με το σχέδιο, η ομάδα στρατιών «Α» είχε αποστολή της να κινηθεί νοτιότερα της «Β», να διαβεί τον κάτω ρου του ποταμού Ντον κι ένα τμήμα της να εισβάλει στον Καύκασο.
Η ομάδα «Β» θα έπρεπε να διαβεί τον Ντον στο σημείο Βορονέζ-Νόβαγια Καλίτβα και προελαύνοντας προς τον Νότο, στο ενδιάμεσο Ντον και Βόλγα, να φτάσει στο Στάλινγκραντ.
Η μάχη μπροστά στο Στάλινγκραντ άρχισε στις 17 Ιουλίου του 1942. Οι αμυντικές επιχειρήσεις των Σοβιετικών κράτησαν ώς τις 18 Νοεμβρίου του ίδιου έτους.
Στις 21 Αυγούστου του 1942 τα σοβιετικά στρατεύματα υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν την εξωτερική γραμμή άμυνας και να υποχωρήσουν στην εσωτερική αμυντική γραμμή του Στάλινγκραντ.
Από τις 13 Σεπτεμβρίου άρχισε μανιασμένος αγώνας μέσα στην ίδια την πόλη.
Κρατώντας την περιοχή του Στάλινγκραντ τα σοβιετικά στρατεύματα μπορούσαν να χτυπήσουν οποιαδήποτε στιγμή τους Γερμανούς στον Καύκασο και η στρατιωτική διοίκηση των τελευταίων αντιλαμβανόταν ότι δεν θα κατάφερνε ποτέ να κυριαρχήσει στην περιοχή του Καυκάσου μη έχοντας υπό τον έλεγχό της την πόλη και την ευρύτερη περιοχή.
Επιπλέον, αν οι Γερμανοί κυριαρχούσαν στον Καύκασο θα έρχονταν σε επαφή με τις τουρκικές δυνάμεις που ήταν έτοιμες να προσχωρήσουν στον Αξονα, θα κατάφερναν να αποκόψουν την υπεριρανική σιδηροδρομική γραμμή απ’ όπου η ΕΣΣΔ επικοινωνούσε οδικά με τους συμμάχους της Αγγλους και Αμερικανούς και ταυτόχρονα θα μπορούσαν να προελάσουν προς την Ινδία, το Ιράν και το Ιράκ, γεγονός που θα τους έδινε τη δυνατότητα να γείρουν αποφασιστικά την πλάστιγγα του πολέμου προς το μέρος τους.
Τέλος, την έκβαση της μάχης του Στάλινγκραντ περίμενε και η Ιαπωνία, έτοιμη, αν ηττούνταν οι Σοβιετικοί, να βάλει αμέσως στο χέρι τις περιοχές της σοβιετικής Απω Ανατολής.
Και για τις δύο αντίπαλες πλευρές ο έλεγχος του Στάλινγκραντ και γενικότερα του Καυκάσου, πέρα από στρατιωτική, είχε τεράστια οικονομική σημασία. Ο Χίτλερ, σ’ έναν λόγο του, στις 9/9/1942, προς το στρατιωτικό του επιτελείο περιέγραφε ως εξής τη γερμανική καλοκαιρινή επίθεση στον νότιο τομέα του ανατολικού μετώπου:
Βάλαμε σκοπό μας, πρώτο, να καταλάβετε τις τελευταίες μεγάλες σιτοπαραγωγικές περιοχές του αντιπάλου, δεύτερο, να καταλάβετε τις ανθρακοφόρες περιοχές, απ’ όπου θα προμηθευόμαστε κοκ, τρίτο, να προελάσετε προς τις πετρελαιοπηγές του και τέταρτο, η επίθεση θα συνεχιστεί ως ότου κοπεί η τελευταία μεγάλη υδάτινη αρτηρία του Βόλγα
Οντως έτσι είχαν τα πράγματα. Στην περιοχή μάλιστα του Βορείου Καυκάσου και της Υπερκαυκασίας αναλογούσαν πάνω από τα 4/5 της πανενωσιακής εξόρυξης πετρελαίου και πάνω από το μισό των μεταλλευμάτων μαγγανίου.
Η ευρύτερη περιοχή του Στάλινγκραντ όπως και η ίδια η πόλη έπαιζαν σημαντικό ρόλο στο πολεμικο-οικονομικό δυναμικό της Σοβιετικής Ενωσης.
Στις παραμονές του πολέμου το Στάλινγκραντ ήταν σημαντικό βιομηχανικό κέντρο της χώρας με 450.000 κατοίκους και 126 βιομηχανικές επιχειρήσεις.
Το εργοστάσιο τρακτέρ του Στάλινγκραντ έφτιαχνε πάνω από τα μισά τρακτέρ της χώρας και το εργοστάσιο «Κράσνι Οκτιάμπρ» έβγαζε κάθε χρόνο γύρω στους 800 χιλιάδες τόνους χάλυβα και περίπου 600 χιλιάδες τόνους ελασμάτων.
Μια ενδιαφέρουσα ιστορία
Οπως προαναφέραμε, η μάχη του Στάλινγκραντ έληξε με νίκη των Σοβιετικών στις 2/2/1943.
Λίγους μήνες νωρίτερα, όμως, ήταν οι Γερμανοί που είχαν πανηγυρίσει σε ολόκληρη την Ευρώπη για τη δική τους νίκη στην πόλη, κάτι που αποδείχτηκε ψευδαίσθηση.
Ηταν τον Σεπτέμβρη του ’42, όταν η πόλη κινδύνεψε να κυριευτεί από τον εχθρό αφού αυτός κατάφερε να περάσει στο εσωτερικό της και να φτάσει ώς το κέντρο της.
Το ραδιόφωνο του Βερολίνου έσπευσε τότε να ανακοινώσει πως το Στάλινγκραντ έπεσε.
Παρόμοιες ανακοινώσεις βγήκαν και στις κατεχόμενες χώρες, όπως και στην Ελλάδα, όπου μεταξύ άλλων κυκλοφόρησε πλατιά μια προκήρυξη με τίτλο «ΕΠΕΣΕ ΤΟ ΣΤΑΛΙΝΓΚΡΑΝΤ».
Στις 3 Φεβρουαρίου του 1943, κανείς στη Γερμανία δεν ήθελε να θυμάται εκείνους τους πρόωρους πανηγυρισμούς καθώς, παραδεχόμενος την ήττα του, ο Χίτλερ κήρυξε στη χώρα του τετραήμερο πένθος.
Η πραγματικότητα έχει τους δικούς της αδυσώπητους νόμους.
Και η πραγματικότητα της νίκης στο Στάλινγκραντ, πρώτα στους ηττημένους και ύστερα σ’ ολόκληρο τον κόσμο, έδειξε με αδιαμφισβήτητο τρόπο ότι οι βεβαιότητες του εχθρού είχαν καταρρεύσει όλες και η ροή του πολέμου είχε αλλάξει ριζικά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου