Γνώμη: Γιατί ο κόσμος στρέφεται στους νέους Χίτλερ

Το πρωτοσέλιδο του Economist με τους Ντόναλντ Τραμπ, Βλαντιμίρ Πούτιν, Νάιτζελ Φάρατζ και Μαρίν Λε Πεν, και τίτλο «Ο Νέος Εθνικισμός» κατεγράφη πλέον στις δέλτους της ιστορίας. Ιδού πως προσεγγίζει το φαινόμενο το έντυπο που εκφράζει όσο κανένα άλλο την νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση: «Καλωσήρθατε στον νέο εθνικισμό.
Για πρώτη φορά από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι μεγάλες και αναδυόμενες δυνάμεις είναι ταυτόχρονα δέσμιες διάφορων ειδών σωβινισμού […] Είναι μια μεγάλη αλλαγή που κάνει ακόμη πιο επικίνδυνο τον κόσμο», σημειώνεται στο κύριο άρθρο.

του Γιώργου X. Παπασωτηρίου*

Ποιος, όμως, οδήγησε σ’ αυτή την κατάσταση; Το ερώτημα θα μείνει αναπάντητο. Μόνο η διαπίστωση. Γιατί η όποια απάντηση θα δείξει αυτούς που σήμερα αγωνιούν, πλην όμως παραμένουν άτεγκτοι στις «αιματηρές» πολιτικές τους. Θα δείξει τύπους σαν τον Σόιμπλε στο ρόλο του «κακού» και την Μέρκελ ή τον Ομπάμα στο ρόλο του «καλού».

«Ζούμε πάνω από τις δυνατότητές μας, εμείς οι Έλληνες» επαναλαμβάνει ο Γερμανός κυνικός των αριθμών, ο Β. Σόιμπλε. Και ποιος είναι, τάχα, ο πήχης των δυνατοτήτων μας; «Να μην καταναλώνεις πάνω απ’ αυτά που παράγεις», μας απαντά.

Αλλά μήπως δεν είναι ο καπιταλισμός στο νεοφιλελεύθερό του στάδιο που σε ωθεί, στο να ανεβάζεις αδιαλείπτως τον πήχη των επιθυμιών, να οξύνεις συνέχεια την κατασκευασμένη ανάγκη της κατανάλωσης και να αναζητάς σ’ αυτή τα κομμάτια του παζλ της δήθεν ευτυχίας; Μήπως η γερμανική οικονομία δεν βασίζεται στο λεγόμενο «αυτοαναλωνόμενο πάθος», όπου η ματαίωση προέρχεται όχι από τη ματαιωμένη -ή απωθημένη- αλλά από την πραγματοποιημένη επιθυμία;

Γιατί χωρίς τον μεταβλητό πήχη των κατασκευασμένων μέσω της διαφήμισης επιθυμιών μας, χωρίς το καταναλωτικό αυτοαναλωνόμενο πάθος μας, χωρίς τα δάνεια για την ικανοποίησή του, τα αυτοκίνητα των γερμανικών εργοστασίων θα παρέμεναν απούλητα και, πολύ περισσότερο, το σύστημα του κυρίου Σόιμπλε θα κατέρρεε πάραυτα. Τώρα τα ελληνικά ελλείμματα, τα ελλείμματα ολόκληρου του ευρωπαϊκού νότου αντιστοιχούν στα πλεονάσματα της Γερμανίας (χρόνια τώρα). Και η ύπαρξη της ζώνης του ευρώ καθιστά τα γερμανικά κέρδη ακόμα μεγαλύτερα, ενώ η οικονομική μέγγενη συμπληρώνεται από την πολιτική.

Συνεπώς, έχουμε μία πολιτιστική, οικονομική και πολιτική συνέργεια αυτού που αποκαλούμε νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση. Αυτή η συνέργεια αποτυπώθηκε στην αγωνία των εκφραστών της, του Ομπάμα και της Μέρκελ, που αποκλήθηκαν και «φρουροί της παγκοσμιοποίησης», λόγω της ανόδου των ακροδεξιών πολιτικών δυνάμεων που προβάλλουν την εθνική αναδίπλωση και τη διάλυση των υπερεθνικών μορφωμάτων (όπως η ΕΕ), τα οποία θεωρούνται από τους πρώτους προπομποί της ολοκληρωμένης παγκοσμιοποίησης.

Το ερώτημα γιατί η αντίδραση στη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση προέρχεται από την «νέα δεξιά» και όχι από την αριστερά, έχει απαντηθεί, καθώς η μη κομμουνιστική αριστερά μέσω της σοσιαλδημοκρατίας αφομοιώθηκε πλήρως στην πολιτική και πολιτιστική λογική της παγκοσμιοποίησης.

Έτσι, οι κοινωνικές δυνάμεις που αισθάνθηκαν αποκλεισμένες από την παγκοσμιοποίηση βρήκαν καταφύγιο στη «νέα δεξιά», ή αλλιώς στην εθνικιστική, ρατσιστική και ενίοτε αντικαπιταλιστική (το μεγάλο παράδοξο) «ακροδεξιά».

Αλλά ποιοι είναι αυτοί που προσχωρούν στις γραμμές της «ακροδεξιάς»;

Είναι οι «χαμένοι» της παγκοσμιοποίησης νεοφιλελεύθερου τύπου. Είναι οι κατεστραμμένοι μικρομεσαίοι, που αίφνης έχασαν την ορατότητά τους και από «κάποιοι» έγιναν «τίποτα», από νάρκισσοι έχασαν τα νερά και τους καθρέφτες τους. Και από την ναρκισσιστική διαταραχή των ατέλειωτων μικρο-εγώ απέμεινε ο φθόνος για τους πάντες και τα πάντα. Ο Μερσώ του Καμύ είναι εδώ για να μισεί και να σκοτώνει προκειμένου να μην αισθάνεται μόνος.

Σαν καλαμιές στον κάμπο είναι και οι εργαζόμενοι που πηγαίνουν από δουλειά σε δουλειά, αλλάζοντας συνεχώς επαγγέλματα, χωρίς να έχουν τη δυνατότητα να ταυτιστούν με κάποιο και να αποκτήσουν έτσι μία ταυτότητα. Το ίδιο και χειρότερα οι μετανάστες, που πηγαίνουν από τόπο σε τόπο (όπου υπάρχει δουλειά), αντιμετωπίζοντας το φοβερό μίσος των τσακισμένων «αυτόχθονων». Όλοι τους χωρίς θεσμικές πολιτικές οργανώσεις και συνδικάτα(όπου υπάρχουν είναι πλήρως απαξιωμένα ή εξωνημένα), χωρίς κοινότητες, χωρίς αλληλεγγύη και εμπιστοσύνη, χωρίς καμία ενιαία αίσθηση ταυτότητας και δυνατότητα βιοαφήγησης, μόνο ο θρυμματισμένος εαυτός, μόνο το καθημαγμένο εγώ, που αίφνης γεμίζει ή καλύτερα ντοπάρεται με ό,τι πιο αντιδραστικό, αναχρονιστικό και μισερό. Και έτσι υπερτροφικό από σαπίλα καταλήγει σε ό, τι πιο μισάνθρωπο, πιο ζωώδες, πιο φασιστικό, πιο ρατσιστικό.

Ο Ν. Ελίας αναφερόμενος στη Γερμανία του καιρού του, μιλούσε για τη διάβρωση των αξιακών βεβαιοτήτων και τη ρήξη του κοινωνικού ιστού, την οποία δεν βλέπει το γεμάτο μίσος κεφάλι του Σόιμπλε, σήμερα.

Τότε το ρημαδιό στην κοινωνία και τους ανθρώπους έγινε το διαβατήριο του «πολιτικού σαμάνου», του Χίτλερ προς την εξουσία. Ακολούθησαν τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, δεκάδες εκατομμύρια νεκροί και τα ερείπια. Ας ελπίσουμε ότι δεν θα αφήσουμε να επαναληφθεί η τραγωδία… 

*Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο http://www.artinews.gr/ με τον τίτλο «Ποιοι ανοίγουν το δρόμο στους νέους Χίτλερ;»