Το Ιράν και η Ρωσία απομακρύνονται

Εντείνεται η διαφωνία για τις πολιτοφυλακές του IRGC

Περίληψη:

Οι Ιρανοί είναι δυσαρεστημένοι από την άνεση της Μόσχας να συνεργάζεται με πολλούς διαφορετικούς εταίρους στην περιοχή. Η Ρωσία έχει έναν ισχυρό και συνεχή διάλογο με κάθε άλλο κράτος που ασχολείται με το ζήτημα του μέλλοντος της Συρίας, από τις Ηνωμένες Πολιτείες μέχρι το Ισραήλ και τα αραβικά κράτη του Περσικού Κόλπου. Η Τεχεράνη φοβάται ότι πίσω από την πλάτη της γίνονται συμφωνίες εις βάρος της.

Ο ALEX VATANKA είναι ανώτερος συνεργάτης του Ινστιτούτου Μέσης Ανατολής στην Ουάσιγκτον. Είναι ο συγγραφέας του επερχόμενου βιβλίου με τίτλο The Making of Iranian Foreign Policy.

Σήμερα, ο πιο πρόσφατος γύρος ειρηνευτικών συνομιλιών που διεξάγει ο ΟΗΕ για την Συρία ξεκινά στην Γενεύη, με στόχο να φέρει τον πρόεδρο Bashar al-Assad και διάφορες οπλισμένες αντιπολιτευτικές ομάδες [1] σε μια πολιτική διευθέτηση που θα μπορούσε να θέσει τέρμα στον μισής δεκαετίας εμφύλιο πόλεμο της χώρας.

Οι συνομιλίες της Γενεύης έρχονται μια εβδομάδα μετά από έναν άλλο γύρο συνομιλιών για την Συρία, εκείνη την φορά στο Σότσι. Η συνάντηση της 22ας Νοεμβρίου, η οποία περιελάμβανε μερικούς από τους κύριους εναπομείναντες παράγοντες της σύγκρουσης -το Ιράν, την Τουρκία και την Ρωσία- υποτίθεται ότι αποτελούσε καμπή στο ζήτημα του μέλλοντος της Συρίας. Τουλάχιστον αυτή ήταν η ελπίδα της Τεχεράνης. Αντ’ αυτού, οι συνομιλίες υπογράμμισαν τις αναδυόμενες ρωγμές μεταξύ των δύο βασικών ξένων υποστηρικτών του Assad, του Ιράν και της Ρωσίας, και μάλιστα τον διχασμό στο εσωτερικό του Ιράν μεταξύ της πολιτικής κυβέρνησης του προέδρου Χασάν Ρουχανί και της ηγεσίας του Σώματος της Ισλαμικής Επαναστατικής Φρουράς (Islamic Revolutionary Guards Corps, IRGC) [2].

Από αριστερά, ο πρόεδρος του Ιράν, Χασάν Ρουχανί, ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, και ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στο Σότσι, τον Νοέμβριο του 2017. SPUTNIK PHOTO AGENCY / REUTERS

------------------------------------------------------------------

Εν ολίγοις, το IRGC, το οποίο κατά την διάρκεια των τελευταίων επτά ετών έχει εδραιώσει ισχυρή παρουσία στην Συρία μέσω των διαφόρων πολιτοφυλακών και των τοπικών πληρεξουσίων του, επιδιώκει να διατηρήσει τα κέρδη του [3] έναντι μιας αντίδρασης από το Ισραήλ, την Σαουδική Αραβία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτή η στάση θα μπορούσε σύντομα να οδηγήσει σε ανοιχτή σύγκρουση με την Ρωσία και άλλους δρώντες, συμπεριλαμβανομένου του Ρουχανί, ο οποίος ίσως να είναι πιο ανοιχτός σε μια πολυμερή πολιτική διευθέτηση για τον τερματισμό του συριακού πολέμου. Συγκεκριμένα, το IRGC επιθυμεί όχι μόνο να εξασφαλίσει την ιρανική επιρροή [4] στη μεταπολεμική Συρία αλλά και να μετατρέψει τις συμμαχικές του συριακές πολιτοφυλακές σε μια θεσμοποιημένη στρατιωτικο-πολιτική δύναμη κατ’ εικόνα του, που θα μπορούσε να γίνει ένας τοπικός συνεργός του παρόμοιος με τον ρόλο που παίζει η Χεζμπολάχ στον Λίβανο.

ΥΠΟΨΙΕΣ ΣΤΟ ΣΟΤΣΙ

Στο Σότσι, οι Ιρανοί, οι Ρώσοι και οι Τούρκοι φαινομενικά συμφώνησαν σε ένα βασικό σημείο: Ότι όλα τα μέρη πρέπει να σεβαστούν την εδαφική ακεραιότητα της Συρίας. Συζητήθηκαν και άλλα θέματα, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου με τον οποίο θα συνεχίσει να υποστηρίζεται η διαδικασία τερματισμού των συγκρούσεων στις ζώνες που συμφωνήθηκαν στην Αστάνα τον Μάιο. Το Σότσι ήταν πάνω από όλα μια σύνοδος που προοριζόταν για επίδειξη της υπεροχής της ιρανο-ρωσο-τουρκικής συνεργασίας [5] στην Συρία.

Ωστόσο, στην Τεχεράνη εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές αμφιβολίες σχετικά με τις ρωσικές και τις τουρκικές προθέσεις στην Συρία. Οι Ιρανοί είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί -και δυσαρεστημένοι- με την άνεση της Μόσχας να συνεργάζεται με πολλούς διαφορετικούς εταίρους στην περιοχή. Η μόνη μεταξύ των τριών χωρών που βρίσκονταν στο Σότσι, η Ρωσία έχει έναν ισχυρό και συνεχή διάλογο με κάθε άλλο κράτος που ασχολείται με το ζήτημα του μέλλοντος της Συρίας, από τις Ηνωμένες Πολιτείες μέχρι το Ισραήλ και τα αραβικά κράτη του Περσικού Κόλπου. Με την σειρά της, η Τεχεράνη φοβάται φυσικά ότι πίσω από την πλάτη της γίνονται συμφωνίες εις βάρος της.

Για παράδειγμα, δύο ημέρες πριν από την σύνοδο του Σότσι, ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, πραγματοποίησε τετράωρη συνάντηση με τον Άσαντ, ο οποίος είχε πετάξει στην πόλη για να συσκεφθεί με τον Ρώσο ηγέτη. Οι αναφορές σχετικά με την επίσκεψη στα ιρανικά μέσα ενημέρωσης δείχνουν ότι η Τεχεράνη δεν είχε προηγούμενη γνώση γι’ αυτήν. Αλλά ήταν η απόφαση του Πούτιν να ενημερώσει τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, για τα σχέδια της Μόσχας λίγο πριν την σύνοδο κορυφής του Σότσι που φαίνεται ότι έχει πραγματικά ενοχλήσει την Τεχεράνη. Οι Ιρανοί μεταφράζουν αυτήν την ενημέρωση ως μια ρωσική προσπάθεια να καθησυχαστούν οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες είναι κάθετα αντίθετες σε οποιαδήποτε διευθέτηση στην Συρία που θα θεσμοθετεί την παρουσία του Ιράν εκεί. Ο κατευνασμός της Ουάσιγκτον, δικαιολογημένα ανησυχούν οι Ιρανοί, μπορεί να έρθει μόνο εις βάρος της επιρροής και των συμφερόντων της Τεχεράνης στη μεταπολεμική Συρία.

Συνεπώς, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι κατά τις ημέρες μετά την σύνοδο κορυφής του Σότσι, το IRGC άρχισε να αξιοποιεί την ικανότητά του να αναπτύσσει, να διατηρεί και να κινητοποιεί φιλο-ιρανικές πολιτοφυλακές στην Συρία. Πρόκειται για μια επίδειξη σκληρής ισχύος, και ο Πούτιν και οι σύμβουλοί του είναι αναμφισβήτητα μέρος του σκοπούμενου ακροατηρίου.

Με άλλα λόγια, με τη Μόσχα να προετοιμάζεται να γίνει ο τελικός διπλωματικός διαμορφωτής των καταστάσεων σε αυτές τελευταίες μέρες της συριακής διαμάχης, οι στρατηγοί του IRGC υπενθυμίζουν σε όλους, συμπεριλαμβανομένου του Assad και των Ρώσων, την συνεχιζόμενη ισχύ και επιρροή τους. Και καθώς το Ιράν προσπαθεί να μεγιστοποιήσει την σχετικότητά του στη μεταπολεμική Συρία, η σκληρή φατρία της χώρας που εκπροσωπείται από το IRGC, στοιχηματίζει ότι τα χρόνια της επένδυσης σε διάφορες συριακές και άλλες αραβικές πολιτοφυλακές θα αποδώσουν τελικά.