Στη Λιβύη, σύμφωνα με δημοσίευμα της βρετανικής εφημερίδας Sun, έχουν σταλεί Ρώσοι στρατιωτικοί για να υποστηρίξουν τις δυνάμεις που βρίσκονται υπό την διοίκηση του Χαλίφα Χαφτάρ, ο οποίος ελέγχει το ανατολικό τμήμα της χώρας. Σύμφωνα με την ρωσική εφημερίδα RBK, η αποστολή ρωσικών στρατιωτικών τμημάτων πραγματοποιήθηκε τους τελευταίους μήνες.
Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, οι Ρώσοι στρατιωτικοί εκπαιδεύουν αξιωματικούς του στρατού που βρίσκεται υπό την διοίκηση του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ τον οποίο η Ρωσία προμηθεύει με στρατιωτικό οπλισμό. Στην Λιβύη η Ρωσία έχει ήδη δημιουργήσει δύο στρατιωτικές βάσεις στα βόρειο-ανατολικά παράλια της χώρας, στις πόλεις Τομπρούκ και Βεγγάζη.
Την παρουσία Ρώσων στρατιωτικών στην Λιβύη επιβεβαίωσε στην εφημερίδα RBK πηγή προσκείμενη στο ρωσικό υπουργείο Άμυνας. Η μονάδα των Ρώσων στρατιωτικών στην Λιβύη, όπως δήλωσε η εν λόγω πηγή, απαρτίζεται από επίλεκτα τμήματα πεζοναυτών που έχουν αναπτυχθεί στον ανατολικό τμήμα της Λιβύης και προέρχονται από μονάδες των περιχώρων της Μόσχας. Η ίδια πηγή προσέθεσε ότι η αποστολή τους άρχισε τους τελευταίους μήνες.
Ο Βασίλι Κουζνετσόφ, επικεφαλής του Κέντρου αραβικών και ισλαμικών μελετών του Ινστιτούτου Ανατολικών Σπουδών, που υπάγεται στην Ρωσική Ακαδημία Επιστημών, δήλωσε ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει εμπάργκο του ΟΗΕ σύμφωνα με το οποίο απαγορεύεται η αποστολή όπλων και η εγκατάσταση ξένων στρατιωτικών στην Λιβύη.
«Η Ρωσία παρείχε στρατιωτική υποστήριξη στην Συρία με πρόσκληση της επίσημης κυβέρνησης, ωστόσο στη Λιβύη επίσημη θεωρείται η κυβέρνηση που βρίσκεται στην Τρίπολη, την οποία έχει αναγνωρίσει και η Μόσχα», επισημαίνει ο Κουζνετσόφ, υποστηρίζοντας ότι οι ειδήσεις για αποστολή Ρώσων στρατιωτικών στην Λιβύη δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.
Ο ίδιος επισημαίνει ότι στην Λιβύη υπάρχουν ιδιωτικοί στρατοί από την Γαλλία και την Ιταλία που ασχολούνται με την φύλαξη ιδιωτικών επιχειρηματικών μονάδων, όπως και μισθοφόροι από αφρικανικές χώρες, ιδιαίτερα από το Σουδάν.
Η Ρωσία στην Λιβύη έχει πρωτίστως οικονομικούς και όχι πολιτικούς στόχους, εκτιμά ο ανεξάρτητος εμπειρογνώμων σε ζητήματα Μέσης Ανατολής Ντμίτρι Φρολόφσκι. «Πρόκειται για την εκμετάλλευση των πετρελαϊκών κοιτασμάτων και συμφέροντα ρωσικών πετρελαϊκών εταιρειών καθώς και για την κατασκευή σιδηροδρομικού δικτύου», λέει ο Φρολόφσκι.
Ο ίδιος μάλιστα επισημαίνει ότι, αν η είδηση για την ρωσική στρατιωτική παρουσία στην Λιβύη ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα , τότε είναι πολύ πιθανόν η απόφαση αυτή να ελήφθη με γνώμονα την επίτευξη σταθερότητας στο ανατολικό τμήμα της χώρας, ώστε να υπάρξουν εγγυήσεις για την επιχειρηματική δραστηριότητα.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
Η αυξανόμενη παρουσία της Ρωσίας στη βόρεια Αφρική! Η περίπτωση της Λιβύης
Της Χριστίνας Παπαποστόλου,
μέλος Ερευνητικής Ομάδας SAFIA – Τομέας Ρωσίας
Από το Timelink.gr
Η βόρεια Αφρική αποτελεί περιοχή στρατηγικής σημασίας για τη Ρωσία, η οποία επιχειρεί να διαδραματίσει έναν ισχυρό ρόλο στην περιοχή. H ανάπτυξη της επιρροής της στη βόρεια Αφρική μεταφράζεται σε αναπτυγμένες διπλωματικές αποστολές της Ρωσίας, καθώς και σε ειδικές εμπορικές αποστολές και επενδύσεις στο Μαρόκο, την Αλγερία, την Τυνησία, τη Λιβύη και την Αίγυπτο. Η ρωσική στρατηγική επεκτείνεται και σε παροχή στρατιωτικού εξοπλισμού στις περιοχές αυτές, καθώς και στην προώθηση Ρώσων τουριστών στις χώρες που έχουν επαρκή πολιτική σταθερότητα (όπως για παράδειγμα η Τυνησία η οποία μετά το τρομοκρατικό χτύπημα τον Ιούνιο του 2015, έχει δεχθεί μεγάλο πλήγμα στον τουρισμό). Ταυτόχρονα η αλλαγή στην ηγεσία των ΗΠΑ δείχνει ότι πρόκειται να σηματοδοτήσει σημαντικές αλλαγές στην εξωτερική πολιτική της χώρας. Η διαφοροποίηση του Donald Trump στην άσκηση εξωτερικής πολιτικής σε σχέση με εκείνη του Barack Obama, δίνει τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή την ευκαιρία στη Ρωσία να καλύψει το «κενό» ισχύος στις περιοχές της βορείου Αφρικής. Έτσι, χώρες με παραδοσιακά καλούς δεσμούς με τις ΗΠΑ όπως η Αίγυπτος και η Μαρόκο, φαίνεται να μπαίνουν στο στόχαστρο της Ρωσίας, σε μια προσπάθεια της τελευταίας να επεκτείνει την ισχύ της στην ευρύτερη περιοχή.
Σημαντική ανάπτυξη της ρωσικής επιρροής στην περιοχή παρατηρείται στη Λιβύη. Η Λιβυή είναι μια χώρα με έλλειψη πολιτικής σταθερότητας, αφού παρά την εξέγερση και ανατροπή του καθεστώτος του δικτάτορα Muammar Gaddafi το 2011 (μια εξέγερση η οποία υποστηρίχθηκε από το ΝΑΤΟ), δεν εκλπληρώθηκαν μέχρι σήμερα – έξι χρόνια μετά – οι ελπίδες για τον εκδημοκρατισμό και στη δημιουργία ενός σταθερού πολιτικού πλαισίου στη χώρα, όπως αυτές αναδύθηκαν από την Αραβική Άνοιξη.[1] Η Λιβύη αποτελεί σημαντικό μέρος της ρωσικής στρατηγικής που αναπτύσσεται σταδιακά στην ευρύτερη περιοχή. Από πλευράς ενεργειακών πόρων, η χώρα είναι η μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγός χώρα στη Αφρική και η δέκατη μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγός σε παγκόσμιο επίπεδο. Διαθέτει δε το μεγαλύτερο απόθεμα ορυκτών καυσίμων με το μεγαλύτερο μέρος αυτών αν παραμένει αναξιοποίητο λόγω της παρατεταμένης πολιτικής αστάθειας στη χώρα.[2]
Οι πρόσφατες εξελίξεις στη Λιβύη
Αυτή τη στιγμή στη Λιβυή υπάρχουν τρία διαφορετικά κέντρα εξουσίας. Το πρώτο είναι το Προεδρικό Συμβούλιο το οποίο εδρεύει την Τρίπολη από τις 30 Μαρτίου 2016 υπό την ηγεσία του Fayez al-Sarraj. Το δεύτερο κέντρο εξουσίας είναι η αντίπαλη προς τον Fayez, Κυβέρνηση Εθνικής Σωτηρίας με επικεφαλής τον Πρωθυπουργό Khalifa Ghwell η οποία στηρίζεται στο Γενικό Εθνικό Κονγκρέσο το οποίο έχει ανασυσταθεί μετά την πρώτη εκλογή του το 2012 και το οποίο επίσης εδρύει στην Τρίπολη. Τέλος, το τρίτο κέντρο εξουσίας αποτελείται από αρχές οι οποίες έχουν σχηματιστεί προκειμένου να εργάζονται στο πλαίσιο της Λιβυκής Πολιτικής Συμφωνίας (Libyan Political Agreement – LPA) η οποία έλαβε χώρα υπό τη διαμεσολάβηση των Ηνωμένων Εθνών το Δεκέμβριο του 2015. [3] Τον ανταγωνισμό μεταξύ των τριών διαφορετικών εθνικών δυνάμεων στη χώρα περιπλέκει και η παρουσία του αυτοανακηρυγμένου Ισλαμικού Κράτους (Daesh) στην περιοχή. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ ο αριθμός των μαχητών του Ισλαμικού Κράτους ανέρχεται σε δύο με τρεις χιλιάδες, ενώ σύμφωνα με τον Διευθυντή της CIA John Brennan, ο αριθμός αυτός αγγίζει τις οκτώ χιλιάδες μαχητές.[4]
Μια άλλη σημαντική πτυχή της Λιβυής είναι ότι αποτελεί τον μεγαλύτερο μεταναστευτικό «διάδρομο» μεταξύ Αφρικής και Ευρώπης, αφού το 90% των προσφύγων και μεταναστών που επιθυμούν η εξαναγκάζονται να μεταναστεύσουν, επιλέγουν τη Λιβύη ως σημείο μετάβασης από την Αφρική στην Ευρώπη. Οι ανεπαρκείς έλεγχοι στα σύνορα της χώρας (ως επακόλουθο της πολιτικής κρίσης και των πολεμικών συρράξεων), έχουν ως αποτέλεσμα οι διακινητές να δρουν ανενόχλητοι, αναπτύσσοντας μια ολοένα μεγαλύτερη δυναμική στο μεταναστευτικό ζήτημα.[5] Όλα τα παραπάνω συνθέτουν μια ευάλωτη χώρα, η οποία δεν είναι σε θέση αυτή τη στιγμή να βγει από την κρίση χωρίς την παρέμβαση των μεγάλων διεθνών δυνάμεων.
Η Ρωσία έχει κάθε λόγο να θέλει να αναπτύξει την επιρροή της στη Λιβύη. Τα οφέλη είναι πολλαπλά: από τη μια πλευρά επιχειρεί να αποκτήσει μια ακόμα ναυτική βάση – μετά από εκείνη του Tartus στη Συρία – δημιουργώντας πρόσβαση στη Μεσόγειο θάλασσα. Συνεπώς της δίνεται τη δυνατότητα της προβολής ισχύος της στην ανατολική Μεσόγειο, καθώς και στην ευρύτερη περιοχή. Κυρίως όμως, στοχεύει στο να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο – μέσω της επιρροής της στις εξελίξεις των μεταναστευτικών ροών (κυρίως από το μεταναστευτικό «διάδρομο» Λιβύη – Ιταλία) – ασκώντας έναν αντίστοιχο ρόλο με εκείνον της Τουρκίας, χρησιμοποιώντας το ως «χαρτί» για την έγερση αξιώσεων ή την αποτροπή κυρώσεων από την Ε.Ε.[6]
Σε μια προσπάθεια εξόδου της χώρας από τη βαθιά πολιτική και οικονομική κρίση και τις πολεμικές συγκρούσεις, αυτή την περίοδο γίνεται προσπάθεια για την εξεύρεση λύσης με την υποστήριξη του ΟΗΕ. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο πρόσφατα πραγματοποιήθηκαν (στις 2 Μαΐου 2017) διαπραγματεύσεις μεταξύ μεταξύ των Fayez-al-Sarraj, επικεφαλής της κυβέρνησης της Τρίπολης από το 2016 και υποστηριζόμενου από τον ΟΗΕ και τον στρατηγό Khalifa Haftar του NLA [7], ο οποίος υποστηρίζεται από τη Ρωσία σε μια συνάντηση που έλαβε χώρα στο Abu Dhabi. [8]
Η ανάμειξη της Ρωσίας στις τελευταίες πολιτικές εξελίξεις είναι εμφανής και έχει ενταθεί τις τελευταίες εβδομάδες με την παρουσία ένοπλου προσωπικού ρωσικής εταιρίας ασφάλειας σε περιοχές οι οποίες ελέγχονται από άνδρες του στρατηγού Haftar.[9] Μέσα σε αυτό το πλαίσιο διαφαίνεται ότι η Ρωσία προσπαθεί να αναλάβει το ρόλο του διαμεσολαβητή στις διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο μερών.[10] Εμφανίζεται έτοιμη να επανακτήσει την πρότερη επιρροή της στη χώρα υποστηρίζοντας τις επαναστατικές φατρίες και να εγκαταστήσει μια βάση στη βόρεια Αφρική, χωρίς όμως να αναπτύξει ρωσικά στρατεύματα στην περιοχή, γεγονός που σύμφωνα με Ρώσους αναλυτές δεν είναι σε θέση να υποστηρίξει οικονομικά ή στρατιωτικά αυτή τη στιγμή.[11]
Ανάπτυξη της ρωσικής ισχύος στην περιοχή
Η σύγκρουση της Ρωσίας με την Τουρκία η οποία μέσα σε ένα χρόνο μετατράπηκε σε στρατηγική συνεργασία, η ανάμειξη της στα Δυτικά Βαλκάνια (Κόσοβο, Σερβία, ΠΓΔΜ), καθώς και η ολοένα αυξανόμενη παρουσία της στις χώρες τις βόρειας Αφρικής, συνθέτουν ένα τρίγωνο ρωσικής παρουσίας και επιρροής στη στην περιοχή της νοτιο-ανατολικής Ευρώπης. Η δε Λιβύη φαίνεται να αποτελεί μέρος ενός μεγαλύτερου στρατηγικού σχεδίου της Ρωσίας για ενίσχυση της σχέσης της με την ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου και την επαναφορά της επιρροής αυτής στα επίπεδα της σοβιετικής εποχής.[12]
Οι δυτικές δυνάμεις (Η.Π.Α. – Ε.Ε.) τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή παρουσιάζονται αδρανείς με την Ε.Ε. να παρατηρεί τις εξελίξεις λαμβάνοντας πλέον υπόψη της ότι πολύ σύντομα μπορεί να βρεθεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων απέναντι στη Ρωσία. Η Ρωσία με τη σειρά της, φαίνεται να έχει τη δυναμική να ασκήσει έναν ακόμα ισχυρό μοχλό πίεσης για το θέμα των μεταναστευτικών ροών της Λιβύης, όπως η Τουρκία. Η τελευταία έχει αποδείξει στο πρόσφατο παρελθόν ότι μπορεί να επηρεάσει τις αυξομειώσεις των μεταναστευτικών ροών από τα εδάφη της προς την Ελλάδα και τη Βουλγαρία), καθιστώντας την σημαντικό παίκτη στα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε. Το ερώτημα είναι ποια θα είναι η αντίδραση των ΗΠΑ στην αυξανόμενη επιρροή της Ρωσίας στην περιοχή και αν στο πλαίσιο της πολιτικής αστάθειας που υπάρχει στις περισσότερες από τις χώρες της βόρειας Αφρικής, υπάρχει η δυνατότητα να ανατραπεί η ανάπτυξη της δύναμής της Ρωσίας, πριν αυτή εδραιωθεί στην περιοχή.
[1] Τσέλλος Κ. (10 Οκτ 2016), Λιβυή: Στο χείλος της Αβύσσου πέντε χρόνια μετά την πτώση του καθεστώτος Καντάφι, Euronews.com διαθέσιμο στον ιστότοπο: http://gr.euronews.com/2016/10/20/libya-five-years-on-from-the-death-of-gaddafi(7.5.2017).
[2] The World’s Largest Oil Reserves By Country (n.d.), Worldatlas.com, available at: http://www.worldatlas.com/articles/the-world-s-largest-oil-reserves-by-country.html(8.5.2017).
[3] A Quick Guide to Libya’s Main Players (n.d.), European Council of Foreign relations – ecfr.eu, retrieved from: http://www.ecfr.eu/mena/mapping_libya_conflict (20.5.2017).
[4] Civil War in Libya (n.d.), Global Conflict Tracker, Council on Foreign Relations, available at: http://www.cfr.org/global/global-conflict-tracker/p32137#!/conflict/civil-war-in-libya(8.5.2017).
[5] JOINT COMMUNICATION TO THE EUROPEAN PARLIAMENT, THE EUROPEAN COUNCIL AND THE COUNCIL, Migration on the Central Mediterranean route Managing flows, saving lives, Brussels, 25.1.2017, available at: https://ec.europa.eu/home-affairs/sites/homeaffairs/files/what-we-do/policies/european-agenda-migration/proposal-implementation-package/docs/20170125_migration_on_the_central_mediterranean_route_-_managing_flows_saving_lives_en.pdf (7.5.2017).
[6] Turkey must not be allowed to blackmail Europe on Migration (2015 Nov 10), Euractiv.com, retrieved from: https://www.euractiv.com/section/justice-home-affairs/opinion/turkey-must-not-be-allowed-to-blackmail-europe-on-migration/(19.5.2017).
[7] NLA – National Libyan Army.
[8] Fayez al-Sarraj meets Khalifa Haftar in UAE for talks (2017 May 2), Al Jazeera.com, retrieved from: http://www.aljazeera.com/news/2017/05/fayez-al-sarraj-meets-khalifa-haftar-uae-talks-170502140623464.html (19.5.2017).
[9] Knipp K. (2017 Mar 15), Beyond Libya: Russia’s strategy in the Middle East, Deutsche Welle, available at: http://www.dw.com/en/beyond-libya-russias-strategy-in-the-middle-east/a-37955736 (8.5.2017).
[10] Fayez al-Sarraj meets Khalifa Haftar in UAE for talks, Al Jazeera.com, available at: http://www.bbc.com/news/world-africa-27492354 (8.5.2017).
[11] Bibbo B. Can Russia resolve the conflict in Libya? Al Jazeera, available at: http://www.aljazeera.com/indepth/features/2017/03/russia-resolve-conflict-libya-170316094138550.html (8.5.2017).
[12] Knipp K. (2017 Mar 15), Beyond Libya: Russia’s strategy in the Middle East, Deutsche Welle, available at: http://www.dw.com/en/beyond-libya-russias-strategy-in-the-middle-east/a-37955736 (8.5.2017).
Αναφορές
A Quick Guide to Libya’s Main Players (n.d.), European Council of Foreign relations – ecfr.eu, retrieved from: http://www.ecfr.eu/mena/mapping_libya_conflict (20.5.2017).
Bibbo B. Can Russia resolve the conflict in Libya? Al Jazeera, available at: http://www.aljazeera.com/indepth/features/2017/03/russia-resolve-conflict-libya-170316094138550.html .
Civil War in Libya (2017 May 8), Global Conflict Tracker, Council on Foreign Relations, available at: http://www.cfr.org/global/global-conflict-tracker/p32137#!/conflict/civil-war-in-libya < accessed 8.5.2017>.
Fayez al-Sarraj meets Khalifa Haftar in UAE for talks, Al Jazeera.com, available at: http://www.bbc.com/news/world-africa-27492354 .
Joint Communication to the European Parliament, The European Council, Migration on the Central Mediterranean route Managing flows, saving lives, Brussels, 25.1.2017, available at: https://ec.europa.eu/home-affairs/sites/homeaffairs/files/what-we-do/policies/european-agenda-migration/proposal-implementation-package/docs/20170125_migration_on_the_central_mediterranean_route_-_managing_flows_saving_lives_en.pdf <πρόσβαση 7.5.2017>.
Idrees A., Stewart Phil (2017 Mar 24), Link between Russia and Libyan commander Haftar: U.S. general, Reuters, available at: http://www.reuters.com/article/us-usa-libya-russia-idUSKBN16V2IW<πρόσβαση 8.5.2017>.
Kessler O., Zilberman B. (2017 Apr 4), Η επίθεση γοητείας της Ρωσίας στη βόρεια Αφρική: η αυξανόμενη οικονομική και στρατιωτική επιρροή της στην περιοχή, Foreign Affairs the Hellenic Edition, διαθέσιμο στον ιστότοπο: http://foreignaffairs.gr/articles/71222/oren-kessler-kai-boris-zilberman/i-epithesi-goiteias-tis-rosias-stin-boreia-afriki <πρόσβαση 7.8.2017>.
Knipp K. (2017 Mar 15), Beyond Libya: Russia’s strategy in the Middle East, Deutsche Welle, available at: http://www.dw.com/en/beyond-libya-russias-strategy-in-the-middle-east/a-37955736 .
Leonova O. (n.d), Soft power as a state’s foreign policy resource, available at: http://www.sociostudies.org/almanac/articles/soft_power_as_a_state-s_foreign_policy_resource_/ . (να γράψω το κείμενο).
Kester K.K. (2016 Sep 23), Russia Struggles to regain influence in Africa, Russia Beyond the Headlines, available at: https://rbth.com/opinion/2016/09/22/russia-struggles-to-regain-influence-in-africa_632257 .
Τσέλλος Κ. (10 Οκτ 2016), Λιβυή: Στο χείλος της Αβύσσου πέντε χρόνια μετά την πτώση του καθεστώτος Καντάφι, Euronews.com διαθέσιμο στον ιστότοπο: http://gr.euronews.com/2016/10/20/libya-five-years-on-from-the-death-of-gaddafi<πρόσβαση 7.5.2017>.
The World’s Largest Oil Reserves By Country (n.d.), Worldatlas.com, available at: http://www.worldatlas.com/articles/the-world-s-largest-oil-reserves-by-country.html(8.5.2017).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου