Απάντηση Θεόδ. Καρυώτη, στις απόψεις Χρ. Ροζάκη για τις θαλάσσιες ζώνες
Στις 20 Ιουνίου 2013, το περιοδικό «THE ECONOMIST» διοργάνωσε δημόσια συζήτηση-αντιπαράθεση (debate) μεταξύ του καθηγητή κ. Θ. Καρυώτη και του δικαστή στην Χάγη κ. Χ. Ροζάκη. Ο καθηγητής Χρήστος Ροζάκης θεωρείται, ο κορυφαίος Έλληνας ειδικός στο Διεθνές Δίκαιο με ιδιαίτερη ειδίκευση στο Δίκαιο της Θάλασσας. Έχω συνεργαστεί στο παρελθόν μαζί του, όταν έγραψε ένα άρθρο «The Greek Continental Shelf» στο βιβλίο που επιμελήθηκα «Greece and the Law of the Sea» το 1997.
ΠΗΓΗ: ΙΝΦΟΓΝΩΜΩΝ
Στις 11 Νοεμβρίου, στην εφημερίδα Καθημερινή με τίτλο «Μια απάντηση στο Κύματι Θαλάσσης» απάντησε στον Ευάγγελο Βενιζέλο για το θέμα της αιγιαλίτιδας ζώνης, στο οποίο οι απόψεις τους διίστανται.
Ο κ. Ροζάκης επιμένει ότι η τμηματική επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης είναι μια σωστή απόφαση αναφέροντας: «Η οριοθέτηση της ΑΟΖ/υφαλοκρηπίδας είναι παντελώς ανεξάρτητη από την οριοθέτηση της αιγιαλίτιδας, και κατά συνέπεια η μία δεν επηρεάζει την άλλη.»
Εδώ συγχέει την οριοθέτηση της ΑΟΖ με την οριοθέτηση της αιγιαλίτιδας ζώνης, διότι κανείς δεν έχει αναφερθεί στην οριοθέτηση της αιγιαλίτιδας ζώνης. Η οριοθέτηση της αιγιαλίτιδας ζώνης δεν έχει καμία σχέση με την επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης.
Έτσι αντιφάσκει όταν γράφει, «Ένα κράτος έχει το δικαίωμα να ορίζει μονομερώς την αιγιαλίτιδα ζώνη, αρκεί το εύρος της να μην ξεπερνάει τα 12 ν.μ.», προσπαθώντας να ερμηνεύσει το άρθρο 3 της UNCLOS για το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης, που αναφέρει συγκεκριμένα:
Κάθε κράτος έχει το δικαίωμα να καθορίσει το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης του. Το εύρος αυτό δεν υπερβαίνει τα δώδεκα ναυτικά μίλια, μετρούμενα από γραμμές βάσεως καθοριζόμενες σύμφωνα με την παρούσα σύμβαση.
Η ερμηνεία που δίνει ο καθηγητής Ροζάκης είναι ότι κάθε κράτος μπορεί να καθορίσει αιγιαλίτιδα ζώνη μέχρι τα 12 ν.μ., άρα μπορεί και να έχει εύρος 12, 10, 8 ν.μ. Έτσι δικαιολογεί ότι η καλύτερη επέκταση για την Ελλάδα είναι αυτή των 10 ν.μ. που θα συμπίπτουν με τον ελληνικό εναέριο χώρο, παραγνωρίζοντας όμως ότι σήμερα όλα τα κράτη του πλανήτη μας έχουν αιγιαλίτιδα ζώνη και εναέριο χώρο 12 ν.μ.!
Σε ένα άλλο σημείο του άρθρου του συνεχίζει να συγχέει την οριοθέτηση της αιγιαλίτιδας ζώνης με την επέκτασή της όταν αναφέρει: «Σε αντίθεση μα την αιγιαλίτιδα, οι λειτουργικές ζώνες (υφαλοκρηπίδα, ΑΟΖ) οριοθετούνται με συμφωνία των παρακείμενων ή αντικείμενων κρατών.»
Εάν αντιλαμβανόμαστε σωστά την παραπάνω θέση του, ο κ. καθηγητής δέχεται ότι η οριοθέτηση της αιγιαλίτιδας ζώνης είναι μονομερής πράξη και δεν χρειάζεται συμφωνία, επιμένοντας και στον επίλογο του άρθρου του:
«Συνοψίζοντας, το βασικό επιχείρημα αυτού του άρθρου είναι ότι η μονομερής οριοθέτηση της αιγιαλίτιδας ζώνης διαφέρει ριζικά από την οριοθέτηση της ΑΟΖ/υφαλοκρηπίδας, η οποία απαιτεί συμφωνία ανάμεσα στα μέρη και δεν γίνεται εξαρχής μονομερώς, και πως τα κριτήρια οριοθέτησης είναι τελείως διαφορετικά και δεν πρέπει να συγχέονται.»
Τέλος, η διαφοροποίηση των νησιών ως προς την χωρική θάλασσα σημαίνει αποδοχή ειδικών συνθηκών και οδηγεί σε αποδοχή μειωμένης επήρειας των νησιών ως προς υφαλοκρηπίδα/ ΑΟΖ. Αυτό είναι κρίσιμο ιδίως στην Αν. Μεσόγειο την οποία δεν αναφέρει καν, μιλώντας μόνο για Αιγαίο (άρα όχι για συγκρότημα Καστελόριζου κ.λπ.)
Ο Χρήστος Ροζάκης δεν αποδέχτηκε ποτέ ότι η έννοια της υφαλοκρηπίδας έχει υπερκεραστεί από τη έννοια της ΑΟΖ. Είναι αξιοσημείωτο ότι κατά την διάρκεια των συνεδριάσεων του ΟΗΕ για την δημιουργία της UNCLOS, τα κράτη της Λατινικής Αμερικής ζήτησαν να μην υπάρχουν άρθρα για την υφαλοκρηπίδα μια και η ΑΟΖ περιλαμβάνει και τον βυθό.
Επίσης, ας μη μας διαφεύγει ότι η Τουρκία, για δεκαετίες τώρα, συνεχίζει να αγνοεί την ΑΟΖ και ομιλεί συνεχώς για τα θέματα της υφαλοκρηπίδας στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Άγκυρα γνωρίζει ότι η θέση της όσον αφορά στην ΑΟΖ είναι πολύ αδύναμη και γι’ αυτό και δεν εκστομίζει ποτέ αυτές τις τρεις λέξεις στις συνομιλίες της με όλες τις ελληνικές κυβερνήσεις από το 1982 μέχρι σήμερα.
Το μεγάλο ερώτημα βέβαια είναι γιατί και η Ελλάδα αποφεύγει να αναφερθεί και να θέσει η ίδια, στο τραπέζι των συνομιλιών, τις τρεις αυτές λέξεις (Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη), που ανησυχούν τόσο πολύ τη Τουρκία. Ο Πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου φέρεται να είχε απαγορεύσει στον Έλληνα πρέσβη κ. Αποστολίδη, που συζητούσε με τους Τούρκους, να αναφερθεί στο θέμα της ΑΟΖ.
Όπως γράφει ο δημοσιογράφος Μιχάλης Ιγνατίου: «Κάποιοι χαρακτήρισαν ειρωνικά ως «ΑΟΖολογούντες» τους ανθρώπους που ασχολούνται με την ΑΟΖ, αλλά και απατεώνες, και προδότες! Αίφνης πληροφορηθήκαμε ότι «η υφαλοκρηπίδα, και όχι η ΑΟΖ, είναι το θέμα που πρέπει να μας απασχολεί», αν και πρόκειται για ξεκάθαρη τουρκική θέση».
Απάντηση στο άρθρο του Ευ. Βενιζέλου από Χρ. Ροζάκη: “Κύματι Θαλάσσης”…
defence-point.gr
Σε άρθρο του στην «Καθημερινή» της Κυριακής 4 Νοεμβρίου 2018, ο φίλος και συνάδελφος καθηγητής κ. Ευάγγελος Βενιζέλος σχολιάζει τη θέση μου –και την αντίστοιχη του πρέσβη ε.τ. κ. Παύλου Αποστολίδη– σχετικά με την επιλεκτική οριοθέτηση της αιγιαλίτιδας ζώνης των νησιών του Αιγαίου, προκειμένου, με αυτόν τον τρόπο να εξυπηρετηθεί η διεθνής ναυσιπλoΐα στη θάλασσα αυτήν.
Γράφει ο Χρήστος Ροζάκης*
ΠΗΓΗ: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Η δική μας πρόταση έχει ως στόχο να υπάρξει ένας διακανονισμός 10 ν.μ. αιγιαλίτιδας, πράγμα που εξυπηρετεί και το συμφέρον του εθνικού εναέριου χώρου (ο οποίος πλέον εναρμονίζεται με το εύρος της αιγιαλίτιδας), που ως τα τώρα αποτελεί διεθνή ανωμαλία, και το συμφέρον τρίτων χωρών που διαπλέουν το Αιγαίο, και που σε περίπτωση επέκτασης της αιγιαλίτιδας στα 12 ν.μ. θα είχαν την υποχρέωση να εφαρμόσουν την αβλαβή διέλευση, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Ο κ. Βενιζέλος αντιτίθεται σε μια τέτοια ρύθμιση, θεωρώντας ότι μια παρόμοια λύση θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από την Τουρκία ως επιχείρημα για μειωμένη επήρεια των νησιών σε άλλες θαλάσσιες ζώνες, όπως η υφαλοκρηπίδα και η ΑΟΖ.
Το επιχείρημα αυτό δεν με βρίσκει σύμφωνο για τους εξής λόγους: Πρώτον, η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, και το εθιμικό δίκαιο που έχει προέλθει από αυτήν, δεν αναφέρεται σε υποχρέωση του παράκτιου κράτους να εφαρμόσει 12 ν.μ. στα παρακείμενα νερά του.
Η διατύπωση του σχετικού άρθρου έχει ως εξής: «Κάθε κράτος έχει το δικαίωμα να ορίσει το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης του. Αυτό το εύρος δεν μπορεί να ξεπερνάει τα 12 ναυτικά μίλια, αρχής γενομένης από τις γραμμές βάσης καθορισμένες σύμφωνα με τη Σύμβαση».
Κατά συνέπεια, ένα κράτος έχει το δικαίωμα να ορίζει μονομερώς την αιγιαλίτιδα, αρκεί το εύρος της να μη ξεπερνάει τα 12 ν.μ. Εννοείται ότι το παράκτιο κράτος αποφασίζει κατά πόσον θα έχει εύρος 12, 10 ή 8 ν.μ. Η Ελλάδα για χάρη της ελεύθερης ναυσιπλοΐας μπορεί να επιλέξει τα 10 ν.μ., για να επιτρέπει την ύπαρξη ανοιχτής διόδου που θα τη διευκολύνει.
Σε αντίθεση με την αιγιαλίτιδα, οι λειτουργικές ζώνες (υφαλοκρηπίδα, ΑΟΖ) οριοθετούνται με συμφωνία των παρακείμενων ή αντικείμενων κρατών. Αυτό ορίζει η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, στα άρθρα 74 (ΑΟΖ) και 83 (υφαλοκρηπίδα), και οποιαδήποτε απόπειρα μονομερούς οριοθέτησης παραβιάζει το γράμμα και το πνεύμα της Σύμβασης.
Η συμφωνία ανάμεσα σε δύο κράτη εφαρμόζει τις επιταγές των σχετικών άρθρων, πρέπει δηλαδή να στηρίζεται στο Διεθνές Δίκαιο, και να ικανοποιεί ένα δίκαιο αποτέλεσμα.
Η έννοια του Διεθνούς Δικαίου στο οποίο τα σχετικά άρθρα αναφέρονται είναι αυτό που ορίζει το Διεθνές Δικαστήριο με τη νομολογία του και το οποίο ακολουθεί τρία στάδια οριοθέτησης (προσωρινή μέση γραμμή, σχετικές περιστάσεις στην περιοχή της οριοθέτησης, έλεγχος του κατά πόσον η επιλεχθείσα γραμμή ανταποκρίνεται σε ένα δίκαιο αποτέλεσμα).
Η οριοθέτηση της ΑΟΖ / υφαλοκρηπίδας είναι παντελώς ανεξάρτητη από την οριοθέτηση της αιγιαλίτιδας, και κατά συνέπεια η μία δεν επηρεάζει την άλλη. Ιδιαίτερα αν η επιλογή των 10 ν.μ. έγινε για συγκεκριμένους λόγους, οι οποίοι πρέπει να εμφανίζονται στην εισηγητική έκθεση του νόμου που θα ορίζει την αιγιαλίτιδα.
Θα πρέπει να επισημανθεί ότι ούτε η ΑΟΖ, ούτε, κατά μείζονα λόγο, η υφαλοκρηπίδα επηρεάζουν την ελεύθερη ναυσιπλοΐα, αφού πρόκειται για λειτουργικές ζώνες κυριαρχικών δικαιωμάτων –όχι κυριαρχίας– που έχουν σαφή προσανατολισμό να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα του παράκτιου κράτους στην εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών της παρακείμενης θάλασσας.
Θα πρέπει στο σημείο αυτό να τονιστεί ένα άλλο σημείο του άρθρου του κ. Βενιζέλου, που χρήζει διευκρίνισης. Ο κ. Βενιζέλος αναφέρεται στον νόμο 4001/2011, ο οποίος ορίζει ότι για την Ελλάδα ισχύει, ως οριοθετική γραμμή, η μέση γραμμή, ελλείψει συμφωνίας ως προς την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας ή της ΑΟΖ. Πώς ερμηνεύουμε το «ελλείψει συμφωνίας»;
Μια ερμηνεία μπορεί να είναι ότι η φράση αυτή δίνει το δικαίωμα στο παράκτιο κράτος (Ελλάδα) να εφαρμόσει τη μέση γραμμή, ανά πάσα στιγμή, χωρίς προηγούμενη προσπάθεια εξεύρεσης κοινής συνισταμένης με το αντικείμενο κράτος.
Η ορθή ερμηνεία, όμως, η σύμφωνη με τα άρθρα 74 και 83 της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας, είναι πως η Ελλάδα θα επιχειρήσει πρώτα με το αντικείμενο κράτος να διαπραγματευθεί μια συμφωνία οριοθέτησης, και μόνον αφού αποτύχει θα οριοθετήσει μονομερώς μια μέση γραμμή.
Η Σύμβαση προβλέπει ότι, σε περίπτωση που τα μέρη δεν επιτυγχάνουν συμφωνία οριοθέτησης, αυτά θα προσφύγουν στους δικαιοδοτικούς μηχανισμούς που αυτή προβλέπει. Αλλά επειδή διαδικαστικές διατάξεις δεν μετάγονται στο εθιμικό δίκαιο, και η Τουρκία δεν είναι μέρος της Σύμβασης, για τον λόγο αυτόν η χάραξη μιας προσωρινής γραμμής, βάσει του εν λόγω νόμου, είναι μονομερώς εφικτή.
Οποιαδήποτε άλλη ερμηνεία είναι contra legem, και δεν είναι δυνατόν να γίνει δεκτή. Ούτε είναι νοητό να μην μπορεί ένα κράτος να χαράξει μια οριοθετική γραμμή, σχετικά με τις λειτουργικές ζώνες, που να οφείλεται στην ολιγωρία του παρακείμενου / αντικείμενου κράτους.
Συνοψίζοντας, το βασικό επιχείρημα αυτού του άρθρου είναι, ότι η μονομερής οριοθέτηση της αιγιαλίτιδας διαφέρει ριζικά από την οριοθέτηση της ΑΟΖ / υφαλοκρηπίδας, η οποία απαιτεί συμφωνία ανάμεσα στα μέρη, και δεν γίνεται εξαρχής μονομερώς, και πως τα κριτήρια οριοθέτησης είναι τελείως διαφορετικά και δεν πρέπει να συγχέονται.
Η Ελλάδα, χώρα που επικαλείται διαρκώς το Διεθνές Δίκαιο δεν πρέπει να το ξεχνά με επιλεκτικές μεθόδους που ουσιαστικά το ανατρέπουν.
* Ο κ. Χρήστος Ροζάκης είναι ομότιμος καθηγητής Διεθνούς Δικαίου του ΕΚΠΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου