Δεν θα ήταν υπερβολή αν κάποιος έλεγε ότι η πόλη Μιτρόβιτσα στο Κόσοβο, είναι το μέτωπο του νέου «Ψυχρού Πολέμου» μεταξύ Ρωσίας και Δύσης.
Όπως και ο νέος αυτός «πόλεμος», το σημερινό αδιέξοδο της πόλης γεννήθηκε από την κατάρρευση του κομμουνισμού και την αποτυχία του να χτίσει γέφυρες με οποιαδήποτε νέα πολιτική ή οικονομική τάξη. Η Μιτρόβιτσα υπήρξε κάποτε ζώνη πολέμου, αλλά όπως και ο νέος Ψυχρός Πόλεμος, είναι τώρα ένα θέατρο που παίζεται εν μέσω εκλογικών αναμετρήσεων, διεθνών παρεμβάσεων και επεμβάσεων από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Και όπως ο νέος «Ψυχρός Πόλεμος», η πόλη αποσπά την προσοχή - μια κατάσταση τόσο βολική, που αν δεν υπήρχε κάποιοι θα έπρεπε να την είχαν δημιουργήσει.
Από την Πρίστινα, την πρωτεύουσα του Κοσσυφοπεδίου, φτάνεις κανείς στη Μιτρόβιτσα από μια υποτυπώδη εθνική οδό. Άσπρες και μαύρες τοιχογραφίες εκείνων που αγωνίστηκαν για την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου υπάρχουν και στις δύο πλευρές του δρόμου. Οι σκηνές των Ηνωμένων Εθνών έχουν γίνει τώρα πανιά θερμοκηπίου. Πριν την Μιτρόβιτσα είναι η Τρέπτσα, μια περιοχή που υπήρξε ένα τεράστιο συγκρότημα εργοστασίων και 60 ανθρακωρυχείων που που υπό τον Τίτο ήταν η μεγαλύτερη βιομηχανική ζώνη της Γιουγκοσλαβίας, απασχολώντας περίπου 23.000 Σέρβους και Αλβανούς. Σήμερα, τα περισσότερα ορυχεία έχουν κλείσει. Η ανεργία στις γύρω περιοχές έχει σκαρφαλώσει στο 40%.
Η ίδια η Μιτρόβιτσα είναι μια πόλη χωρισμένη στα δύο. Στη νότια όχθη του ποταμού Ibar, οι Αλβανοί χρησιμοποιούν ευρώ. Παντού στους δρόμους βλέπεις αμερικανικές σημαίες. Υπάρχει ένα κατάστημα KFC και ένα τεράστιο τζαμί. Στα βόρεια του Ibar, ζουν Σέρβοι που χρησιμοποιούν δηνάρια. Η πόλη είναι βρόμικη. Εκεί λειτουργούν αμέτρητα μικρά καζίνο όπου μπορεί κάποιος να τζογάρει. Παντού στους δρόμους βλέπεις ρώσικες σημαίες. Τεράστιες αφίσες του Πούτιν καλύπτουν ολόκληρες πολυκατοικίες. «Η Κριμαία είναι για τη Ρωσία, ότι το Κοσσυφοπέδιο είναι για τη Σερβία», γράφει το σύνθημα σε έναν τοίχο.
Ο δημοσιογράφος Alexander Clapp βρέθηκε στην Μιτρόβιτσα και γράφει στο Foreign Policy, τα όσα έζησε και διαπίστωσε εκεί.
Νωρίς το πρωί μιας Τρίτης, ξύπνησε στη Μιτρόβιτσα ακούγοντας σειρήνες αεροπορικής επιδρομής. «Οι Σέρβοι έρχονται να πάρουν το Κοσσυφοπέδιο!», σκέφτηκε. Αλλά στην πραγματικότητα οι σειρήνες σήμαναν ότι μια αστυνομική επιχείρηση βρισκόταν σε εξέλιξη βόρεια της πόλης, λίγα μίλια από τα σύνορα με την Σερβία. Οι σειρήνες σηματοδοτούσαν, στην πραγματικότητα, το αντίθετο μιας σερβικής επιδρομής: το ότι η Πρίστινα, η οποία ποτέ δεν κατάφερε να ελέγξει επαρκώς το Βόρειο Κοσσυφοπέδιο, έκανε μια σπάνια επίδειξη της εξουσίας της στο σερβικό θύλακά της. Τουλάχιστον 12 βαριά τεθωρακισμένα οχήματα, μαζί με τζιπ του αμερικανικού στρατού και οχήματα των Ηνωμένων Εθνών, είχαν αποσταλεί για να εντοπίσουν λαθρεμπόρους έξω από το χωριό Ζούμπιν Ποτόκ. Μέσα σε δύο ώρες, συνελήφθησαν 19 αστυνομικοί, συμπεριλαμβανομένου του αρχηγού της αστυνομίας της πόλης, καθώς και δύο εργαζόμενους του ΟΗΕ, μεταξύ των οποίων και ένας Ρώσος , ο οποίος αφέθηκε ελεύθερος μετά από λίγο.
Το Βόρειο Κοσσυφοπέδιο δεν είναι μόνο ένα σύνορο, αλλά κι ένα λημέρι παρανομίας. Το λαθρεμπόριο εκεί δεν είναι απλώς μια συνέπεια των αδυναμιών των αλβανικών αρχών. Οι δρόμοι του Βόρειου Κοσσυφοπεδίου είναι γεμάτοι με σταθμούς βενζίνης που πωλούν καύσιμα σε ένα κλάσμα της τιμής του υπόλοιπου Κοσσυφοπεδίου. Εκεί φτιάχνονται μερικά από τα φθηνότερα τσιγάρα οπουδήποτε στην Ευρώπη. Παράλληλα με το εθνικό οδικό σύστημα έχουν ανοιχτεί οι δρόμοι του λαθρεμπορίου, από όπου φτάνουν στην φτωχότερη χώρα της Ευρώπης, τα πάντα χωρίς να φορολογηθούν. Οι περισσότεροι αστυνομικοί κάνουν πως δεν βλέπουν. Άλλοι παίρνουν το μερτικό τους.
Η Πρίστινα χάνει εκατομμύρια δολάρια από αυτή τη μαύρη αγορά κάθε χρόνο. Γιατί το ανέχεται; Δεν είναι μόνο ότι οι αλβανικές αρχές στην Πρίστινα γνωρίζουν τι συμβαίνει και ότι είναι ανίσχυρες να κάνουν κάτι γι' αυτό. Δεν είναι μυστικό επίσης ότι πολιτικές ελίτ λαμβάνουν κι αυτές ένα μερίδιο από τα κέρδη. Το Βόρειο Κοσσυφοπέδιο όπως κι άλλες μεθωριακές περιοχές στον βαλκανικό χάρτη, είναι μια αμφισβητούμενη αλλά και κερδοφόρα περιοχή, μια ζώνη ανταλλαγής για τις ελίτ τόσο στην Πρίστινα όσο και στο Βελιγράδι, οι οποίοι κάνουν μια επίδειξη δύναμης η μία στην άλλη, αλλά μοιράζονται και τα κέρδη.
Γιατί λοιπόν έγινε η επιδρομή; Αυτό που ήταν ξεκάθαρο ήταν ότι οι λαθρέμποροι γνώριζαν πολύ νωρίτερα για την επερχόμενη αστυνομική επιχείρηση. Είχαν φροντίσει να κερδίσουν αρκετό χρόνο ώστε να διαφύγουν στα σύνορα με την Σερβία, βάζοντας στον δρόμο το ένα εμπόδιο μετά το άλλο. Είχαν κάνει ένα οδόφραγμα με ελαστικά στα οποία έβαλαν φωτιά. Λίγο πιο κάτω είχαν αναποδογυρίσει μια στάση λεοφωρείου και την είχαν τοποθετήσει μέσα στη μέση του δρόμου. Παρακάτω είχαν κλείσει το οδόστρωμα με καφάσια από μπουκάλια. Πιο πέρα είχαν τοποθετήσει στη μέση του δρόμου κορμούς δέντρων. Η αστυνομία διεμβόλισε ένα πορτοκαλί φορτηγό που είχε αφεθεί σε κάποιο σημείο της διαδρομής, πετώντας το στο αντίθετο ρεύμα. Το απόγευμα ένα κομβόι τουλάχιστον μιας ντουζίνας τεθωρακισμένων όδευε προς την Μιτρόβιτσα. Από ένα από αυτά, κατέβηκαν άνδρες των ειδικών δυνάμεων, κρατώντας αυτόματα όπλα και χαμογελώντας στις τηλεοπτικές κάμερες των ειδήσεων.
Στο Ζούμπιν Ποτόκ, άρχισαν να γίνονται εμφανείς οι αποδείξεις για έναν πυροβολισμό που είχε τραυματίσει τέσσερεις αστυνομικούς. Τα τζάμια δύο περιπολικών ήταν σπασμένα. Στον ουρανό ένα ελικόπτερο χτένιζε την περιοχή, πλησιάζοντας απειλητικά τα σύνορα με τη Σερβία, παρά τις προειδοποιήσεις του Προέδρου Αλεξάντερ Βούτσιτς ότι ο στρατός είναι έτοιμος να απαντήσει σε οποιαδήποτε πρόκληση. Οι Σέρβοι κάτοικοι του χωριού έβλεπαν στα κινητά τους τα βίντεο – ντοκουμέντο από τους πυροβολισμούς. Όταν ο Clapp ρώτησε κάποιον να του πει τι έγινε, εκείνςο τον ρώτησε αν ξέρει την ιστορία με την καρδιά. «Ξέχνα τους πυροβολισμούς», του είπε. «Πριν από μερικά χρόνια, ένας Αλβανός τρομοκράτης πυροβόλησε έναν Σέρβο και πούλησε την καρδιά του - την καρδιά του! - στη μαύρη αγορά της Γερμανίας». Για τους περισσότερους χωρικούς, η αστυνομική επιχείρηση δεν ήταν τίποτα περισσότερο από την εμπλοκή της Αλβανίας στις υποθέσεις τους.
Όμως, για άλλους στο Κοσσυφοπέδιο, είναι σαφές ότι αυτό ήταν απλώς ένα ακόμη εμπόδιο που τέθηκε για τη διεθνή κοινότητα. Για πολύ καιρό η Πρίστινα δεν έκανε τίποτα για το φαινόμενο του λαθρεμπορίου. Το περασμένο έτος, αύξησε τα τιμολόγια κατά 100% σε όλα τα εμπορεύματα που εισήχθησαν από τη Σερβία, αλλά το λαθρεμπόριο αυξήθηκε μόνο - και πάλι τίποτα. Αλλά κι εδώ που υπήρξε μια απόπειρα - ήταν κυρίως συμβολική - για να φανεί στο Βερολίνο, στις Βρυξέλλες και στην Ουάσιγκτον ότι η Πρίστινα έκανε κάτι για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου. Όσο για τους Σέρβους, είτε στο Βελιγράδι είτε στη Μιτρόβιτσα, τους δόθηκε η ευκαιρία να φαίνονται αποτροπιασμένοι και να ενεργοποιήσουν τους εκλογείς τους μετά την αιφνιδιαστική εισβολή στην επικράτειά τους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου