Σαν σήμερα στις 4 Αυγούστου το 1865 ο “Ύμνος εις την Ελευθερίαν” του Διονυσίου Σολωμούn καθιερώνεται san Εθνικός Ύμνος της Ελλάδας.
Αλήθεια, τι γνωρίζουμε γι' αυτό το δημιούργημα του Δ. Σολωμού, εκτός απ' τους δυο αρχικές του στροφές;
Κάποια θα ανατριχιάσουν αν γράψουμε ότι υπάρχουν απόψεις που θεωρούν ότι ο "εθνικός ύμνος¨μας δεν είναι παρά το έμβλημα του εθνοφασισμού.
Κι αυτό γιατί τραγουδώντας τον εθνικό ύμνο στάθηκαν μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα οι 200 ήρωες κομμουνιστές την Πρωτομαγιά του 1944. Τον εθνικό ύμνο επίσης τραγουδούσαν οι εξεγερμένοι του Πολυτεχνείου το βράδυ της Παρασκευής προς Σάββατο 17 Νοεμβρίου 1973,μπροστά στο τανκς της χούντας.
Πέρα απ' τα στερεότυπα και τις επικρατούσες αντιλήψεις, είναι καλό να δημοσιεύονται και κάποιες προσεγγίσεις που ξεφεύγουν από τις συνηθισμένες.
Αυτό θα κάνουμε κι εμείς τώρα Θα δημοσιεύσουμε ένα απόσπασμα απ' το πολύ καλό βιβλίο του Θανάση Τριαρίδη "Σημειώσεις για το τρεμάμενο σώμα".
Το έθνος και οι σφαγές του θέλουν τον ποιητή τους
Ο χαρακτηρισμός των σφαγμένων αμάχων της Τριπολιτσάς ως «μιαρών σκύλων» γίνεται σε ένα πολύστροφο ποίημα πρωτοφανούς εθνικιστικού μίσους που γράφτηκε το 1823, περίπου το ένα τέταρτο του οποίου αφιερώνεται για να περιγράφει την πτώση της «άθλιας Τριπολιτσάς» μηδενίζοντας τα θύματα και δοξάζοντας τους σφαγιαστές.
Το ποίημα αυτό ονομάζεται, αλίμονο, «Υμνος εις την Ελευθερίαν» και δημιουργός του είναι ένας από τουςμεγαλύτερους ποιητές της ελληνικής γλώσσας.
Για χρόνια το διαβάζουμε και καμωνόμαστε πως δεν καλοκαταλάβαμε τι λέει. Μιλάει για μια απαίσια και στρεβλωμένη «Ελευθερία» που σφάζει αμάχους.
Ο «Υμνος εις την Ελευθερίαν» του Διονυσίου κόμη Σολωμού λέγεται πως γράφτηκε μέσα σε έναν μήνα (τον Μάιο του 1823) ύστερα από παρότρυνση του Σπυρίδωνα Τρικούπη και δημοσιεύτηκε το 1824.
Οι δυο πρώτες στροφές αυτού του ύμνου έγιναν ο «εθνικός ύμνος» του ελληνικού κράτους - τις ξέρουμε όλοι.
Σαφώς λιγότεροι έχουμε διαβάσει τις υπόλοιπες 156 στροφές, στις οποίες περιγράφονται διάφορα περιστατικά της Ελληνικής Επανάστασης - και στις οποίες κατά καιρούς επαναλαμβάνεται η εμβληματική δεύτερη στροφή «απ' τα κόκαλα βγαλμένη...» - σε καθαρά ποιητικό επίπεδο μια από τις πιο μεγάλες μεταφορές που έγιναν ποτέ.
Για 195 χρόνια διαβάζουμε το ποίημα: στις 39 κεντρικές στροφές του (35-73) περιγράφεται η σφαγή της «αθλίας Τριπολιτσάς».
Μα τι διαβάζουμε λοιπόν; Η «Ελευθερία» που είναι «βγαλμένη από τα κόκαλα των Ελλήνων τα ιερά» τώρα απαιτεί τη σφαγή των «μιαρών σκυλιών», των άμαχων γυναικών, παιδιών και αντρών της Τριπολιτσάς. Αλλιώς, διαβάζουμε ένα κείμενο στο οποίο δοξολογείται η σφαγή αμάχων, όπου το αίμα είναι φύρα και η ανθρώπινη ζωή απαξιώνεται. Κάτι τέτοιο δεν μπορεί να είναι ύμνος στην ελευθερία - κάτι τέτοιο είναι ένας ύμνος στους δολοφόνους.
Παρένθεση (σχεδόν επιβεβλημένη): έχω γράψει πολλές φορές πως ο Σολωμός είναι από τους πιο μεγάλους ποιητές της Ευρώπης - πιθανώς ο πιο μεγάλος του ρομαντισμού. Επίσης γνωρίζω (σωστότερα: υποψιάζομαι) τι οφείλει στον Σολωμό η γλώσσα την οποία μιλώ και στην οποία γράφω - ίσως γι’ αυτό είναι ακόμη πιο αντιφατικό να διαβάζεις από την πένα του ένα ποίημα με το οποίο δοξολογούνται σφαγείς αμάχων.
Τέλος, γνωρίζω πως τις δύο πρώτες στροφές του σολωμικού ύμνου τις τραγούδησαν πραγματικοί ήρωες μπροστά στα αποσπάσματα των φασιστών (αυτό που τραγούδησαν οι διακόσιοι της Καισαριανής εκείνη την Πρωτομαγιά του 1944 ή αυτό που τραγούδησαν οι εξεγερμένοι του Πολυτεχνείου το βράδυ της Παρασκευής προς Σάββατο 17 Νοεμβρίου 1973 ήταν αναμφίβολα κάτι πέρα από εθνοφασιστικός ύμνος).
Ωστόσο, η άρνηση του εθνικισμού ως μηχανισμού απανθρωπιάς προϋποθέτει αποδόμηση στερεοτύπων που συγκροτούν το εγώ ή το εμείς μας: δεν μπορώ να αρνηθώ ότι ο «Υμνος» του Σολωμού είναι ένα κομμάτι από τη ζωή μας - μα, δυστυχώς, είναι και το έμβλημα του εθνοφασισμού μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου