Τι συμβαίνει στη Λιβύη και τι επιφυλάσσει το μέλλον

Τα πράγματα άλλαξαν γρήγορα στη Λιβύη κατά τη διάρκεια της περασμένης εβδομάδας, και μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών, τα ζητήματα κλιμακώθηκαν. Η στρατιωτική αντιπαράθεση γύρω από την Τρίπολη δεν είναι νέα· όποιος παρακολουθεί τον φάκελο "Λιβύη" θα γνωρίζει ότι ο Εθνικός Στρατός της Λιβύης (LNA) έχει στρατολογηθεί με στρατιώτες της Δύσης για να εξασφαλίσει την παρουσία του στην Τρίπολη.
Ο επικεφαλής του LNA, Χαλιφα Χαφτάρ, δήλωσε σε πρόσφατο συνέδριο ότι έχει έρθει η "ώρα Μηδέν" και είναι καιρός για τον LNA να καταλάβει την καρδιά της πρωτεύουσας. Ωστόσο, μια τέτοια δράση πρέπει να αναλυθεί στο συνολικό πλαίσιο της σύγκρουσης της Λιβύης, σε εθνικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο.

Η αρχή της τωρινής κλιμάκωσης ήταν η υπογραφή συμφωνιών μεταξύ της Λιβύης και της Τουρκίας. Το Προεδρικό Συμβούλιο με επικεφαλής τον Φαγέζ αλ-Σαράτζ υπέγραψε συμφωνίες με την Τουρκία, σχετικά με την τουρκική ναυτική παρουσία στα ανατολικά της Μεσογείου και στα περιφερειακά ύδατα της Λιβύης, ενώ μια άλλη συμφωνία αφορούσε στρατιωτική συνεργασία μεταξύ Τουρκίας και Προεδρικού Συμβουλίου. Αυτές οι συμφωνίες άλλαξαν σε στρατηγικό βαθμό, πολλά πράγματα στο εσωτερικό της Λιβύης. Καταρχάς, οι στρατιωτικές ισορροπίες στο πλαίσιο της λιβυκής σύγκρουσης βρίσκονται ακόμα σε κατάσταση όπου καμία πλευρά δεν μπορεί να υπερκεράσει την άλλη με στρατιωτική αντιπαράθεση. Επομένως, καμία πλευρά δεν ήταν σε θέση να διευθετήσει στρατιωτικά τη σύγκρουση από τότε που ξεκίνησε, τον Απρίλιο. Αυτό που βιώνουμε στη Λιβύη είναι μια επαναλαμβανόμενη φάση στρατιωτικών συγκρούσεων, που δεν οδηγούν σε τίποτα, είτε πολιτικά είτε στρατιωτικά.

Ως συνήθως, τα τελευταία χρόνια, ο ρόλος της Τουρκίας ήταν προβληματικός και, συχνά, καταλήγει σε πολιτική ένταση. Η Τουρκία επέλεξε να υπογράψει συμφωνίες με το Προεδρικό Συμβούλιο, αγνοώντας τη Βουλή των Αντιπροσώπων, πράγμα που σημαίνει ότι, η Τουρκία, όχι μόνο παρεμβαίνει στο εσωτερικό της Λιβύης, αλλά και υποστηρίζει ορισμένες πλευρές έναντι άλλων και αγνοεί τη νομιμότητα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτό που έκανε η Τουρκία είναι κάποια μορφή πολιτικού οπορτουνισμού· μια προσέγγιση την οποία υιοθέτησε για πολύ καιρό η τουρκική εξωτερική πολιτική. Η Τουρκία βρήκε την ιδανική ευκαιρία να είναι παρούσα στην περιοχή της Βόρειας Αφρικής και στη Μεσόγειο, προσφέροντας μια προστατευτική ομπρέλα σε μια οντότητα που διάγει φθίνουσσα πορεία και η οποία έχει κολλήσει μέσα σε μια παρατεταμένη σύγκρουση - το Προεδρικό Συμβούλιο.

Οι περιφερειακές και διεθνείς εξουσίες που ασχολούνται με τον φάκελο "Λιβύη" δεν είναι ακριβώς ενθουσιασμένες για την υπογραφή αυτών των συμφωνιών ή για τις τουρκικές φιλοδοξίες για νέα και διευρυμένη επιρροή στη Βόρεια Αφρική. Σε περιφερειακό επίπεδο, μπορούμε να μιλήσουμε για, περισσότερους από έναν, άξονες συμμαχιών, που σχετίζονται με τον φάκελο "Λιβύη". Τόσο ανατολικά, όσο και στα δυτικά της Λιβύης, έχουν αναπτυχθεί πρόσφατα νέες συμμαχίες. Η ανατολή εξακολουθεί να είναι σύμμαχος με την Αίγυπτο, τα ΗΑΕ, τη Σαουδική Αραβία, τη Γαλλία και τη Ρωσία. Οι χώρες αυτές, ωστόσο, δεν αντιτίθενται σε μια πολιτική λύση· ενθαρρύνουν κάτι τέτοιο σε όλες τις επίσημες δηλώσεις τους. Από την άλλη πλευρά, η Δύση επεδίωξε ένα νέο μοντέλο περιφερειακών συμμαχιών, συμπεριλαμβανομένης της Ιταλίας, της Τουρκίας και του Κατάρ. Η εξωτερική υποστήριξη είναι παρούσα και στις δύο πλευρές της σύγκρουσης και θα έχει πράγματι επιπτώσεις στο περιφερειακό πλαίσιο.

Το ερώτημα παραμένει, μπορεί αυτή η συνεχιζόμενη στρατιωτική αντιπαράθεση να τελεσφορήσει, ή θα αποτελέσει ένα ακόμα κεφάλαιο σε μια σειρά στρατιωτικών επιθέσεων, που συμβαίνουν εδώ και μήνες, μέσα και γύρω από την πρωτεύουσα της Τρίπολης; Μέχρι τώρα, δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι μία πλευρά είναι πιο ισχυρή από την άλλη. Ωστόσο, θα φτάσει η Τουρκία στο επίπεδο να κλιμακώσει σε τέτοιο βαθμό, αποστέλλοντας στρατό, αλλάζοντας τη στρατιωτική ισορροπία στο εσωτερικό της Λιβύης; Η λογική της περιφερειακής πολιτικής στη Μεσόγειο αναφέρει ότι, κάθε Τουρκική παρέμβαση στην περιοχή θα τύχει σθεναρής αντίστασης από την Αίγυπτο, την Ελλάδα και την Κύπρο, για να μην αναφέρουμε τον LNA, τα ΗΑΕ και τη Σαουδική Αραβία. Το θέμα είναι ότι υπάρχει μια περιφερειακή συμμαχία ενάντια στην τουρκική παρουσία στην περιοχή και αυτή η συμμαχία θα μεριμνήσει, με κάθε μέσο δυνατό, ώστε η Τουρκία να μην απειλεί την ασφάλεια της περιοχής.

Από την άλλη πλευρά, το εσωτερικό της Λιβύης δεν φαίνεται πολύ ελπιδοφόρο. Ίσως πριν από ένα χρόνο, ο πολιτικός διακανονισμός ήταν μια επιλογή που υιοθέτησε η διεθνής κοινότητα και εξουσιοδοτήθηκε από τα Ηνωμένα Έθνη. Σήμερα, μετά τη μείωση της αξιοπιστίας της αποστολής των Ηνωμένων Εθνών στη Λιβύη και τη συνεχιζόμενη έλλειψη συναίνεσης και στρατιωτικών συγκρούσεων, μια πολιτική διευθέτηση δεν φαίνεται να αποδίδει καρπούς. Επιπλέον, οι μεταβαλλόμενες περιφερειακές και διεθνείς συμμαχίες θα επηρεάσουν πράγματι τη σύγκρουση και θα παρατείνουν τον χρόνο μέχρι τη λήξη. Φυσικά υπάρχει μια τελευταία ερώτηση σχετικά με το ρόλο της διεθνούς κοινότητας στην κρίση της Λιβύης στην επόμενη φάση.

Η διεθνής κοινότητα εξακολουθεί να έχει δύο δρόμους για δράση στη Λιβύη. Ο πρώτος είναι η συνεχιζόμενη διεθνής πίεση στα αντιμαχόμενα μέρη στη Λιβύη να ξεκινήσουν μια διαδικασία πολιτικής διαπραγμάτευσης, που τελικά να οδηγήσει σε μια λύση. Ο δεύτερος σχηματίζει ανεξάρτητες συμμαχίες για την εφαρμογή στρατιωτικής λύσης. Οι τελευταίες ημέρες έχουν δείξει ότι δεν φαίνεται να υπάρχει σταθερή κατεύθυνση για διεθνή δράση στη Λιβύη, είτε στο πολιτικό είτε στο στρατιωτικό επίπεδο. Αυτό που μπορεί να διαβάσει κανείς από την τρέχουσα κατάσταση είναι ότι η σύγκρουση στη Λιβύη και οι στρατιωτικές της συγκρούσεις θα επικρατήσουν την επόμενη περίοδο, καθώς δεν υπάρχει μεταβολή στις στρατιωτικές ικανότητες και υπάρχει μια κατάσταση σύγχυσης στη διεθνή κοινότητα για το τι συμβαίνει στη Λιβύη.

Πέτρος Κράνιας

https://www.capital.gr