ΣΧΟΛΙΟ ΔΙΚΤΥΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΦΑΝΤΑΡΩΝ ΣΠΑΡΤΑΚΟΣ:
Φυσικά το κείμενο που αναδημοσιεύουμε δεν μας εκφράζει.
Προσεγγίζει τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο και την Λιβύη με βάση το εθνικό αφήγημα του ελληνικού αστικού κατεστημένου που προβάλλει τις δικές του επεκτατικές βλέψεις για τις ΑΟΖ και τα Ενεργειακά κοιτάσματα της περιοχής. Ερχόμενο σε ένα διαρκώς κλιμακούμενο ανταγωνισμό με την Τουρκία καθώς συγκρούονται γεωστρατηγικά οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα.
Όμως το κείμενο αξίζει να διαβαστεί καθώς περιγράφει τις πολεμικές εξελίξεις, τις συμμαχίες, τις αιτίες και τους παρασκηνιακούς πρωταγωνιστές του Εμφυλίου στην Λιβύη.
Μια ανατροπή, όχι και τόσο αναπάντεχη, σημειώθηκε τις τελευταίες ημέρες στο πεδίο των στρατιωτικών επιχειρήσεων γύρω από την Τρίπολη, την πρωτεύουσα της Λιβύης. Η νέα τροπή στην έκβαση των μαχών στα περίχωρα της λιβυκής πρωτεύουσας χαροποιεί ιδιαίτερα την Άγκυρα και τον Ερντογάν προσωπικά, ενώ προβληματίζει την Αθήνα και δημιουργεί επιπλέον πονοκεφάλους στη κυβέρνηση Μητσοτάκη, που μοιάζει μουδιασμένη από τις εξελίξεις οι οποίες διαμορφώνουν ένα δυσμενές για την Ελλάδα γεωπολιτικό σκηνικό στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Τουρκία εδραιώνει τη θέση της στη Λιβύη και το τουρκο - λιβυκό μνημόνιο για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών μεταξύ Άγκυρας και Τρίπολης, που υφαρπάζει μεγάλα τμήματα της ελληνικής ΑΟΖ, μέρα με την μέρα λαμβάνει σάρκα και οστά φέρνοντας όλο και πιο κοντά τον κίνδυνο εμφάνισης τουρκικών πολεμικών πλοίων και γεωτρύπανων νοτίως της Κρήτης.
Ανατροπή στο πεδίο των μαχών: ο Χαφτάρ υποχωρεί, ο Ερντογάν πανηγυρίζει
Έπειτα από δεκατρείς μήνες σκληρών μαχών στα περίχωρα της Τρίπολης, η οποία βρισκόταν σ' ένα είδος πολιορκίας από τις δυνάμεις του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ, τον Λιβυκό Εθνικό Στρατό (LNA), οι μαχητές της Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας (GNA) του Φαγιέζ αλ Σάρατζ, που υποστηρίζεται ανοικτά από την Τουρκία, έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο, όχι μόνο σπάζοντας την πολιορκία, αλλά ανακαταλαμβάνοντας εδάφη και στρατηγικές θέσεις γύρω από τη λιβυκή πρωτεύουσα. Συγκεκριμένα οι δυνάμεις του GNA, τις οποίες συνδράμουν 13.000 ισλαμιστές μισθοφόροι από τη Συρία, που χρηματοδοτούνται, εκπαιδεύονται και εξοπλίζονται από την Άγκυρα, προωθήθηκαν σε πολλές συνοικίες και κατέλαβαν ένα στρατόπεδο του LNA, με άφθονο ρωσικό εξοπλισμό, στα περίχωρα της Τρίπολης. Κατέλαβαν επίσης και μια σειρά κωμοπόλεις καθώς και τη στρατηγικής σημασίας αεροπορική βάση Ουατίγια, ενώ κατέστρεψαν πολλά αντιαεροπορικά συστήματα του LNA, ρωσικής προέλευσης.
Οι δυνάμεις του Χαφτάρ, που υποστηρίζονται κι από περίπου 1.000 Ρώσους μισθοφόρους, υποχώρησαν, στήνοντας στο μεταξύ μια ενέδρα στο στρατόπεδο Γιαρμούκ στην Τρίπολη όπου και σκότωσαν ή έπιασαν αιχμαλώτους από τις προελαύνουσες δυνάμεις του GNA. Ο ίδιος αρχικά υποστήριξε πως απέσυρε τις δυνάμεις του LNA από αυτές τις περιοχές ως σε μια «ανθρωπιστική χειρονομία» με την ευκαιρία της γιορτής του Ραμαζανιού. Στις επόμενες ημέρες θα φανεί αν πρόκειται για τακτική ή για στρατηγική υποχώρηση των δυνάμεων του Χαφτάρ, ώστε να αναδιοργανωθεί για να αντεπιτεθεί στη συνέχεια.
Θα απαντήσει ο Χαφτάρ με αεροπορικούς βομβαρδισμούς;
Οι δυνάμεις του Χαλιφά Χαφτάρ απειλούν να απαντήσουν με αεροπορικούς βομβαρδισμούς, και σύμφωνα με πληροφορίες 8 ρωσικά μαχητικά αεροσκάφη θα μεταφερθούν από τις βάσεις στη Συρία σε αεροδρόμια στην Κυρηναϊκή ώστε να συνδράμουν στις επιχειρήσεις. Το ίδιο και μαχητικά από τα ΗΑΕ, που βρίσκονται σε αεροπορικές βάσεις στην δυτική Αίγυπτο. Το νέο επίκεντρο των συγκρούσεων αναμένεται να είναι η Ταρχούντα, το μεγαλύτερο προπύργιο του LNA στη βορειοδυτική Λιβύη. Μια στρατιωτική πηγή προσκείμενη στον Χαφτάρ ανέφερε ότι οι μαχητές της GNA συγκεντρώνονται για να επιτεθούν στην Ταρχούντα, ενώ καταρρίφθηκε ένα ακόμη μη επανδρωμένο αεροσκάφος (drone), τουρκικής κατασκευής, στην περιοχή. Η αποστολή του ΟΗΕ στη Λιβύη παρακολουθεί με «μεγάλη ανησυχία» την κινητοποίηση γύρω από την Ταρχούντα και προειδοποίησε όλες τις πλευρές να μην προβούν σε πράξεις αντιποίνων, με μια ανακοίνωση την οποία στήριξαν και οι ΗΠΑ. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και ο Τούρκος ομόλογός του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συμφώνησαν σε τηλεφωνική τους επικοινωνία στις 23 Μαίου 2020 να συνεχίσουν τη στενή στρατιωτική και πολιτική συνεργασία σε για ταχεία αποκλιμάκωση της σύγκρουσης στη Λιβύη. Αλλά αυτό, αντί να καθησυχάσει, δημιούργησε περισσότερες ανησυχίες στην Ελλάδα.
Proxy war: Δεκαετής πόλεμος δια αντιπροσώπων στη Λιβύη
Η Λιβύη βρίσκεται στο μέσον ενός εμφυλίου πολέμου επί σχεδόν μια δεκαετία. Ωστόσο, τον τελευταίο χρόνο, η σύγκρουση έχει κλιμακωθεί και εξελίχθηκε σε περιφερειακό πόλεμο δια αντιπροσώπων (proxy war), όπως συνέβαινε μέχρι πρόσφατα και στη Συρία. Η Λιβύη όμως είναι πιο σημαντική. Από τη μία λόγω γεωγραφικού μεγέθους της και των πλούσιων αποθεμάτων σε ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο και αέριο) που διαθέτει. Από την άλλη επειδή αποτελεί μια πύλη για τους μετανάστες που έρχονται από την Αφρική στην Ευρώπη, αλλά κι επειδή όποιος κερδίσει στη Λιβύη θα αναδειχθεί σε ισχυρό γεωπολιτικό παίκτη σε όλη τη Μέση Ανατολή.
Ορμώμενος από την ανατολική Λιβύη ο στρατηγός Χαλιφά Χαφτάρ και ο Εθνικός Στρατός της Λιβύης (LNA) έλεγχε ως πρόσφατα σχεδόν το 90% του λιβυκού εδάφους. Υποστηρίζεται κυρίως από την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) και τη Ρωσία. και φαίνεται να λαμβάνει υποστήριξη από τη Γαλλία, τη Σαουδική Αραβία και την Ελλάδα. Από την άλλη η διεθνώς αναγνωρισμένη Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (Government of National Accord ή GNA) υπό τον Φαγέζ αλ Σαράτζ στην Τρίπολη υποστηρίζεται από την Τουρκία, το Κατάρ κι εμμέσως από το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι ΗΠΑ διατηρούσαν σχέσεις και με τα δύο στρατόπεδα, αν και έγερναν περισσότερο προς τον Χαλιφά Χαφτάρ, τον οποίο και θεωρούν πιο αξιόπιστο, έχει αμερικανική υπηκοότητα καθώς ζούσε 20 χρόνια στην Αμερική, και είναι ορκισμένος εχθρός της ισλαμικής τρομοκρατίας και της Μουσουλμανικής Αδελφότητας.
Ο Χαφτάρ καλεί σε «αντιαποικιοκρατική» συσπείρωση κατά της νεοοθωμανικής Τουρκίας
Ο Χαφτάρ, ξεκινώντας τον Απρίλιο του 2019 μια γενική επίθεση κατά της πρωτεύουσας Τρίπολης, φάνηκε πως ήταν έτοιμος να την καταλάβει. Ωστόσο η ενεργητική εμπλοκή της Τουρκίας υπέρ της GNA και του Σάρατζ, ματαίωσε για την ώρα τα σχέδια του, προς απογοήτευση των συμμάχων του στο Αμπού Ντάμπι, στο Κάιρο και στη Μόσχα. Η Τουρκία χαρακτηρίζει τον Χαφτάρ «πολέμαρχο» και «πραξικοπηματία», ενώ από την άλλη πλευρά τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα κατηγορούν την κυβέρνηση της Τρίπολης ότι εξοπλίζει «τρομοκράτες», αποτελώντας παράρτημα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας που δραστηριοποιείται έντονα στη Λιβυκή πρωτεύουσα.
Ο Χαφτάρ κάλεσε στις 24 Μαίου τις δυνάμεις του σε συσπείρωση κατά της Τουρκίας, που στηρίζει την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) με έδρα την Τρίπολη, για να αναστρέψουν την πορεία των μαχών γύρω από την πρωτεύουσα. Σε ένα ηχητικό μήνυμα, απευθυνόμενος στις δυνάμεις του, τους κάλεσε να πολεμήσουν την «αποικιοκρατική» επέμβαση της Τουρκίας μέχρι να ηττηθεί, κάνοντας αναφορά στην περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας της Λιβύης. «Αποκτάτε δόξα ενώ πολεμάτε τον απεχθή αποικιστή, άπληστο για τον πλούτο μας. Και διεξάγετε πόλεμο σε όλα τα μέτωπα, έναν πόλεμο στον οποίο δεν υπάρχει τίποτα άλλο παρά μόνο η νίκη», είπε ο Χαφτάρ στο ηχητικό του μήνυμα.
Η Άγκυρα έστειλε 13.000 ισλαμιστές μισθοφόρους στη Λιβύη
Εκτός από Τούρκους αξιωματικούς και συμβούλους, καθώς και άφθονο στρατιωτικό εξοπλισμό κάθε είδους από πυρομαχικά και πυραύλους μέχρι και μη επανδρωμένα σκάφη (UAV), η Άγκυρα έχει στείλει στη Λιβύη στο πλευρό του GNA και του Σάρατζ, περίπου 13.000 ισλαμιστές μαχητές από τη Συρία, οι οποίοι εκπαιδεύτηκαν σε τέσσερα κέντρα στο Αφρίν της βορειοδυτικής Συρίας (το οποίο οι Τούρκοι κατέλαβαν από τους Κούρδους το Μάρτιο του 2018). Από αυτούς μέχρι τώρα εκτιμάται πως έχουν σκοτωθεί περίπου 300 στις μάχες με τις δυνάμεις του Λιβυκού Εθνικού Στρατού του Χαφτάρ. Η στρατολόγηση των Σύριων ανταρτών υπό τη επίβλεψη της Τουρκίας συνεχίζεται. Η Άγκυρα προσφέρει μηνιαίο μισθό 2.000 δολαρίων για όσους συμφωνούν να πάνε στη Λιβύη με συμβόλαια μεταξύ τριών και έξι μηνών, ενώ παρέχει μετά την έλευση του εξαμήνου και το δικαίωμα να διεκδικήσουν την τουρκική υπηκοότητα.
Μετά την τελευταία συνομιλία Τραμπ-Ερντογάν για την κατάσταση στη Λιβύη, κατά την οποία οι δύο πλευρές υποσχέθηκαν να συνεχίσουν τη στενή στρατιωτική και πολιτική συνεργασία σε για ταχεία αποκλιμάκωση της σύγκρουσης, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου τόνισε πως η Τουρκία «άλλαξε τις ισορροπίες» στη Λιβύη και απέτρεψε έναν «ολοκληρωτικό εμφύλιο πόλεμο» και πως «η μόνη λύση στη Λιβύη είναι μια πολιτική λύση και ο Χάφταρ πρέπει να το καταλάβει αυτό». Ωστόσο ο υπουργός Εσωτερικών της Λιβύης Φάτι Μπασάγα (GNA), απέκλεισε πολιτική λύση στην οποία θα μπορούσε να παίξει ρόλο ο στρατάρχης Χαφτάρ, επειδή δεν δέχθηκε την κατάπαυση του πυρός, δεν σεβάστηκε τη βούληση της διεθνούς κοινότητας και αγνόησε τις προτάσεις της, φέρει την ευθύνη για εγκλήματα πολέμου και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. «Δεν μπορεί να είναι εταίρος σε μια ειρηνευτική διαδικασία ή να αναλάβει κάποιο πολιτικό αξίωμα. Κατά την άποψή μας δεν υπάρχει κανένα μέλλον γι αυτόν στην Λιβύη», τόνισε ο Φάτι Μπασάγα.
Το σημερινό Status στη Λιβύη
Η Λιβύη είναι μαι αχανής βορειοαφρικανική χώρα κι έχει 1.760.000 τ. χλμ. έκταση, ή 13 φορές μεγαλύτερη από την Ελλάδα. Ωστόσο έχει μόλις 6,7 εκατομμύρια κατοίκους, καθώς το 95% είναι έρημος ή άνυδρο. Σχεδόν όλος ο πληθυσμός της είναι συγκεντρωμένος γύρω από τις μεσογειακές ακτές και πόλεις της χώρας. Ο LNA του στρατάρχη Χαφτάρ, ελέγχει το 90% της έκτασης και το 60% του πληθυσμού (4,2 εκ. κάτοικοι), τις περισσότερες πετρελαιοπηγές, που βρίσκονται στον κόλπο της Σύρτης και ανατολικότερα. Ο GNA του Σάρατζ ελέγχει το 5% της έκτασης και το 40% του πληθυσμού (2,5 εκ. κάτοικοι), κυρίως λόγω Τρίπολης.
«Επιχείρηση Irini»: μια ευρωπαϊκή ασπίδα για να καθησυχαστεί και η Ελλάδα;
Στο μεταξύ η Ελλάδα παρακολουθεί σχεδόν αμήχανη όλες αυτές τις εξελίξεις από απόσταση. Αν και δεν καλέστηκε να συμμετάσχει στη διάσκεψη στο Βερολίνο για το Λιβυκό, συμμετέχει όμως με μια φρεγάτα στη ναυτική «Επιχείρηση Irini» της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που έχει σχεδιαστεί για να χρησιμεύσει ως ευρωπαϊκή ασπίδα για την προστασία της Τουρκίας από επεκτατικές φιλοδοξίες, εδραιώνοντας την παρουσία της Ε.Ε. μεταξύ Ελλάδας και Λιβύης. Η «Επιχείρηση Irini», που θα διαρκέσει μέχρι τα τέλη Μαρτίου του 2021, προβλέπει τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού στόλου 3-5 φρεγατών ή άλλων σκαφών που ξεκίνησαν να περιπολούν τη θαλάσσια περιοχή από την Κρήτη μέχρι τις ακτές της Λιβύης, με αποστολή να παρακολουθεί το εμπάργκο όπλων, που επιβάλλει ο ΟΗΕ στη Λιβύη, άλλα η Τουρκία, όπως και τα Εμιράτα από την άλλη, επιμένουν να αγνοούν. Ο ευρωπαϊκός στόλος που θα πλέει μεταξύ Ελλάδας - Λιβύης - Ιταλίας - Μάλτας θα υποστηριχθεί από πολεμικά αεροσκάφη, ενώ το Δορυφορικό Κέντρο της Ε.Ε. θα χρησιμοποιηθεί για συντονισμό. Μελλοντικά ο ευρωπαϊκός στόλος θα ενεργοποιηθεί για την εκπαίδευση της ακτοφυλακής και του ναυτικού της Λιβύης, ώστε να μπορεί να παρακολουθεί και να αστυνομεύει τις θαλάσσιες περιοχές ευθύνης του.
Όπως ήταν αναμενόμενο η Τουρκία δεν βλέπει με καθόλου καλό μάτι αυτή την επιχείρηση, διότι θα παρακωλύει τον ανεφοδιασμό με τουρκικά όπλα και μισθοφόρους την πλευρά της GNA, αλλά και θα δημιουργήσει εμπόδια στην παρουσία του τουρκικού ναυτικού (και των γεωτρύπανων) νοτίως της Κρήτης σε μια θαλάσσια ζώνη που διεκδικούν Άγκυρα και Τρίπολη στα πλαίσια του μνημονίου που υπέγραψαν τον περασμένο Νοέμβριο. Αλλά αυτό δεν αρκεί για να καθησυχαστούν οι ανησυχίες της Αθήνας για τις μαξιμαλιστικές και νεοοθωμανικές διεκδικήσεις της Τουρκίας στη Ανατολική Μεσόγειο, ειδικά τώρα που η θέση των δυνάμεων του στρατάρχη Χαφτάρ δεν είναι πλέον και τόσο ισχυρή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου