Κώστας Λυμπέρης*
Η κυβέρνηση, πριν λίγες μέρες, ανακοίνωσε την έναρξη διαδικασιών παραχώρησης μέσω Σύμπραξης Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) της συντήρησης, λειτουργίας και διαχείρισης του Εξωτερικού Υδροδοτικού Συστήματος (ΕΥΣ) της Αττικής (φράγματα και ταμιευτήρες Ευήνου, Μόρνου, Μαραθώνα, λίμνη Υλίκης, γεωτρήσεις Πάρνηθας και Βοιωτικού κάμπου, υδραγωγεία, δίκτυα μεταφοράς 400 χιλιομέτρων, αντλιοστάσια), τα οποία είναι η κύρια υποδομή στον κύκλο του νερού, ζωτικής σημασίας για την επιβίωση του λεκανοπεδίου της Αθήνας. Ως κύκλος του νερού νοείται η ενιαία διαχείριση επί των παρεχόμενων υπηρεσιών ύδρευσης-αποχέτευσης, όπως επίσης και επί των οικοσυστημάτων εκείνων όπου διενεργείται η πρόσληψη και η εκκένωση υδάτων και αποχέτευσης καθώς και των δικτύων και εγκαταστάσεων μεταφοράς, επεξεργασίας και διανομής. Μια ενιαία διαχείριση συμβατή με το φυσικό υδρολογικό κύκλο είναι ουσιαστικό στοιχείο μιας δημόσιας διαχείρισης και του κοινωνικού ελέγχου επί του νερού.
Τα πάγια αυτά στοιχεία ανήκουν στο ελληνικό δημόσιο (ΕΥΔΑΠ Παγίων) και όχι στην ΕΥΔΑΠ ΑΕ και μέχρι σήμερα τα διαχειρίζεται η τελευταία με δικό της προσωπικό. Πρόκειται για μια από τις ελάχιστες περιπτώσεις παγκοσμίως, όπου στην μαύρη λίστα των ιδιωτικοποιήσεων νερού μπαίνει όχι μόνο το δίκτυο διανομής αλλά οι πηγές και οι ταμιευτήρες νερού, καθώς και το δίκτυο μεταφοράς του φυσικού πόρου. Είκοσι χρόνια μετά, λόγω των εμποδίων που έθεσε το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) στην πλήρη ιδιωτικοποίηση της ΕΥΔΑΠ ΑΕ, η κυβέρνηση της ΝΔ έρχεται και παραχωρεί ακριβώς αυτό το κομμάτι το οποίο υποτίθεται ότι θα σωζόταν από την ιδιωτικοποίηση, με τη δημιουργία το 1999 της ΕΥΔΑΠ Παγίων και τη διάθεση όλων των πάγιων στοιχείων του (ΕΥΣ) της Αττικής σε εκείνη.
Οι εταιρείες ύδρευσης πρέπει να είναι δημόσιες υπό εργατικό και κοινωνικό έλεγχο
Εδώ και δεκαετίες έχουμε ταυτίσει την ιδιωτικοποίηση του νερού με τη μεταβίβαση της ιδιοκτησίας ή έστω του πλειοψηφικού μετοχικού πακέτου του οργανισμού ύδρευσης σε ιδιώτη. Σίγουρα πρόκειται για την κλασική μορφή ιδιωτικοποίησης αλλά όχι για τη μόνη, ούτε για την κυρίως μορφή ιδιωτικοποιήσεων πλέον. Ιδιωτικοποίηση του νερού σημαίνει δύο πράγματα:
α) Πλήρης εμπορευματοποίηση του κύκλου του νερού. Επιτυγχάνεται μέσω του ελέγχου του κύκλου του νερού, από τη μια, και τον περιορισμό, με διάφορους τρόπους, της καθολικής προσβασιμότητας στο πόσιμο νερό απ’ την άλλη. Δύο είναι οι «μαγικές» λέξεις-κριτήρια στην πορεία των ιδιωτικοποιήσεων του νερού: έλεγχος και προσβασιμότητα. Η προώθηση του εμφιαλωμένου νερού, το κλείσιμο των δημόσιων κρουνών σε πόλεις και χωριά, η αντιμετώπιση των υδροδοτούμενων πολιτών ως πελατών, η τοποθέτηση μετρητών παντού, με πρόσχημα την εξοικονόμηση του φυσικού πόρου μέσω της τιμολογιακής πολιτικής, είναι τα πιο βασικά μέσα για την προώθηση της πλήρους εμπορευματοποίησης. Τέλος, κομβικό θεσμικό στοιχείο της αποτελεί η Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) 135275/22-05-2017 (ΦΕΚ ΤΒ 1751) για την ανάκτηση κόστους και την τιμολόγηση του νερού.
β) Είσοδος με διάφορους τρόπους των ιδιωτικών συμφερόντων στους οργανισμούς ύδρευσης-αποχέτευσης με δικαιώματα πρόσβασης στους τζίρους, τα έσοδα και τα κέρδη τους. Δηλαδή είσοδος ιδιωτικών εταιριών στην ιδιοκτησία, τη διαχείριση και τη λειτουργία των πηγών, των ταμιευτήρων νερού, των δικτύων μεταφοράς, των δικτύων διανομής, των διυλιστηρίων νερού και των κέντρων επεξεργασίας λυμάτων, αλλά και στην τιμολόγηση, την είσπραξη και την «εξυπηρέτηση πελατών». Αυτή η έμμεση ιδιωτικοποίηση επιδιώκεται είτε με ανάθεση εργασιών συντήρησης και κυρίως λειτουργίας των δικτύων και εγκαταστάσεων πλήρως ή μερικώς σε εργολαβίες, είτε με ανάθεση της πλήρους διαχείρισης τμημάτων του κύκλου του νερού (όπως η συζητούμενη ΣΔΙΤ παραχώρησης του ΕΥΣ της Αττικής). Παράλληλα επιτυγχάνεται και με τη μείωση του τακτικού προσωπικού. Στην ΕΥΔΑΠ το τακτικό προσωπικό έχει μειωθεί την τελευταία εικοσαετία περισσότερο από 50%. Τέλος, δεν αποκλείεται και το σενάριο ιδιωτικοποίησης με είσοδο «ανταγωνισμού» στο μετρητή, παρότι αυτήν την στιγμή δεν φαίνεται και η πιο πιθανή εξέλιξη λόγω κυρίως τεχνικών θεμάτων.
Από τα παραπάνω, όπως γίνεται αντιληπτό, δεν απαιτείται αλλαγή της μετοχικής σύνθεσης ή του ιδιοκτησιακού καθεστώτος του οργανισμού ύδρευσης για να έχουμε ιδιωτικοποίηση του νερού. Μοναδικό κριτήριο αποτελεί η δυνατότητα με νομική, συμβατική δέσμευση των ιδιωτικών εταιριών να έχουν πλήρη ή μερικό έλεγχο του κύκλου του νερού και πρόσβαση στον οικονομικό έλεγχο των οργανισμών ύδρευσης-αποχέτευσης. Οι δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών και διοικητικών παραγόντων της ΕΥΔΑΠ ότι με την επιχειρούμενη παραχώρηση του ΕΥΣ της Αττικής σε ιδιώτες δεν ιδιωτικοποιείται η ΕΥΔΑΠ είναι η μισή αλήθεια. Η άλλη μισή είναι ότι με το σχεδιαζόμενο ΣΔΙΤ έχουμε ένα σημαντικό ποιοτικό άλμα στην προσπάθεια ιδιωτικοποίησης του κύκλου του νερού στην Αττική.
Η εργολαβία παραχώρησης του Κέντρου Επεξεργασίας Λυμάτων (ΚΕΛ) Ψυττάλειας, από τη μια, και το ΣΔΙΤ παραχώρησης της διαχείρισης του ΕΥΣ, από την άλλη, βάζει με σχεδόν αμετάκλητο τρόπο τις ιδιωτικές εταιρίες στην καρδιά της διαχείρισης του κύκλου του νερού της Αττικής.
Η μακρά εμπειρία από τις ιδιωτικοποιήσεις του κύκλου του νερού σε πολλές χώρες έχει οδηγήσει μόνο σε αρνητικές συνέπειες για τις κοινωνίες. Εκτίναξη τιμολογίων και περιορισμός προσβασιμότητας στο πόσιμο νερό, απολύσεις, αύξηση ανεργίας, επιδείνωση εργασιακών σχέσεων, επιβάρυνση περιβάλλοντος, πτώση ποιότητας του νερού που αποτελεί κίνδυνο για τη δημόσια υγεία, οικονομική καταστροφή οργανισμών ύδρευσης-αποχέτευσης, απαξίωση υποδομών, επιβάρυνση κρατικών προϋπολογισμών με δαπάνες επιδοτήσεων και επενδύσεων. Όλα τα παραπάνω αποτελούν ένα εκρηκτικά ολέθριο κοκτέιλ συνεπειών της ιδιωτικοποίησης του νερού, το οποίο θέτει σε κίνδυνο την πρόσβαση των κοινωνιών στο ζωτικό ανθρώπινο δικαίωμα και απειλεί την ευημερία τους.
Είναι η δεύτερη φορά, μέσα στην τελευταία δεκαετία που κυβέρνηση της ΝΔ επιχειρεί ευθεία επίθεση στο δημόσιο νερό. Την προηγούμενη φορά το κίνημα του δημόσιου νερού απέτρεψε τα χειρότερα, «χαρίζοντάς» της μια πολιτική ήττα. Εάν και τώρα επιμείνει στην ιδιωτικοποίηση του ΕΥΣ, θα υποστεί ακόμη μια. Το κίνημα του δημόσιου νερού σε Ελλάδα, Ευρώπη αλλά και παγκόσμια είναι από τα πιο ισχυρά, με σημαντικές νίκες. Οι πολίτες του λεκανοπεδίου δεν θα επιτρέψουν την παράδοση του νερού στα χέρια των επιχειρηματιών. Η ενότητα και η αποφασιστικότητα των εργαζομένων και η ισχυρή συμμαχία τους με την κοινωνία θα βάλει φραγμό στην ιδιωτικοποίηση του νερού της Αττικής.
*μέλος του ΣΕΚΕΣ για δημόσια ΕΥΔΑΠ στην υπηρεσία της κοινωνίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου