Συνέντευξη με τον Αλέξη Ηρακλείδη, καθηγητή Διεθνών Σχέσεων και ανάλυσης-επίλυσης συγκρούσεων στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου, με αφορμή το τελευταίο του βιβλίο, Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειος. 50+1 όψεις των ελληνοτουρκικών διενέξεων, Θεμέλιο, 2020.
ΜΕΡΟΣ Ά
ΜΕΡΟΣ Ά
Εδώ και χρόνια παρακολουθούμε το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας, αλλά δεν είναι σίγουρο ότι έχουμε καταλάβει σε τι συνίσταται και τι σημαίνει η επέκτασή της στα 12 ναυτικά μίλια. Μπορείτε να μας το εξηγήσετε;
Η επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια σημαίνει ότι το Αιγαίο θα γίνει μια ελληνική λίμνη, θα κλείσει. Αυτή τη λύση ο ΟΗΕ, η ΕΕ, τα μεγάλα κράτη, τη θεωρούν εγωιστική και απαράδεκτη. Καμία άλλη χώρα στον κόσμο, όταν έχει άλλη χώρα απέναντί της της οποίας διακυβεύονται ζωτικά συμφέροντα, δεν έχει επιχειρήσει να ιδιοποιηθεί όλη τη θάλασσα. Φανταστείτε, για παράδειγμα, η Περσία να πει ότι «ο περσικός κόλπος ανήκει μόνο σε μένα» ή η Σαουδική Αραβία να πει το ίδιο για την Ερυθρά Θάλασσα ή η Γερμανία για τη Βαλτική. Είναι μία λύση που θεωρείται από τη διεθνή κοινότητα ότι συνιστά εχθρική ενέργεια προς την Τουρκία. Το Αιγαίο είναι θάλασσα μεγάλης γεωστρατηγικής σημασίας, καθώς ενώνει τη Μαύρη Θάλασσα με τη Μεσόγειο, ενώ βρίσκεται μεταξύ αυτών και του Ινδικού Ωκεανού μέσω του Σουέζ. Γι αυτό θεωρείται ότι αυτή η θάλασσα πρέπει να είναι ανοιχτή σε όλες τις χώρες. Η εθνικιστική σχολή λέει ότι, ακόμα και αν κλείσουμε το Αιγαίο, θα επιτρέψουμε στους άλλους να χρησιμοποιούν ένα μικρό διάδρομο ή απλώς θα επιτρέπουμε την αβλαβή διέλευση.
Η δική σας η άποψη ποια είναι;
Η καλύτερη λύση είναι να μείνουμε στα 6 μίλια. Κατά την διάρκεια των συνομιλιών, στις καλές εποχές των ελληνοτουρκικών σχέσεων οι Τούρκοι δέχονταν τα 12 μίλια στα ηπειρωτικά και τα 6 μίλια στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου. Το τουρκικό επιχείρημα είναι πως και με τα 6 μίλια εξυπηρετούνται τα συμφέροντα της Ελλάδας, ενώ φοβούνται μήπως ο πραγματικός σκοπός της επέκτασης στα 12 μίλια υποκρύπτει επιθετικούς σκοπούς.
Θεωρείτε, δηλαδή, ότι δεν κερδίζουμε τίποτα.
Βέβαια, δεν κερδίζουμε. Έπειτα τα μεγάλα κράτη δικαιούνται να πουν ότι δεν δέχονται να γίνει η Ελλάδα ο διεθνής αστυνόμος του Αιγαίου που θα επιτηρεί μην τυχόν και ξεφύγει κανένα πλοίο από την πορεία του. Το διεθνές δίκαιο, μάλιστα, λέει ότι την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ δεν μπορείς να τα επεκτείνεις μονομερώς. Μπορείς να το κάνεις μόνο όταν έχεις 200 μίλια μπροστά σου και δεν ακουμπάν τον άλλον. Στην περίπτωση του Αιγαίου δεν μπορεί να γίνει αυτό. Ενώ με την Ιταλία τα βρήκαμε μια χαρά. Ομοίως, τα βρήκε η Γαλλία με την Ισπανία. Το ίδιο και η Αγγλία με τη Γαλλία, που πήγαν στο Διεθνές Δικαστήριο και συμφώνησαν ότι τα νησάκια που ακουμπάνε στη Γαλλία θα έχουν ελάχιστη υφαλοκρηπίδα. Το Καστελόριζο, για να σας δώσω να καταλάβετε, δεν πρόκειται να πάρει ούτε μισό μίλι υφαλοκρηπίδα. Δεν γίνεται ένα μικρό νησάκι να δεσμεύει την τεράστια ακτογραμμή μιας χώρας. Οπότε, αν πάμε ποτέ σε Διεθνές Δικαστήριο για το Αιγαίο, το αποτέλεσμα θα κινείται μεταξύ 25 για την Τουρκία και 75 για την Ελλάδα. Αυτή θα ήταν μια δίκαιη λύση με διεθνή κριτήρια. Όμως, οι Έλληνες εθνικιστές θεωρούν ότι πρέπει να ελέγχουμε όλο το Αιγαίο, άποψη η οποία οδηγεί σε μετωπική σύγκρουση.
Πάμε στο ζήτημα των εναέριων παραβιάσεων του εθνικού εναέριου χώρου και του FIR Αθηνών.
Καταρχήν να ξεκαθαρίσουμε τη διαφορά αυτών των δύο. Το ένα αφορά την εθνική κυριαρχία, όπως είναι το έδαφος και τα θαλάσσια ύδατα, και το όριό του βρίσκεται ακριβώς πάνω από το όριο του εθνικού εδάφους και των εθνικών υδάτων. Η Ελλάδα έχει 4 μίλια επιπλέον εθνικού εναέριου χώρου, το οποίο είναι παντελώς παράνομο από την άποψη του διεθνούς δικαίου. Αυτό εξασφαλίστηκε το 1931 λόγω των εξαιρετικών συνθηκών. Τα πηγαίναμε καλά με την Τουρκία, δεν υπήρχαν και πολλά αεροπλάνα, κι έτσι οι Τούρκοι δεν διαμαρτυρήθηκαν (οι Βρετανοί όμως το έκαναν). Γι αυτό η Τουρκία είναι υποχρεωμένη να προβαίνει σε αυτές τις παραβιάσεις εντός των 4 αυτών μιλίων. Για να αμφισβητήσει, βέβαια, αυτή την κατάσταση η Τουρκία, δεν φτάνουν οι παραβιάσεις, αλλά θα μπορούσε να στέλνει κάθε εβδομάδα επιστολή διαμαρτυρίας στον ΟΗΕ, την ΕΕ και στον Οργανισμό που ασχολείται με την εναέρια κυκλοφορία, λέγοντας ότι δεν δέχεται αυτήν κατάσταση και ισχυριζόμενη ότι η Ελλάδα πρέπει να επιστρέψει στα 6 μίλια. Επίσης, πρέπει να στέλνει αεροπλάνα, αλλά χωρίς οπλικά συστήματα. Όμως, δεν είναι απαραίτητες τόσες πτήσεις όσες κάνει η Τουρκία. Πάντως, όποτε έγιναν σοβαρές συζητήσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας φαινόταν ότι το θέμα του εναέριου χώρου θα λυνόταν τελευταίο, και μάλιστα σε ανώτατο επίπεδο, αφού προηγουμένως είχαν λυθεί τα χωριά ύδατα και η υφαλοκρηπίδα.
Ωραία. Η διαφορά με εθνικού εναερίου χώρου και FIR ποια είναι;
Είναι η διαφορά που έχει το ποινικό δίκαιο και ο κώδικας οδικής κυκλοφορίας. Το FIR, δηλαδή, δεν είναι κυριαρχία, είναι υπηρεσιακός έλεγχος. Είναι έλεγχος της κυκλοφορίας για λόγους καθαρά ασφάλειας. Στο πλαίσιο αυτό, οι Έλληνες ζητούν σχέδια πτήσεων από τα τουρκικά αεροπλάνα, με το σκεπτικό ότι θέλουν να δουν που θα πάει το κάθε αεροπλάνο σε σχέση με τα υπόλοιπα. Το διεθνές δίκαιο, βέβαια, δεν έχει προβλέψει -κακώς κατ’ εμέ- τα πολεμικά αεροπλάνα να δίνουν σχέδια πτήσης. Και οι Τούρκοι, όταν τους ζητούμε σχέδια πτήσης, αρνούνται να δώσουν, και για λόγους υπερηφάνειας. Το θεωρούν εξευτελιστικό, εφόσον δεν υποχρεώνονται από το διεθνές δίκαιο.
Πάμε τώρα στο ζήτημα των γκρίζων ζωνών και των βραχονησίδων. Σε τι συνίστανται οι γκρίζες ζώνες και ποια είναι η εκατέρωθεν επιχειρηματολογία;
Στα Ίμια, ή Καρντάκ στα τουρκικά, είναι σαφές ότι η ελληνική πλευρά έχει δίκιο, γιατί τα Ίμια ανήκαν στην Ιταλία ύστερα από συμφωνία με την Τουρκία. Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, όταν μεταβιβάζονται εδάφη από χώρα σε χώρα μετά από συμφωνία, αυτό γίνεται επί του συνόλου των μεταβιβασθέντων εδαφών, όπως στην περίπτωση της μεταβίβασης των Δωδεκανήσων από την Ιταλία στην Ελλάδα. Εκτός αν σκεφτούν και οι δύο χώρες ότι θέλουν να επαναδιαπραγματευθούν τα σύνορά τους.
Όσον αφορά στο ζήτημα των γκρίζων ζωνών, η Συνθήκη της Λωζάνης προέβλεπε ότι οτιδήποτε βρισκόταν εντός των 3 μιλίων από την τουρκική ακτογραμμή ήταν τουρκικό και από κει και πέρα ήταν ελληνικό. Η οριοθέτηση της θάλασσας στα Δωδεκάνησα είχε γίνει με τον πιο ακριβή τρόπο λόγω της ιταλικής σχολαστικότητας. Εμείς, όμως, δεν κάναμε το ίδιο. Είπαμε ότι μας καλύπτουν τα 3 μίλια, με αποτέλεσμα στη συνέχεια οι Τούρκοι να θεωρούν ότι γύρω στις 100 βραχονησίδες αποτελούν γκρίζες ζώνες. Και το χρησιμοποιούν σαν διαπραγματευτικό χαρτί σε μια ενδεχόμενη συνολική διαπραγμάτευση.
Τη συνέντευξη πήρε ο Δημήτρης Παπανικολόπουλος
ΠΗΓΗ ΑΥΓΗ
ΠΗΓΗ ΑΥΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου