«Πεθαίνουμε κάθε μέρα, μια μέρα για πάντα»

Γιώργος Μουρμούρης, Αποστολή στη Λέσβο

Οκτώ ημέρες μεσολάβησαν από την καταστροφή της Μόριας μέχρι τον οριστικό εγκλωβισμό χιλιάδων προσφύγων και μεταναστών στη νέα δομή του Καρά Τεπέ. Οκτώ ημέρες, στη διάρκεια των οποίων, με φόντο τις απίστευτες εικόνες εξαθλίωσης στους δρόμους της Λέσβου, την αισιοδοξία και τη διάθεση διεκδίκησης που γεννήθηκε από τις στάχτες του διαβόητου καταυλισμού διαδέχτηκε σταδιακά η κούραση, η παραίτηση και εν τέλει ο εκ νέου εγκλεισμός στη δομή.

Η εικόνα που επικρατούσε το μεσημέρι της Δευτέρας στο ένα περίπου χιλιόμετρο της επαρχιακής οδού Μυτιλήνης-Θερμής, το οποίο από το βράδυ της πυρκαγιάς στη Μόρια είχε μετατραπεί σε άτυπο καταυλισμό για περισσότερους από 10.000 πρόσφυγες, ήταν αποκαρδιωτική. Οι εικόνες εξαθλίωσης ήταν ίδιες με τις προηγούμενες ημέρες, αυτό όμως που έκανε τη διαφορά ήταν η ψυχολογία των προσφύγων. Εξαντλημένοι μετά από πέντε μέρες και νύχτες στον δρόμο, φοβισμένοι από την επίθεση της αστυνομίας το μεσημέρι του Σαββάτου με χημικά ανάμεσα σε σκηνές με οικογένειες και μικρά παιδιά, με την ελπίδα του απεγκλωβισμού τους από το νησί και της μεταφοράς τους στην Ευρώπη να σβήνει οριστικά και με όσους αιτούντες άσυλο είχαν μπει στη νέα δομή να ανακαλύπτουν ότι δεν υπάρχει δυνατότητα εξόδου, τον δυναμισμό των προηγούμενων ημερών είχε διαδεχθεί η παραίτηση.

Από τη Μόρια στον Καρά Τεπέ

Μία μικρή διαδήλωση από 80 περίπου γυναίκες και παιδιά συνέχιζε να κινείται από τη μία άκρη του άτυπου καταυλισμού, επί της επαρχιακής οδού, μέχρι την άλλη, με συνθήματα κατά του εγκλεισμού στη νέα δομή και πλακάτ που ζητούσαν την παρέμβαση της ΕΕ και της γερμανίδας καγκελαρίου Μέρκελ για τον απεγκλωβισμό τους. Δεξιά και αριστερά στον δρόμο που διέσχιζε η μικρή διαδήλωση, πρόσφυγες μαγείρευαν, έχοντας ανάψει μικρές εστίες με ξυλαράκια και ξερά χόρτα, μητέρες καθάριζαν με όποιον τρόπο έβρισκαν τα παιδιά τους, παιδιά συνέχιζαν να παίζουν με ό,τι υπήρχε πρόχειρο, από ένα σκουριασμένο ποδήλατο χωρίς λάστιχα μέχρι καφάσια, τελάρα και σκουπίδια. Όμως πια οι περισσότεροι έμεναν απαθείς και δεν ακολουθούσαν το μικρό σώμα των συγκεντρωμένων παρά τις εκκλήσεις των γυναικών που διαδήλωναν. Μία ημέρα πριν, από το ίδιο σημείο, ο υπουργός ΠΡΟΠΟ Μιχάλης Χρυσοχοΐδης είχε προειδοποιήσει όσους «παρακινούν τους μετανάστες να μην προσέρχονται στη νέα δομή» και ότι «θα υπάρξουν κυρώσεις και συνέπειες».

«Έχω να φάω πέντε ημέρες. Χθες περίμενα στην ουρά για ώρες για να φάω, άλλα όταν έφτασε η σειρά μας το φαγητό είχε τελειώσει»,

«Πεθαίνουμε κάθε μέρα, μια μέρα για πάντα» ήταν το σύνθημα που φώναζαν τα παιδιά και οι γυναίκες της μικρής αυτής κινητοποίησης, συμπυκνώνοντας την αίσθηση καθημερινής ματαίωσης της ζωής στους καταυλισμούς. Ένας δεκαοκτάχρονος αιτών άσυλο από τη Σομαλία, μιλώντας στο Πριν, περιέγραψε αυτήν τη ματαίωση και τον φόβο ως τους λόγους που οι πρόσφυγες ήταν απρόθυμοι, έως και εκείνη την ημέρα, να προσέλθουν στη νέα δομή. «Προσπάθησα χθες να πάω στο καμπ αλλά δεν με άφησαν να μπω, γιατί δεν έχω γυναίκα ή παιδιά, είμαι μόνος μου. Έχω να φάω πέντε ημέρες. Χθες περίμενα στην ουρά για ώρες για να φάω, άλλα όταν έφτασε η σειρά μας το φαγητό είχε τελειώσει», μας είπε. «Δεν θέλουμε καταυλισμούς αλλά ελευθερία, ελπίζουμε η Ευρώπη να μας βοηθήσει, μετά τη Μόρια κανείς δεν θέλει να ξαναμπεί σε καμπ», πρόσθεσε.

Η αίσθηση της παραίτησης και της ήττας δεν ήταν κυρίαρχη στους πρόσφυγες εξαρχής. Μετά την καταστροφή της Μόριας, με τον φόβο για νεκρούς να πλανάται πάνω από τον προσφυγικό πληθυσμό, πολλοί πίστεψαν ότι θα άνοιγε ο δρόμος προς την Ευρώπη. Ενδεχομένως η μεταφορά ασυνόδευτων ανήλικων του άλλοτε αχανούς καταυλισμού στην ενδοχώρα ή και σε χώρες της ΕΕ να ενίσχυσε αυτή την αίσθηση. Άλλωστε, οι έως τότε ξεχασμένοι πρόσφυγες της Μόριας που αργοπέθαιναν στο ΚΥΤ ή στην αχανή «ζούγκλα», ξαφνικά είχαν γίνει ξανά ορατοί: Η υπόθεσή τους συζητιόταν σε Ελλάδα και Ευρώπη, ενώ ανταποκριτές από τα μεγαλύτερα διεθνή ΜΜΕ βρίσκονταν στο νησί της Λέσβου, δίνοντας σε πρόσφυγες και μετανάστες τη δυνατότητα να καταστήσουν τα αιτήματά τους, ή έστω την ύπαρξη και τις συνθήκες ζωής τους, ορατά σε όλο τον δυτικό κόσμο.

Μαζικές και δυναμικές διαδηλώσεις, στις οποίες συμμετείχαν με παλμό περισσότεροι από 2.000 άνθρωποι, συντάρασσαν τον άτυπο καταυλισμό την Παρασκευή και το Σάββατο, με βασικό σύνθημα «όχι καμπς, ελευθερία». Οι εικόνες της άγριας και απρόκλητης καταστολής από τα ΜΑΤ το μεσημέρι του Σαββάτου ταξίδεψαν με ταχύτητα σε όλη την Ευρώπη. Όμως σταδιακά η εξάντληση και η ταλαιπωρία από τις άθλιες συνθήκες μετέτρεψαν το εκρηκτικό κλίμα σε διαχειρίσιμο από κυβέρνηση και κατασταλτικούς μηχανισμούς. Έτσι, οκτώ ημέρες μετά την καταστροφή της Μόριας, με μία επιβλητική επίδειξη δύναμης, ισχυρές δυνάμεις της αστυνομίας «έσπρωξαν» την Πέμπτη τους εναπομείναντες αιτούντες άσυλο από τον δρόμο προς τη νέα δομή του Καρά Τεπέ. Το όνειρο του απεγκλωβισμού από τη Λέσβο έσβησε οριστικά.

Σύμφωνα με τον υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου, Νότη Μηταράκη, μέχρι αργά το απόγευμα της Πέμπτης στον νέο καταυλισμό είχαν εισέλθει 5.000 πρόσφυγες και μετανάστες. Ο νέος καταυλισμός καταλαμβάνει μια τεράστια έκταση, πλησιάζοντας αρκετά κοντά στην υπάρχουσα δομή του Καρά Τεπέ. Χιλιάδες σκηνές έχουν στηθεί στο χωμάτινο έδαφος, σε μια περιοχή που κινδυνεύει στην πρώτη βροχή να μετατραπεί σε απέραντο λασπότοπο. Μέχρι το βράδυ της Πέμπτης στον νέο καταυλισμό δεν είχε επιτραπεί η είσοδος στους νεαρούς άνδρες πρόσφυγες.