Μιχάλης Ρίζος
Η εργατική δύναμη ρευστοποιείται, η απόσπαση υπεραξίας απογειώνεται, η εκμετάλλευση γίνεται πιο έξυπνη, ευέλικτη και «στην ώρα της»
«Ο ολοκληρωτικός καπιταλισμός της εποχής μας συνδυάζει οργανικά και με ιστορικά πρωτότυπο τρόπο την αυξανόμενη απόσπαση απόλυτης υπεραξίας, τους μισθούς Κίνας, τη βαρβαρότητα των παραδοσιακών μορφών εκμετάλλευσης με την επίσης εντατική απόσπαση σχετικής υπεραξίας. Έτσι, σπρώχνονται δισεκατομμύρια άνθρωποι κάτω από το φυσικό όριο επιβίωσης· μεταβάλλεται ο χωρόχρονος και το σχέδιο ζωής των εργαζομένων, οι οποίοι καλούνται να είναι σε συνεχή εργασιακή αλλά και καταναλωτική εγρήγορση για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις κεφαλαίων που δρουν με βραχυπρόθεσμο και νομαδικό κριτήριο: να εργαστούν σε πολύ πιο εντατικούς ρυθμούς και με απολύτως ελαστικά ωράρια, να μεταναστεύσουν ή να αλλάξουν δουλειά, ειδίκευση και εργοδότη αρκετές φορές, να εμπεδώσουν τη συνεχή λειτουργία των αγορών, να ανταποκριθούν στα μεταβαλλόμενα καταναλωτικά πρότυπα, να εμπορεύονται τον εαυτό τους και τα προσόντα τους». Προγραμματική Διακήρυξη ΝΑΡ 2018.
Η παραπάνω θέση συμπυκνώνει σχεδόν απόλυτα τη φιλοσοφία και τις βασικές επιδιώξεις του υπό κατάθεση νομοσχέδιου Χατζηδάκη για τη «διευθέτηση του χρόνου εργασίας». Δεν πρόκειται για ένα απλό νομοσχέδιο. Αποτελεί την επιτομή ενός ολόκληρου προγράμματος αντιδραστικών μεταρρυθμίσεων της αστικής πολιτικής, μια ιστορική πρόκληση σταθεροποίησης και ενισχυμένης ανταγωνιστικότητας του υπερχρεωμένου και υπό επιτήρηση ελληνικού καπιταλισμού.
Ο νόμος στοχεύει στην καρδιά, στον πυρήνα της εκμετάλλευσης δηλαδή στο νόμο της αξίας. Όχι όμως με ευθύγραμμο τρόπο. Απλώνοντας τον διαθέσιμο από τον εργαζόμενο για την επιχείρηση και τον καπιταλιστή χρόνο εργασίας του, σε βάθος ημέρας, εβδομάδας και έτους, στην ουσία καταργεί τη διάκριση ωραρίου και «υπερωρίας», 5ήμερου και αργιών, εργασίας και ρεπό ή αδειών. Ο χρόνος εργασίας και κατ’ επέκταση η εργατική δύναμη (με τη χειρωνακτική και διανοητική έννοια) ρευστοποιείται, σπάει τα όρια της κανονικότητας και των δεσμεύσεων του 8ώρου ή μιας συλλογικής σύμβασης. Με αυτό τον τρόπο η απόσπαση υπεραξίας απογειώνεται, αντίστοιχα μεγεθύνεται η απαξίωση της εργατικής δύναμης , ενώ η εκμετάλλευση γίνεται πιο έξυπνη, ευέλικτη και «στην ώρα της» (smart exploitation).
Σε μια εποχή που ο κοινωνικά αναγκαίος χρόνος εργασίας (το πραγματικό μέτρο του πλούτου κατά Μαρξ) για την παραγωγή ενός προϊόντος μειώνεται, ο καπιταλισμός απαιτεί όλο και περισσότερα από τον εργάτη δίνοντάς του όλο και λιγότερα. Οι αντιθέσεις που προκύπτουν θα είναι εκρηκτικές. Το νέο τεχνολογικό-ψηφιακό περιβάλλον αντί να απελευθερώσει την εργατική τάξη και συνολικά την κοινωνία γίνεται ο βραχνάς της, «όπλο» άντλησης πρόσθετης υπεραξίας, συμπίεσης της αξίας της εργατικής δύναμης. Η καταπόνηση του εργαζόμενου και η κοινωνική του αποστασιοποίηση θα οξυνθούν στο έπακρο, το αμερικάνικο σλόγκαν it’s all about work θα κυριαρχήσει. Πρόκειται για στρατηγική τομή για το κεφάλαιο ανώτερη του φορντισμού. Τότε με την επιβολή της αλυσίδας παραγωγής, της μονότονα επαναλαμβανόμενης και τυποποιημένης εργασίας, αξιοποιήθηκαν με επιστημονικό τρόπο το σώμα και οι μυϊκές δυνατότητες του εργάτη. Σήμερα με τον ψηφιακό τεϊλορισμό και την ένταξη του χρόνου εργασίας σε ένα νέο σύστημα αναφοράς αξιοποιείται το σύνολο των δεξιοτήτων, της φαντασίας και της δημιουργικότητας του σύγχρονου εργάτη. Η τηλεργασία, η ψηφιακή κάρτα εργασίας, οι συνεργατικές πλατφόρμες είναι μερικοί μόνο από τους δρόμους εφαρμογής της νεομεσαιωνικής εκμετάλλευσης.
Η μάχη μόλις τώρα αρχίζει. Θα είναι σκληρή και απαιτεί ανώτερου τύπου πολιτικά και θεωρητικά εφόδια. Κατά τη γνώμη μας πρέπει να οριοθετηθούν εξαρχής από το μαχόμενο εργατικό κίνημα οι βασικές διαχωριστικές γραμμές:
α) Ο νόμος αποτελεί ανάγκη του καπιταλιστικού συστήματος για να υπερβεί την τάση πτώσης του ποσοστού κέρδους και όχι κυβερνητική εμμονή ή νεοσυντηρητική ιδεοληψία. Είναι σωστό ότι για τη βρώμικη δουλειά έχει επιλεγεί το παραδοσιακό και πιο έμπειρο κόμμα της σύγχρονης αστικής τάξης, η ΝΔ. Ταυτόχρονα όμως διαθέτει ένα ευρύ δίκτυο υποστήριξης από τους θεσμούς του κράτους και σημαντικές αν και ασταθείς πολιτικές συμμαχίες. Αν η μάχη οριστεί με δίπολα δεξιάς-αντιδεξιάς και όχι με ταξικούς, αντικαπιταλιστικούς όρους έχει χαθεί πριν ακόμα ξεκινήσει.
Αν η μάχη οριστεί με δίπολα δεξιάς-αντιδεξιάς και όχι με ταξικούς, αντικαπιταλιστικούς όρους έχει χαθεί πριν ακόμα ξεκινήσει
β) Ο νόμος είναι συνεκτικός. Εκ των πραγμάτων περιλαμβάνει την ποιοτική και ποσοτική επέκταση του χρόνου εργασίας, τις ατομικές συμβάσεις εργασίας, την κρατική επιβολή κατώτερου μισθού και κατάργησης υπερωριών, την επιδότηση των θέσεων εργασίας δηλ. την κάλυψη του μη μισθολογικού και λοιπού κόστους για τον επιχειρηματία, την κεφαλαιοποίηση της κοινωνικής ασφάλισης. Προσδένεται πλήρως στα μνημόνια, το δημοσιονομικό σφαγείο της ΕΕ, τη μοιρασιά της πίτας από το ταμείο ανάκαμψης. Κάθε προσπάθεια κατακερματισμού και απομόνωσης σημείων του ως πιο «εύκολων» πεδίων εκδήλωσης της αντιπαράθεσης θα είναι αδιέξοδη.
γ) Συνέχεται επίσης με την πάλη για τις λαϊκές και εργατικές ελευθερίες. Η ανοιχτή επίθεση στο συνδικαλιστικό δικαίωμα, τη συνέλευση, την απεργία, τη διαδήλωση δεν είναι εκτροπή αλλά ωμή παρέμβαση του αστικού κράτους υπέρ της βίαιης συσσώρευσης πλούτου και επενδυτικού κεφαλαίου από το ελληνικό κεφάλαιο. Αποπειράται να καταργήσει τη δυνατότητα ανατροπής ενός νόμου από το κίνημα, την παρέμβαση της ταξικής πάλης για τη μείωση των όρων εκμετάλλευσης και διευθέτησης του εργάσιμου χρόνου. Στο εξής θα αποτελεί μόνο διευθυντικό και κυβερνητικό δικαίωμα. Γι’ αυτό αντίστοιχες διατάξεις συμπεριλαμβάνονται στο νομοσχέδιο.
δ) Η αντιπαράθεση πρέπει να είναι στρατηγική. Από τη σκοπιά της κατάργησης της εκμετάλλευσης, της επιστροφής όλου του κλεμμένου χρόνου. Από τη σκοπιά όχι μόνο της συλλογικής σύμβασης αλλά και της συλλογικής ιδιοκτησίας. Από τη σκοπιά της εργατικής χειραφέτησης και όχι της καλύτερης διαχείρισης των όρων συνύπαρξης με τους εκμεταλλευτές.
ε) Θα είναι και μάχη αντίκρουσης με θεωρητική τεκμηρίωση των κυβερνητικών επιχειρημάτων. Ο Χατζηδάκης όπου βρεθεί και όπου σταθεί διαφημίζει το νόμο ως θετικό για τον εργαζόμενο, αφού θα του επιστρέφει το εντατικοποιημένο ωράριο και θα τον ξεκουράζει σε ύστερο χρόνο! Παρηγοριά στον άρρωστο μέχρι να βγει η ψυχή του. Έτσι όμως σκέφτονται όσοι δεν έχουν κάνει μεροκάματο και υπερωρία στη ζωή τους και θεωρούν την εργατική δύναμη λάστιχο που μπορείς να το τεντώσεις όσο θέλεις, τυφλωμένος από τη μανία κερδοφορίας.
Άρα είναι μια μάχη που χρειάζεται αντικαπιταλιστικό μέτωπο, ταξικό κίνημα, πλατιά και ενωτική συμπόρευση των μαχόμενων δυνάμεων, ριζοσπαστική κοινή δράση. Θα είναι μια μάχη της εργατικής βάσης και όλων των γενιών, όχι του υποταγμένου συνδικαλισμού.
Η χρονική στιγμή που έρχεται το νομοσχέδιο έχει τη σημασία της. Η κυβέρνηση παρότι δείχνει ισχυρή, δεν έχει τη δυναμική της προηγούμενης περιόδου. Η φθορά της από τη διαχείριση της πανδημίας, την αστυνομοκρατία και τη φτωχοποίηση ευρύτατων λαϊκών στρωμάτων είναι δεδομένη. Η οργή του κόσμου δυναμώνει. Το στοίχημα του εργατικού, πολιτικού αγώνα ανατροπής της κυρίαρχης πολιτικής στον παρόντα χρόνο, σε αντίθεση με τις κυβερνητικές λύσεις διαχείρισης και εκλογικής παράλυσης είναι ανοιχτό. Η Πρωτομαγιά και το αίμα των νεκρών εργατών του Σικάγο για το 8ωρο εμπνέει εμάς, στοιχειώνει αυτούς
ΠΗΓΗ ΠΡΙΝ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου