Συστημικό πρόβλημα η αστυνομική βία

Συστημικό πρόβλημα η αστυνομική βία

Κώστας Ζαφειρόπουλος

Εκθεση - καταπέλτης για τις πρακτικές των ελληνικών Αρχών, που κάνει λόγο για μακροχρόνια κουλτούρα ατιμωρησίας.

Υπό το πρόσχημα της πανδημίας Covid-19, οι ελληνικές αρχές χρησιμοποίησαν αυθαίρετες συλλήψεις, καθολικές απαγορεύσεις, αδικαιολόγητα πρόστιμα και παράνομη βία, συμπεριλαμβανομένων κανονιών νερού και χημικών εναντίον ειρηνικών διαδηλωτών, επιβεβαιώνει νέα έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας, η οποία επικεντρώνεται σε γεγονότα στην Ελλάδα μεταξύ Νοεμβρίου 2020 και Μαρτίου 2021.

Η οργάνωση κάνει λόγο για μακροχρόνια κουλτούρα ατιμωρησίας και επισημαίνει ότι πρέπει επιτέλους οι ελληνικές αρχές να σταματήσουν να χαρακτηρίζουν τις πράξεις παράνομης χρήσης αστυνομικής βίας ως «μεμονωμένες», αλλά ως συστημικό πρόβλημα.

«Οι ελληνικές αρχές χρησιμοποίησαν σοκαριστικές τακτικές, επιχειρώντας να εκφοβίσουν ακτιβίστριες/ιστές για τα δικαιώματα των γυναικών, συνδικαλιστές, μέλη πολιτικών κομμάτων, δικηγόρους και άλλα άτομα που συμμετείχαν ή καλούσαν σε συμμετοχή σε ειρηνικές διαμαρτυρίες τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 2020, αφότου η χώρα εισήλθε στο δεύτερο λοκντάουν. Πολλοί συνελήφθησαν, ποινικοποιήθηκαν και τους επιβλήθηκαν αδικαιολόγητα πρόστιμα σε μια κατάφωρη κατάχρηση εξουσίας εκ μέρους των Αρχών», δήλωσε η Κονδυλία Γώγου, ερευνήτρια της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ελλάδα.

Η έκθεση περιγράφει πως δεν τηρήθηκαν οι αρχές της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας στον περιορισμό του δικαιώματος στην ελευθερία της ειρηνικής συνάθροισης, αλλά, όπως αναφέρεται, οι ελληνικές αρχές «δικαιολόγησαν τις καθολικές απαγορεύσεις διαμαρτυριών και άλλες παραβιάσεις δικαιωμάτων, επικαλούμενες την απειλή που συνιστά η πανδημία Covid-19. Κατά ειρωνικό τρόπο, στη συνέχεια εφάρμοσαν αυτές τις απαγορεύσεις, θέτοντας διαδηλωτές υπό κράτηση σε κλειστούς χώρους, εκθέτοντάς τους σε πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο μετάδοσης». Επιπλέον, επισημαίνεται πως η νομοθεσία για τη χρήση συστημάτων επιτήρησης σε διαδηλώσεις (π.χ. κάμερες) εγείρει ανησυχίες, ενώ αυτές οι αλλαγές θα έχουν μακροπρόθεσμες συνέπειες και μετά το τέλος της πανδημίας.

Στην έκθεση αναφέρονται και συγκεκριμένα παραδείγματα, όπως σεξιστικές και υβριστικές εκφράσεις και κακομεταχείριση που υπέστησαν διαδηλώτριες κατά την αστυνομική επίθεση σε διάρκεια φοιτητικής διαμαρτυρίας στα Ιωάννινα, στις 17 Νοεμβρίου 2020: «…Με το που ξεκίνησε η επίθεση, άκουσαν πολλές (διαδηλώτριες), όπως και εγώ, χαρακτηρισμούς του τύπου “Πέσε κάτω πουτανάκι, γιατί εκεί ανήκεις, και μην ξανασηκωθείς ποτέ…”».

Ατομα που μίλησαν στη Διεθνή Αμνηστία, από μια σειρά άλλων διαμαρτυριών, περιέγραψαν το πώς η αστυνομία προσέφυγε σε αχρείαστη χρήση κανονιών νερού και χημικών, τους χτύπησε στο κεφάλι με κλομπ, χρησιμοποίησε χειροβομβίδες κρότου - λάμψης με τρόπο που θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρό τραυματισμό.

Ειδική μνεία γίνεται και στα βασανιστήρια που υπέστη ο 21χρονος διαδηλωτής Αρης Παπαζαχαρουδάκης, σε μια υπόθεση που έχει αναδείξει η «Εφ.Συν.» («Μου είπαν “θα βιάσουμε μέχρι και το κουτάβι σου”», «Εφ.Συν.», 16.3.2021). Από την έκθεση δεν λείπει και αναφορά στη Χρυσή Αυγή. Σε φοιτητική διαμαρτυρία στα Ιωάννινα, στις 17 Νοεμβρίου 2020, διαδηλωτές είπαν ότι αστυνομικοί αυτοπροσδιορίστηκαν ως χρυσαυγίτες και απείλησαν ότι θα τους σκοτώσουν.

Συστάσεις

Λαμβάνοντας υπόψη τα προηγούμενα, η Διεθνής Αμνηστία ζητά:

● Να μην ισχύει η καθολική απαγόρευση στις δημόσιες συναθροίσεις.

● Να τροποποιηθεί ο Νόμος 4703/2020 για τις δημόσιες υπαίθριες συναθροίσεις και το Προεδρικό Διάταγμα 73/2020 και να εναρμονιστεί με τις υποχρεώσεις της Ελλάδας σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καταργώντας το υποχρεωτικό καθεστώς γνωστοποίησης των αρχών.

● Να διασφαλιστεί στη νομοθεσία και στην πρακτική ότι όλοι οι ένστολοι θα φέρουν διαρκώς μια εύκολα αναγνωρίσιμη μορφή προσωπικών διακριτικών.

● Να αποφεύγεται η καταγραφή των συμμετεχόντων/ουσών σε συναθροίσεις. Οι όποιες καταγραφές να μη φυλάσσονται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από το αναγκαίο.

Λογοδοσία της Αστυνομίας

● Να διασφαλιστεί η άμεση, αμερόληπτη, ανεξάρτητη και αποτελεσματική έρευνα όλων των ισχυρισμών περί παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων από μέλη των δυνάμεων επιβολής του νόμου που τεκμηριώνονται στην έκθεση της οργάνωσης.

● Κρατικοί υπάλληλοι για τους οποίους υπάρχουν αξιόπιστες αναφορές για διάπραξη ή εμπλοκή σε βασανιστήρια ή πράξεις κακομεταχείρισης, να τίθενται σε διαθεσιμότητα κατά τη διάρκεια των ερευνών και, όπου απαιτείται, να διώκονται.

Αστυνόμευση των συναθροίσεων

● Οι δυνάμεις επιβολής του νόμου να χρησιμοποιούν βία μόνο όταν είναι απολύτως απαραίτητη και αναλογική για την επίτευξη θεμιτού σκοπού, ακόμα και σε καιρούς έκτακτης ανάγκης. Να μην καταφεύγουν σε βία, απλώς επειδή μια συνάθροιση θεωρείται παράνομη.

● Μέσα που πλήττουν αδιακρίτως και έχουν αυξημένη δυνατότητα να βλάψουν (π.χ. δακρυγόνα, κανόνια νερού), να χρησιμοποιούνται μόνο σε καταστάσεις περισσότερο γενικευμένης βίας για τον σκοπό της διάλυσης πλήθους και μόνο όταν όλα τα άλλα μέσα έχουν αποτύχει να περιορίσουν τη βία. Να μη χρησιμοποιούνται, όταν άτομα βρίσκονται σε κλειστό χώρο ή όταν δρόμοι ή άλλες οδοί διαφυγής είναι αποκλεισμένες.

Αυτοσυγκράτηση ως προς τη χρήση δακρυγόνων και κατά τη διάρκεια της πανδημίας, καθώς αυτή μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο μετάδοσης της ασθένειας.

● Να απαγορευτεί η απευθείας εκτόξευση οποιουδήποτε βλήματος ή χειροβομβίδας εναντίον ενός ατόμου.

● Να απαγορευτεί η χρήση χειροκίνητων συσκευών ψεκασμού εναντίον ατόμων που είναι εντελώς ειρηνικά ή αντιστέκονται μόνο παθητικά σε μια διαταγή.

● Εκπαίδευση των αστυνομικών, αυστηρά βασιζόμενη στα ανθρώπινα δικαιώματα.

● Να διασφαλιστεί η προστασία όλων όσοι καταγράφουν και αναφέρουν παραβιάσεις και κακοποιήσεις άλλων στο πλαίσιο ειρηνικών συναθροίσεων, συμπεριλαμβανομένων εργαζομένων στον Τύπο, δικηγόρων και υπερασπιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Να σταλεί αυστηρό μήνυμα στους εμπλεκόμενους αστυνομικούς, ότι η παράνομη χρήση βίας στους παραπάνω δεν θα γίνεται ανεκτή.

Πρόστιμα

● Να ακυρωθούν τα πρόστιμα εναντίον διαδηλωτών, δικηγόρων και υπερασπιστ(ρι)ών δικαιωμάτων των γυναικών και των άλλων ατόμων που συνελήφθησαν αυθαίρετα πριν και κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων του Νοεμβρίου και του Δεκεμβρίου 2020.

Για τα άτομα υπό κράτηση

● Κατά την πανδημία, να αποφεύγεται, όσο είναι δυνατόν, να τίθεται οποιοδήποτε άτομο υπό αστυνομική κράτηση, ακόμα και κατά τις ποινικές διερευνήσεις.

ΠΗΓΗ ΕΦΣΥΝ