Διεθνές Συνέδριο για τη «γνωστή-άγνωστη Επανάσταση» του 1821

© Lefteris Papaulakis | Dreamstime.com
Διεθνές Συνέδριο για τη «γνωστή-άγνωστη Επανάσταση» του 1821

efsyn.gr

Τέσσερις ημέρες θα διαρκέσει το διεθνές συνέδριο 1821 «Η γνωστή-άγνωστη Επανάσταση - Μία παράδοση ανταρσίας: τέλος ή αρχή;», που πραγματοποιείται στην Αθήνα 9-12 Δεκεμβρίου. Στο συνέδριο θα συμμετάσχουν άνθρωποι των κινημάτων, ερευνητές και πανεπιστημιακοί από την Ελλάδα, την Τουρκία, τις βαλκανικές χώρες, την Ευρώπη και τον αραβικό κόσμο.

Όπως επισημαίνουν οι διοργανωτές, από το πολιτικό περιοδικό «Αυτολεξεί», παρά τις εκδηλώσεις και συζητήσεις που έχουν ήδη αφιερωθεί στην επέτειο των διακοσίων ετών από το ξέσπασμα της Επανάστασης του 1821, ο ολόπλευρος φωτισμός των διαφορετικών διαστάσεων του ιδρυτικού συμβάντος του νεοελληνικού έθνους-κράτους, εξακολουθεί να αποτελεί ζητούμενο.

Τόσο γιατί αντικειμενικά το θέμα είναι δύσκολο να εξαντληθεί, αλλά και γιατί οι υποκειμενικοί περιορισμοί του παρόντος στρεβλώνουν την πρόσληψη του ιστορικού παρελθόντος.

Συνεπώς, το «1821» τείνει να αντιμετωπίζεται άλλοτε ως ένα γεγονός αδιάφορο από την άποψη των χειραφετησιακών προκλήσεων της εποχής μας και άλλοτε ως αφορμή συλλογικής αυτοϋποτίμησης του νεοελληνικού λαού, την ίδια ώρα που ο κυρίαρχος λόγος αναδρομικά προβάλλει στην Ελληνική Επανάσταση τη δικαιολόγηση σημερινών επιλογών τυχοδιωκτισμού στο εξωτερικό και ταξικής εμπάθειας στο εσωτερικό.

Στο διεθνές συνέδριο (επίσημος ιστότοπος: congress1821.gr) διοργανώνεται στους χώρους της Νομικής Σχολής Αθηνών και του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Αθηναίων.

Θα επιχειρηθεί μια εναλλακτική προσέγγιση, βασισμένη στην αντίληψη ότι η συζήτηση για την Ελληνική Επανάσταση είναι και πολιτικά επίκαιρη και ότι η διεξαγωγή της στο πλαίσιο μιας οπτικής «ιστορίας από τα κάτω», ανοικτής στα διεθνή συμφραζόμενα της εποχής (ιδίως τα βαλκανικά, οθωμανικά και μεσογειακά) είναι δυνάμει αποκαλυπτική.

Μεταξύ των 80 ομιλητών, θα είναι οι ξένοι προσκεκλημένοι: Μεχμέτ Οζνούρ Αλκάν (Καθηγητής Πολιτικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης), Αϊφέρ Καράκαγια-Στουμπ (Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιστορίας στο William and Mary College των ΗΠΑ), Οξάνα Ιβάνοβνα Κιγιάνσκαγια (Καθηγήτρια Ιστορίας στο Ρωσικό Κρατικό Πανεπιστήμιο Ανθρωπιστικών Σπουδών), Τζεμάλ Καφαντάρ (Καθηγητής Ιστορίας και Τουρκικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ), Λατσεζάρ Κράστεφ (δρ. Ιστορίας Πανεπιστημίου Σόφιας), Καχραμάν Σακούλ (Αναπληρωτής Καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Σεχίρ της Κωνσταντινούπολης), Χάλεντ Φάχμι (Καθηγητής Σύγχρονων Αραβικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ).

«Η γνωστή-άγνωστη Επανάσταση - Μία παράδοση ανταρσίας: τέλος ή αρχή;»

Αναλυτικό πρόγραμμα του συνεδρίου 

Πέμπτη 9/12

Α. Ήθη, αναπαραστάσεις, τέχνη, επιστήμες

(Χώρος διεξαγωγής: Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων, αίθουσα Α. Τρίτσης)

11.30 – 12:15    Λιερός Γιώργος, συγγραφέας.

«Είτε κλέφτης, είτε ακρίτας, είτε αντάρτης»: η παράδοση ανταρσίας στον ελλαδικό χώρο.

Λάμπρου Άννα, υπ. διδάκτωρ ΕΜΠ – Μούργου Αλεξάνδρα, υπ. διδάκτωρ ΕΜΠ & U.P. 1.

Από τη Μάνη στα Μανιάτικα κι από τους κλέφτες στους ρεμπέτες: χωρο-κοινωνικές πρακτικές σε χώρους παρέκκλισης του Πειραιά κατά τον 19ο αι.

12:15 – 13:00    Ραουζαίος Γιάννης, κριτικός κινηματογράφου, συγγραφέας.

Η Ελληνική Επανάσταση και η ρομαντική λογοτεχνία. Έλληνες και Ευρωπαίοι ρομαντικοί και το ποιητικό πρόταγμα μιας Επανάστασης σε διαρκή άφιξη.

Παναγή Γαβριέλλα, Πανεπιστήμιο Κύπρου.

Η επίδραση της οθωμανικής παρουσίας σε ελληνικά λογοτεχνικά έργα: η περίπτωση του Γ. Βιζυηνού.

13:00 – 14:30    Πουλάδος Γιώργος, μεταπτυχιακός φοιτητής Δημόσιας Ιστορίας.

Το 1821 στη Δημόσια Ιστορία: Αναπαραστάσεις του ’21 στον δημόσιο λόγο και χώρο.

Μπακάλης Χρήστος, Πανεπιστήμιο Αιγαίου.

Οι εορτασμοί της εκατονταετηρίδας στο Αγρίνιο και την Αιτωλοακαρνανία το 1930 εν μέσω ιδεολογικών αντιπαραθέσεων και συγκρούσεων.

Παρασκευά Ευσταθία, φιλόλογος, υπ. διδάκτωρ ΔΠΘ.

Η κατασκευή της εθνικής ταυτότητας και της ιστορικής μνήμης στους επετειακούς λόγους για την Ελληνική Επανάσταση. Η περίπτωση τριών επετειακών λόγων που εκφωνήθηκαν το 1871, το 1921 και το 1942 και ανθολογήθηκαν σε σχολικά εγχειρίδια.

Αποστολίδου Ελένη, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.

Το Κρυφό Σχολειό: ζητήματα κατανόησης ιστορίας και ιστορικής κουλτούρας.

14:30 – 15:30    Διάλειμμα

15:30 – 16:15    Στεργίου Γιάννα, Ιόνιο Πανεπιστήμιο.

Η αρχαιότητα στην Ελληνική Επανάσταση.

Μιστριώτης Αλέξανδρος, εικαστικός.

Εντοπίζοντας ένα τυφλό σημείο. Οι χριστιανικοί ναοί των Αθηνών μετά την Επανάσταση του 1821 και την ίδρυση του νέου ελληνικού κράτους.

16:15 – 17:00    Ανδρίτσος Γιώργος, ιστορικός.

Η Επανάσταση του 1821 στον ελληνικό κινηματογράφο. Η περίπτωση της ταινίας Παπαφλέσσας.

Λυκουργιώτη Ασπασία, κριτικός κινηματογράφου.

Μια κριτική των αναπαραστάσεων του 1821 στον ελληνικό κινηματογράφο.

17:00 – 17:45    Καλογερόπουλος Άγγελος, φιλόλογος, μουσικολόγος – Τσιαμούλης Χρήστος, μουσικοσυνθέτης.

Ο Πέτρος ο Πελοποννήσιος, το μουσικό ζήτημα και η εθνική μουσική.

Ελληνιάδης Στέλιος, δημοσιογράφος, μουσικός παραγωγός.

Ο ρόλος της μουσικής και του τραγουδιού στη μετεπαναστατική Ελλάδα.

Β. Τελετή έναρξης

(Ο κινηματογράφος δεν έχει οριστεί ακόμα)

18:30 – 20:00    Έναρξη εργασιών, χαιρετισμοί, τρεις σύντομες ομιλίες για τους Δαμιανάκο, Σκαρίμπα, Γ. Λαμπρινό. Σύντομη παρουσίαση της ταινίας του Θ. Αγγελόπουλου Ο Μεγαλέξανδρος από την Αιμιλία Καραλή (διδάκτωρ φιλολογίας).

20:00 – 11:30    Προβολή της ταινίας.

11:30 – 11:40    Σύντομος διάλογος με τους θεατές.

Παρασκευή 10/12

Α. Η κυοφορία της επανάστασης

(Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων, αίθουσα Α. Τρίτσης)

12:00 – 12:45    Σταύρου Μάκης, ιστορικός.

Κοινότητες και κοινοτισμός στη Βαλκανική και τη Λατινική Αμερική τον 18ο και 19ο αι. Σχέσεις με τα εθνικά κινήματα.

Οικονόμου Γιώργος, διδάκτωρ φιλοσοφίας, συγγραφέας.

Ο μύθος των κοινοτήτων κατά τη διάρκεια της οθωμανικής κατοχής.

12:45 – 13:45    Χρανιώτης Γιώργος, ΑΠΘ.

Αντιμαχόμενες αναμνήσεις, αλληλοσυγκρουόμενες διεκδικήσεις: στρατός, έφεδροι, κίνημα Παλαιών Πολεμιστών και η μνημόνευση του 1821 τη δεκαετία του 1920.

Αγκυραλίδης Γρηγόριος, φαρμακοποιός Msc.

Το επαναστατικό όραμα του Ρήγα Βελεστινλή και τα χαρακτηριστικά του σύγχρονου ελληνικού κράτους: μια συγκριτική μελέτη.

Γαλανόπουλος Κώστας, Πάντειο Πανεπιστήμιο.

«Μάνα μʼ εγώ δεν κάθομαι να γίνω νοικοκύρης».

Η «μυθιστορική περιπέτεια» της Επανάστασης.

13:45 – 14:45    Διάλειμμα

14:45 – 15:30    Κουτούφαρης-Μαλανδρίνος Ιάσων, υπ. διδάκτωρ ΑΠΘ.

Η πολιτεία της Μάνης (15ος-19ος αι.)

Δαπέργολας Σπύρος, γραφίστας.

Μια εισαγωγή στις ελίτ του νέου ελληνικού κράτους και τη σχέση τους με την Επανάσταση.

15:30 – 16:15    Μαγουλάς Χαράλαμπος, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας.

Η επαναστατικότητα και ο απόηχος της Ελληνικής Νομαρχίας.

Σινιόσογλου Νικήτας, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών.

Ο αλλόκοτος ελληνισμός του Θεόφιλου Καΐρη.

16:15 – 17:15    Χατζόπουλος Μάριος, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Από την Ανάσταση στην Επανάσταση. Ο χώρος και ο χρόνος.

π. Αντώνιος Πινακούλας, εφημέριος Ιερού Ναού Αγίου Παντελεήμονος Χαλανδρίου.

Ο προφητικός χιλιασμός ως συνιστώσα της Επανάστασης.

Νικολακάκης Γιώργος, Πανεπιστήμιο Κρήτης.

Η λαϊκή θρησκεία εναντίον του έθνους-κράτους: από τον Πατροκοσμά στον Παπουλάκο.

Β. Η κυοφορία της επανάστασης 

(Νομική Αθηνών, Αίθουσα Παπαρρηγοπούλου)

18:00 – 18:45    Έλλην-Ρωμιός-Γραικός. Παρουσίαση των επιστημονικών συμπερασμάτων του συνεδρίου του ΕΚΠΑ το 2017 και της έκδοσης των πρακτικών του.

Καραμανωλάκης Βαγγέλης ή Κατσιαρδή Όλγα

Παπαδία Λάλα Αναστασία

18:45 – 19:30    Μαντούβαλος Ίκαρος, Ακαδημία Αθηνών.

Οδεύοντας προς το 1821. Οι κόσμοι των παροίκων στα ευρωπαϊκά περιβάλλοντα και τα εμπορικά τους δίκτυα στον χώρο των Βαλκανίων και της Ανατολικής Μεσογείου (18ος-αρχές 19ου αι.).

Σαρρής Κώστας, ΑΠΘ.

Τρύπα στη γεωγραφία: για τις προϋποθέσεις της Επανάστασης του 1821 στη Δυτική Ελλάδα.

19:30 – 21:15    Νιτσιάκος Βασίλης, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.

Οι κοινότητες στο πλαίσιο της Οθωμανικής κυριαρχίας. Συγκρότηση και εξέλιξη. Η πολιτισμική διάσταση.

Ζέη Ελευθερία, Πανεπιστήμιο Κρήτης.

«Κοινότητες»: προεπαναστατικές μορφές τοπικής οργάνωσης στην οθωμανική επικράτεια.

Ξυδιάς Βασίλης, θεολόγος, εκπαιδευτικός.

Ι. Κοκκώνης: Μια κοινοτιστική πολιτική θεωρία για το μετεπαναστατικό ελληνικό κράτος.

Κατέβας Φώτης, περιοδικό & εκδόσεις Ευτοπία.

Ορεινές κοινότητες, αλληλοβοήθεια, μόρφωση και ανταρσία.

Διαδικτυακή παρέμβαση: Λάππα Βασιλική, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Οι αγροδασοπονικές χρήσεις των ορεινών γαιών της Ευρυτανίας και οι κοινωνικοί θεσμοί των κοινοτήτων στα προεπαναστατικά και επαναστατικά χρόνια του 1821.

Σάββατο 11/12

Η επανάσταση

(Νομική Αθηνών, Αίθουσα Παπαρρηγοπούλου)

09:45 – 10:30    Τσακίρη Ρομίνα Ν., Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος.

Άξιοι της αγάπης του Έθνους. Η ζωή στα νερά της Γραμβούσας στα χρόνια της Επανάστασης (1825-1828). Προσδοκίες και οράματα, δυσχέρειες και διαψεύσεις.

Ναξάκης Χάρης, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.

Κρητική επανάσταση: εμφύλιος ή εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας;

10:30 – 11:15    Σταυρόπουλος Ευάγγελος, Νομική Σχολή Paris XI/Jean Monnet.

Οι κοινωνικοί νόμοι των χριστιανών αυτοκρατόρων της Ελλάδος: η πρόσληψη του βυζαντινού δικαίου στα πρώιμα μεταεπαναστατικά συνταγματικά κείμενα.

Τσαραπατσάνης Δημήτρης, Πανεπιστήμιο του Γιορκ.

Τα συντάγματα της επανάστασης: φιλελεύθερα ή δημοκρατικά;

11:15 – 12:45    Αγγελάκης Γιάννης, δικηγόρος, υπ. διδάκτωρ Παντείου Πανεπιστημίου.

«Λαβόντες αφορμήν από την κατά τον Ιερό τούτον Αγώνα αναρχίαν»: «Οικειοποιήσεις» τσιφλικιών και διαμάχες μεταξύ χωρικών και προκρίτων στην επαρχία Κραβάρων 1821-1831.

Αντύπας Μηνάς, υπ. διδάκτωρ, Πανεπιστήμιο Κρήτης.

«…χωρίς να εδύναντο, ούτε οι συγκύριοι των πλοίων, ούτε η τοπική αρχή να εμποδίσει τας δυναστικάς και βιαίας πράξεις…». Μια προσπάθεια ανίχνευσης των σχέσεων μεταξύ των πλοιοκτητών και των πληρωμάτων της Ύδρας στη διάρκεια της Επανάστασης.

Ισμυρνιόγλου Νίκος, ιστορικός, φιλόλογος.

Συλλογική διαμαρτυρία των κατώτερων στρωμάτων της Επανάστασης: καθημερινότητα, διεκδικήσεις, επιδιώξεις.

Δεμέστιχα Γεωργία, υπ. διδάκτωρ, Πανεπιστήμιο Πατρών.

Περί των επιτροπών των στρατιωτών στην ελληνική επανάσταση… μια μη λογισμική κριτική, το παλίμψηστο αφήγηση των αντιθέσεων.

12:45 – 13:30    Διάλειμμα

13:30 – 14:15    Μποζίκης Σίμος, Ιόνιο Πανεπιστήμιο.

Η δημόσια οικονομία στο ελληνικό πρωτο-κράτος, 1821-1833: η εμπειρία και το αναδυόμενο ενδιαφέρον για την Πολιτική Οικονομία.

Μηλιός Γιάννης, ΕΜΠ

Η «Δημόσιος Οικονομία» του επαναστατικού ελληνικού κράτους, 1821-1827.

14:15 – 15:15    Πετμεζάς Σωκράτης, Πανεπιστήμιο Κρήτης και ΙΜΣ/ΙΤΕ.

«Γη και Ελευθερία»: σχετικά με το «ζήτημα της γης» στην Ελληνική Επανάσταση και την ίδρυση του ελληνικού κράτους

Σκαλιδάκης Γιάννης, Πανεπιστήμιο Κρήτης.

Κράτος και επανάσταση το 1821. Σκέψεις στην προσέγγιση της Επανάστασης από τη σκοπιά της κοινωνιολογικής θεωρίας για τη σχέση πολέμου και κρατικής συγκρότησης.

Σειρηνίδου Βασιλική, ΕΚΠΑ.

Έγκλημα, κοινωνία και συγκρότηση κράτους στην επαναστατημένη Ελλάδα.

15:15 – 16:00    Λάζου Βασιλική, ΑΠΘ.

Ο ρόλος και η συμμετοχή των γυναικών στην επανάσταση του 1821 και τον αγώνα της ανεξαρτησίας.

Κυπριανός Παντελής, Πανεπιστήμιο Πατρών.

Φωτισμένοι άνθρωποι για μια δημοκρατική πολιτεία.

16:00 – 17:30    Στάθης Παναγιώτης, ιστορικός

Κλέφτες και αρματολοί, όψεις συμμετοχής στην επανάσταση.

Αλεξίου Σπύρος, φιλόλογος, συγγραφέας.

Αρματολίκια: θεσμική-ιδεολογική συγκρότηση και ρόλος τους στην Επανάσταση.

Γκίκας Αναστάσης, διδάκτωρ Πολιτικών Επιστημών.

Κλέφτες και αρματολοί στο μεταίχμιο της κοινωνικοϊστορικής μετάβασης. Η στάση τους έναντι της Επανάστασης του 1821.

Μπουκάλας Παντελής, συγγραφέας, δημοσιογράφος.

Από τα κλέφτικα στα τραγούδια της επανάστασης.

17:30 – 18:30    Διάλειμμα

18:30 – 19:30    Δελημάρης Γρηγόρης, υπ. διδάκτωρ.

«Εμφύλιες» συγκρούσεις και διαμάχες κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821.

Λαπιέρης Σωτήρης, Πολιτικός/διοικητικός επιστήμονας.

Εμφύλιες συγκρούσεις και κοινωνικές αντιθέσεις στην Επανάσταση: Μια απόπειρα διερεύνησης πέραν της αντίθεσης παράδοση-εκσυγχρονισμός.

Παπαδάτος Νίκος, Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας.

Το ρώσικο κόμμα.

19:30 – 21:00    Παπαστράτης Προκόπης, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Σημειώσεις πάνω στην πορεία της μετεπαναστατικής Ελλάδας. Λυκουργιώτης Σωτήρης, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.

Η ρευστή γεωγραφία της ελληνικής επανάστασης.

Παπανικολόπουλος Δημήτρης, Πανεπιστήμιο Αιγαίου.

Η επανάσταση του 1821 και τα όπλα των αδύναμων.

Λυμπεράτος Μιχάλης, διδάκτωρ Σύγχρονης Ιστορίας, συγγραφέας.

Το λαϊκό στοιχείο και ο χαρακτήρας της Επανάστασης του 1821: Αγροτικοί αγώνες και πολιτική χειραφέτηση στις απαρχές του 19ου αι.

Κυριακή 12/12

Ο ευρύτερος περίγυρος της επανάστασης στη μακριά διάρκεια

(Νομική Αθηνών, Αίθουσα Παπαρρηγοπούλου)

10:00 – 10:45    Ιχάμπ Σαμπάνα