Μεταξύ αγριότητας και αδιαφορίας – ρατσιστικό κίνητρο στη δολοφονία του Ζακ

Κωνσταντίνος Πουλής

Μεταξύ αγριότητας και αδιαφορίας – ρατσιστικό κίνητρο στη δολοφονία του Ζακ

Την Παρασκευή παρακολούθησα την 6η δικάσιμο στη δίκη για τη δολοφονία του Ζακ. Μίλησε εκεί ο άνθρωπος με την μακριά κοτσίδα, για το φονικό μείγμα αγριότητας και αδιαφορίας, που οδήγησε στον θάνατο του Ζακ, κατέθεσε ένας μάρτυρας που ανέφερε πως οι αστυνομικοί χαρακτήρισαν “πούστη” ή “πουσταρά” το θύμα, συνέβη ένα ακόμη περιστατικό προσβολής της οικογένειας που οδήγησε σε ένταση και διακοπή της δίκης και καταλήξαμε με μια αναφορά σε κάποιο βιντεοληπτικό υλικό που θα ήταν πολύ χρήσιμο, αλλά όλως περιέργως δεν έχει βρεθεί.

«Πούστης»: στοιχειοθετείται το ρατσιστικό κίνητρο

Μάρτυρας εργαζόμενος στον Βενέτη απέναντι από το κοσμηματοπωλείο κατέθεσε στο δικαστήριο την Παρασκευή ότι οι αστυνομικοί αφού κακοποίησαν μέχρι θανάτου τον Ζακ πήγαν στον Βενέτη. Ο ένας ζήτησε οινόπνευμα, γιατί τι άλλο να κάνεις όταν έχεις ξυλοκοπήσει κάποιον, από το να απολυμανθείς, και τους άκουσε να λένε “πούστη” ή “πουσταρά”.

Κ.Α.: Θυμάμαι ότι μετά αφού τελείωσε, επειδή ήμουν δίπλα και ζητήσανε οινόπνευμα και ένας από αυτούς είπε τη λέξη «πουσταράς» ή «πούστης» κάτι τέτοιο.

Και κάπως έτσι σήμερα ακούστηκε για πρώτη φορά στο δικαστήριο ότι οι αστυνομικοί βεβαίως μπορούσαν να διακρίνουν κάποια θηλυπρέπεια που αξιολόγησαν κατά τον δικό τους κώδικα, με αποτέλεσμα η Άννυ Παπαρρούσου στη συνέχεια να πει ότι αυτό το γεγονός στοιχειοθετεί ρατσιστικό κίνητρο.

Παπαρρούσου: Άλλο ένα περιστατικό που έχει μεγάλη σημασία για την εξέλιξη των γεγονότων έιναι ότι οι αστυνομικοί τον αποκαλέσαν «πούστη» ή «πουσταρά» που δείχνει μια συγκεκριμένη προσέγγιση από πλευράς τους και ελέγχεται νομικά ως ρατσιστικό κίνητρο.

Θυμόμαστε όλοι ότι γραφόταν κατά κόρον από τις πρώτες κιόλας μέρες ότι οι αστυνομικοί δεν τον ήξεραν, άρα δεν μπορεί να γνώριζαν τον σεξουαλικό προσανατολισμό του. Αυτό λεγόταν και με κάποια ειρωνεία, λες και ο σεξουαλικός προσανατολισμός είναι κάτι που αποτελεί επτασφράγιστο μυστικό, όταν βλέπεις έναν άνθρωπο. Αυτό το έλεγε η απλή λογική, ότι πρόκειται για πράγματα που προφανώς δεν είναι και τόσο δύσκολο να φανούν, αλλά μετά τη σημερινή κατάθεση ξέρουμε ότι αυτά τα λόγια ακούστηκαν. Να δούμε πώς θα αξιολογηθούν στην πορεία, αλλά έχουμε ως δεδομένο ότι αυτό ακούστηκε στην αίθουσα του δικαστηρίου και επιβεβαιώνει κάτι που θα μας έλεγε προφανώς η απλή λογική, αλλά που επίμονα αρνιόταν η άλλη πλευρά: ότι ρατσιστικές προκαταλήψεις των αστυνομικών ήταν ενεργές κατά τη δολοφονία του Ζακ.

Ἁστικές αποζημιώσεις, διακοπή της δίκης

Σε κάποια στιγμή η δίκη διεκόπη διότι έγινε και πάλι προκλητική αναφορά εκ μέρους των συνηγόρων υπεράσπισης σε οικονομικές διεκδικήσεις εκ μέρους της οικογένειας.

Βαρελά: Εδώ πέρα για πρώτη φορά ακούγονται πράγματα που δεν υπάρχουν στην δικογραφία. Δεν υπάρχει καμία αναφορά ότι υπήρχαν προσβλητικά σχόλια από τους αστυνομικούς προς τον δράστη. Δεν υπάρχει κανένα ρατσιστικό κίνητρο, αν είναι δυνατόν, πώς θα μπορούσε κανείς να ξέρει τις σεξουαλικές προτιμήσεις, ενέχει οικονομικά συμφέροντα. [Ένταση] Έχει άλλα κίνητρα όλο αυτό.

Παπαρρούσου: Θεωρώ ότι πρέπει να ελέγχεται ό,τι λέγεται στην αίθουσα και σε σχέση με τις χρηματικές απαιτήσεις, επειδή αναφέρθηκε και την προηγούμενη φορά και επειδή η οικογένεια είναι εδώ, και δεν μπορούν να μιλήσουν, υπάρχει μια επιστολή της οικογένειας.

Πρόεδρος: Να καταχωρηθεί;

Παπαρρούσου: Είναι μια επιστολή από την οικογένεια ως αντίδραση στα τεκταινόμενα εντός και εκτός αίθουσας, γιατί δέχθηκαν ενόχληση και προσβολή από την υπεράσπιση, σε όλα αυτά αντιδρούν και διαμαρτύρονται.

Βαρελά: Ποια προσβολή;

Πρόεδρος: Να κάνουμε συστάσεις, λοιπόν.

Βαρελά: Τότε κα πρόεδρε να σας πως και εγώ, έχω δεχτεί πάρα πολλά σχόλια για την ανάληψη των καθηκόντων μου, ότι υπερασπίζομαι βασανιστές, δέχομαι σχόλια στα διαδίκτυο ως συνήγορος φασιστών, βασανιστών. Αν πάμε εδώ να θυματοποιήσουμε καταστάσεις, να αναφέρει η υποστήριξη κατηγορίας πώς ακριβώς εγώ προσέβαλα την οικογένεια; Να γίνει μια αναφορά. Πώς; Πείτε μας πώς! Γιατί είπε «εκτός αιθούσης», είπατε…

Παπαρ: Είναι εδώ και ο πατέρας και ο αδελφός και μπορούν να αφηγηθούν…

Εισ.: Δεν αφορά την δικη αυτή τη στιγμή.

[Ένταση]

Βαρελά: Μα είναι ψέματα, δεν μπορούμε να πετάμε πυροτεχνήματα!

Παπαρρούσου: Στους ανθρώπους που χάσανε το παιδί τους και τον αδελφό τους μιλάνε για αποζημιώσεις;

Φίλος: Να παραιτηθούνε! [Ένταση]

Παπαπαντολέων: Να παραιτηθούνε από τι; Ιερή η υπεράσπιση, ιερό και το θύμα.

[Ένταση]

Εισ: Δεν κάνουμε διάλογο,εδώ, θα διακόψουμε [σε ανεβασμένο τόνο]

Βαρελά: Είναι προσπάθεια δημιουργίας εντυπώσεων

Πρόεδρος: Δεν μας έχετε εμπιστοσύνη άρα;

[ένταση]

Πρόεδρος: Θα διακόψουμε, και αναλογιστείτε όλοι γιατί καθυστερεί η δίκη.

Διακοπή: 10.14

Εκείνη τη στιγμή η Άννυ Παπαρρούσου υπέβαλε στο δικαστήριο την επιστολή της οικογένειας με την οποία οι άνθρωποι ζητούν το αυτονόητο, ζητούν σεβασμό στην οδύνη τους.

Επαναλαμβάνω ότι δεν μπορώ να αντιληφθώ ότι έχει την οποιαδήποτε υπερασπιστική αξία αυτό, παρά μόνο προσβάλλει βάναυσα τους δικούς του, που βρίσκονται εκεί και ακούν ότι επιδιώκουν να κερδίσουν χρήματα από τον χαμό του Ζακ.

Την επιστολή δημοσιεύσαμε στο ThePressProject. Διαβάζουμε εκεί ότι:

«Κανένα χρηματικό ποσό δεν θα αντικαταστήσει τη χαμένη ζωή του παιδιού και αδερφού μας.

Έχουμε χρέος να ζητούμε την απόδοση δικαιοσύνης πρωτίστως απέναντι στο αδικοχαμένο μας παιδί και αδερφό, αλλά και στην υπόλοιπη κοινωνία προκειμένου καμία άλλη οικογένεια να μην ξαναζήσει στο μέλλον αυτό που ζούμε εμείς εδώ και τρεισήμισι χρόνια.

Αυτού του περιεχομένου δηλώσεις υπερβαίνουν τα καθήκοντα και τον ρόλο ενός συνηγόρου υπεράσπισης ως παράγοντα της δίκης και βέβαια και της ευπρέπειας.

Ανεξάρτητα του ζήλου τους για την υπεράσπιση των κατηγορούμενων πελατών τους, οι συνήγοροι υπεράσπισης οφείλουν να επιδεικνύουν σεβασμό απέναντι στα μέλη της οικογένειας του θύματος, αποφεύγοντας να απευθύνουν σ’ αυτά απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς που μόνο επαυξάνουν την ήδη τεράστια οδύνη τους. Η παρακολούθηση της δίκης αυτής είναι από μόνη της εξαιρετικά επώδυνη για την οικογένειά μας, δεν αντέχουμε άλλη στεναχώρια»

Είναι άραγε απαραίτητο να πει η οικογένεια ότι κανένα ποσό δεν θα φέρει πίσω τον Ζακ και ότι τέτοιες αναφορές αυξάνουν την ήδη τεράστια οδύνη τους; Έτσι φαίνεται, είναι.

Θα ήθελα να σχολιάσω κάτι για το οποίο έχω προσωπικά πειστεί: η συμπεριφορά αυτή είναι εσκεμμένη, δεν πρόκειται για μια αυθόρμητη αποστροφή του λόγου της συνηγόρου, είναι συνειδητή και εμπρόθετη απόπειρα πρόκλησης της οικογένειας. Δεν μπορεί να υπάρξει καμία άλλη εξήγηση για το γεγονός ότι κάθε φορά, σε κάθε δικάσιμο, γίνεται και από μία επίθεση στην οικογένεια του θύματος, η οποία δεν εξυπηρετεί απολύτως κανέναν υπερασπιστικό ισχυρισμό, παρά μόνο σπιλώνει την οικογένεια που θρηνεί τον άνθρωπό της, αποδίδοντάς της την επιθυμία να πλουτίσουν από τον θάνατο του δικού τους. Ξαναλέω ότι η αστική αποζημίωση είναι δικαίωμα που αν θελήσουν θα το ασκήσουν, χωρίς να ρωτήσουν την υπεράσπιση. Όμως αυτή η αναφορά, και μάλιστα επανειλημμένα, δεν αποσκοπεί σε τίποτα περισσότερο από το να προκαλέσει την οικογένεια. Για ποιον λόγο; Μόνο εικασίες μπορεί να διατυπώσει κανείς. Δεν είναι απίθανο να πρόκειται για μια επίδειξη δύναμης που απευθύνεται προς τους ίδιους τους κατηγορούμενους και τους συναδέλφους τους, για να φανεί ακριβώς ότι η υπεράσπιση δεν φοβάται, δεν έχει ταμπού, δεν φοβάται να ξεπεράσει τα όρια.

Ηρωικός μάρτυρας

Κατέθεσε την Παρασκευή ο μάρτυρας με τη μακριά κοτσίδα, ο μόνος άνθρωπος που παρενέβη σε αυτή την αγριότητα. Από την πρώτη φορά που είδαμε το βίντεο θυμόμαστε νομίζω όλοι ότι ένας τουλάχιστον άνθρωπος παρενέβη για να σταματήσει το έγκλημα που όλοι οι άλλοι παρακολουθούσαν αδρανείς.

ΚΦ: Ήταν σαν να καθόντουσαν να παρακολουθούν ένα θέαμα, χωρίς να επεμβαίνουν. Όταν επενέβηκα εγώ και ένας άλλος κύριος τότε ακούστηκε το «σταματήστε! Θα τον σκοτώσετε!». Από τη μία αγριότητα, από την άλλη αδιαφορία, ένας φονικός συνδυασμός…

Μέσα σε αυτό το φονικό μείγμα αγριότητας και αδιαφορίας, που κατέληξε στον θάνατο του Ζακ, ένας άνθρωπος παρενέβη. Κατά τον σχολιασμό της κατάθεσής του η Άννυ Παπαρρούσου τον χαρακτήρισε ηρωικό πρόσωπο, καθώς είναι ο μοναδικός που επενέβη σε αυτή τη στιγμή κατά την οποία γύρω του κυριαρχούσαν η αγριότητα και η αδιαφορία. Ο άνθρωπος αυτός επενέβη υπέρ του Ζακ για έναν λόγο, διότι βεβαίως αντελήφθη αυτό που η διαδικασία μάς καλεί να ξεχάσουμε, δηλαδή ότι ο Ζακ ήταν αυτός που κινδύνευε.

Δεν ξέρω τι μπορεί να σκέφτονταν οι άνθρωποι που παρακολουθούσαν. Πόσοι, για παράδειγμα, θα συμφωνούσαν με τον μάρτυρα που κατέθεσε ότι ο Ζακ έκλεβε και την ώρα που τον χτυπούσαν (έβαζε πράγματα σε ένα σακουλάκι που ποτέ δεν βρέθηκε!), και την ίδια στιγμή θα θεωρούσαν τον κατηγορούμενο Χορταριά ως καθωσπρέπει κύριο:

Ένορκος: Μας είπατε για ένα σακουλάκι, πώς ήταν αυτό;

Χ.Β.: Ένα μικρό σακουλάκι. Ύστερα από τρία χρόνια…

Ενορκός: Επειδή είπατε πολύ συγκεκριμένα κάτι.

Χ.Β.: Ένα σακουλάκι και ένα μαχαίρι.

Ενορκός: Μέγεθος; Κάτι;

Χ.Β.: Τόσο περίπου [δείχνει]. Παίζει ρόλο και το δικό μου το άγχος γιατί είχα το μαγαζί.

Παπαρρούσσου: Τους κατηγορούμενους τους γνωρίζατε;

Χ.Β.: Ως θαμώνες, δεν τους ήξερα, ήξερα ότι ο κύριος είναι καθωσπρέπει, ο κ. Χορταριάς. Ερχόταν, έτρωγε με την παρέα του, τίποτα προσωπικό.

Μετά από τη δολοφονία του Ζακ και μετά τη δίκη αυτό που όλοι αντιλαμβανόμαστε ως “καθωσπρέπει” θα χρειαστεί να αλλάξει, για να αντέχει να χωράει το πώς είναι ένας “καθωσπρέπει” κύριος που κλωτσάει κάποιον στο κεφάλι και τι αντιλαμβάνονται οι αυτόπτες από μια τέτοια επίθεση. Αυτό δεν είναι πολύ πιθανό ότι θα το μάθουμε:

Το βίντεο που δεν βρέθηκε

Από τις μαρτυρικές καταθέσεις προκύπτει ότι υπάρχει ένα πρόσωπο που βρισκόταν εκεί και βιντεοσκοπούσε όσα συνέβησαν, μάλιστα με κάμερα. Δύο μάρτυρες έχουν περιγράψει ότι κατέγραφε και ότι τον προσέγγισε η αστυνομία για να του ζητήσει να καταθέσει και να παραδώσει το υλικό που έχει καταγράψει στις αρχές.

Σ.Α.: Καθόλη την διάρκεια ένας άνθρωπος τραβούσε με κάμερα και οι αστυνομικοί του είπαν να κάνει στην άκρη και να τους περιμένει.

Πρ: Του είπαν να περιμένει ο άνθρωπος με την κάμερα;

ΣΑ: Τραβούσε με κάμερα και οι αστυνομικοί του είπαν να πάει στην άκρη και να τους περιμένει.

Πρ: Και μετά τι έγινε;

ΣΑ: Δεν ξέρω μετά, άκουσα ότι είπαν να τους περιμένει.

Πρ: Ήταν ο μόνος που τραβούσε;

ΣΑ: Ο μόνος που θυμάμαι να κρατάει κανονική κάμερα.

Η πλευρά των συνηγόρων των αστυνομικών επιβεβαίωσε την παρουσία αυτού του μάρτυρα και είπε ότι έχει κληθεί να καταθέσει. Είναι λέει αλβανικής καταγωγής.

Βαρελά: Προκύπτει ότι αυτός [ο αστυνομικός] ήταν ο Κ. Φ. και ζήτησε από τον συγκεκριμένο δημοσιογράφο, αλβανικής καταγωγής, να κληθεί ως μάρτυρας από την αστυνομία.

Με δεδομένο ότι αυτό το υλικό δεν έχει βρεθεί και δεν περιλαμβάνεται στη δικογραφία είναι πάρα πολύ πιθανό ότι αυτός θα είναι ένας ακόμη μάρτυρας-φάντασμα, που η αστυνομία μάλλον προσπάθησε να αποφύγει την αξιοποίηση του βιντεοληπτικού υλικού του στη δικογραφία, παρά να την εξασφαλίσει.