[Ο Σκοτ Ρίτερ είναι πρώην αξιωματικός πληροφοριών του Σώματος Πεζοναυτών των ΗΠΑ, η καριέρα του οποίου, 20 και πλέον ετών, περιλάμβανε θητείες στην πρώην Σοβιετική Ένωση στην εφαρμογή συμφωνιών ελέγχου όπλων, στο επιτελείο του Αμερικανού στρατηγού Νόρμαν Σβάρτσκοφ κατά τη διάρκεια του Πολέμου του Κόλπου και αργότερα ως αρχι-επιθεωρητής όπλων του ΟΗΕ στο Ιράκ από το 1991-98.]
Μετάφραση: Μ.Στυλιανού
Μετά από δεκαετίες αδιαφορίας για τις ανησυχίες της Ρωσίας για την εθνική ασφάλεια, η Δύση βρίσκεται αντιμέτωπη με μια στρατιωτική εισβολή στην Ουκρανία, η οποία χρησιμεύει ως πρόδρομος ενός νέου Ψυχρού Πολέμου που θα καθορίσει τη σχέση της Ρωσίας με τη Δύση για τα επόμενα χρόνια.
Ας μην γελιόμαστε, στις 24 Φεβρουαρίου, ο κόσμος ξύπνησε σε μια νέα πραγματικότητα. Πριν από αυτή την ημερομηνία, η Ρωσία αντιμετωπιζόταν από τη Δύση ως ενόχληση, υποβαθμισμένη από οικονομικές και ακόμη και στρατιωτικές ελίτ ως κάτι περισσότερο από ένα «γιγαντιαίο βενζινάδικο μεταμφιεσμένο σε έθνος», για να επικαλεστώ τον John McCain, τον αποθανόντα γερουσιαστή από την Αριζόνα.
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν είχε υποβληθεί σε μια σειρά από ανόητες ψυχολογικές αναλύσεις που ευτέλιζαν τις ρωσικές εθνικές ανησυχίες ως την ψυχωτική ιδιοτροπία ενός ταραγμένου ατόμου. Οι καρικατούρες με τις οποίες παρουσίαζαν το ρωσικό κράτος και την ηγεσία του χρωμάτιζαν την ανάλυση των δηλωμένων ανησυχιών της Ρωσίας σχετικά με αυτό που θεωρούσε ως νόμιμη εθνική της ασφάλεια.
Αυτό τύφλωσε τη Δύση στην πραγματικότητα αυτού που συνέβαινε. Επειδή κανείς δεν πήρε τη Ρωσία στα σοβαρά, κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί έναν μεγάλης κλίμακας επίγειο πόλεμο στην Ευρώπη. Έτσι, όλοι αιφνιδιάστηκαν όταν ξέσπασε μια τέτοια σύγκρουση.
Πώς φτάσαμε εδώ
Από τότε που το ΝΑΤΟ άνοιξε την πόρτα για ένταξη στην Ουκρανία και τη Γεωργία κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής του Βουκουρεστίου το 2008, η Ρωσία κάνει γνωστή την σφοδρή αντίθεσή της.
Ο Γουίλιαμ Μπερνς, πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στη Ρωσία και νυν διευθυντής της CIA, αποτύπωσε το ρωσικό συναίσθημα σε υπόμνημα του Φεβρουαρίου του 2009: «Nyet σημαίνει nyet: Οι κόκκινες γραμμές διεύρυνσης του ΝΑΤΟ της Ρωσίας». Η Ρωσία, σημείωσε ο Μπερνς, θεώρησε την « περαιτέρω ανατολική επέκταση ως πιθανή στρατιωτική απειλή», και προκαλεί ρωσικούς φόβους ότι «το ζήτημα θα μπορούσε ενδεχομένως να διχάσει τη χώρα [Ουκρανία] στα δύο, οδηγώντας σε βία ή ακόμα και, κάποιοι ισχυρίζονται, εμφύλιο πόλεμο, ο οποίος θα αναγκάσει τη Ρωσία να αποφασίσει εάν θα επέμβει».
Αρκεί να δούμε τι συνέβη στο Ντονέτσκ και το Λουχάνσκ, και την τρέχουσα στρατιωτική επιχείρηση της Ρωσίας στην Ουκρανία, για να καταλάβουμε πόσο προγνωστικό ήταν το μήνυμα του Μπερνς.
Ο Μπερνς, ωστόσο, αγνοήθηκε. Το ίδιο και ο Πούτιν, ο οποίος έκανε κήρυγμα στη Δύση από την ομιλία ορόσημο στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου το 2007, όπου επεσήμανε στις ΗΠΑ ότι «υπερέβησαν τα εθνικά σύνορά τους με κάθε τρόπο». Ο Πούτιν δήλωσε: «Αυτό είναι ορατό στις οικονομικές, πολιτικές, πολιτιστικές και εκπαιδευτικές πολιτικές που επιβάλλει σε άλλα έθνη. Σε ποιον αρέσει αυτό; Ποιος είναι ευχαριστημένος γι’ αυτό;» Τον υποδέχτηκε η σιωπή.
«Είμαι πεπεισμένος», δήλωσε ο Πούτιν στη συγκεντρωμένη ηγεσία του δυτικού κόσμου, «ότι έχουμε φτάσει σε εκείνη την αποφασιστική στιγμή που πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά την αρχιτεκτονική της παγκόσμιας ασφάλειας. Και πρέπει να προχωρήσουμε αναζητώντας μια λογική ισορροπία μεταξύ των συμφερόντων όλων των συμμετεχόντων στον διεθνή διάλογο».
Στο Μόναχο, ο Ρώσος πρόεδρος προειδοποίησε ότι οι δυτικές πολιτικές επιλογές «διεγείρουν μια κούρσα εξοπλισμών». Προειδοποίησε επανειλημμένα τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ ότι η απερίσκεπτη απόφαση του Προέδρου Τζορτζ Ο. Μπους να αποσυρθεί από τη συνθήκη του 1972 για τους Αντιβαλλιστικούς Πυραύλους και στη συνέχεια να αναπτύξει συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας σε δύο χώρες του ΝΑΤΟ, την Πολωνία και τη Ρουμανία, αποτελεί άμεση απειλή για την εθνική ασφάλεια της Ρωσίας.
Το 2018, ο Πούτιν παρουσίασε νέους τύπους ρωσικών στρατηγικών πυρηνικών όπλων που έχουν σχεδιαστεί για να νικήσουν την αμερικανική πυραυλική άμυνα. «Κανείς δεν μας έχει ακούσει», δήλωσε τότε ο Πούτιν. «Άκούστε μας τώρα.»
Η πυρηνική ανακοίνωση του Πούτιν το 2018 θα έπρεπε να είχε προειδοποιήσει τη Δύση για μια κρίσιμη πλευρά της προσωπικότητας του Ρώσου προέδρου. «Θα πρέπει να αξιολογήσετε αυτή τη νέα πραγματικότητα και να πειστείτε ότι αυτό που είπα σήμερα δεν είναι μπλόφα… πιστέψτε με», δήλωσε τότε ο Πούτιν.
Nyet σημαίνει νιέτ (ΟΧΙ). Ήταν ένα απλό μήνυμα που εκτίθεται με απλούς όρους. Η Ρωσία δεν μπλόφαρε. Ωστόσο, οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ αγνόησαν τις ρωσικές ανησυχίες, λειτουργώντας με την προϋπόθεση ότι η αρχή μιας πολιτικής “ανοικτών θυρών” σχετικά με την ένταξη στο ΝΑΤΟ με κάποιο τρόπο ξεπέρασε τις ρωσικές ανησυχίες για την εθνική της ασφάλεια.
Η διαχείριση της αντίληψης ξεπέρασε την πραγματικότητα, καθώς το ΝΑΤΟ προσπάθησε να πουλήσει στη Ρωσία την ιδέα ότι δεν είχε τίποτα να φοβηθεί, καθώς το ΝΑΤΟ ήταν δήθεν αμυντική συμμαχία. Οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ απέκρουσαν το επιχείρημα της Ρωσίας, το οποίο ανέφερε τους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ στο Βελιγράδι το 1999, την ανάπτυξη στο Αφγανιστάν το 2001 και την επέμβαση στη Λιβύη το 2011 ως αδιάψευστη απόδειξη ότι το ΝΑΤΟ μετά τον Ψυχρό Πόλεμο είχε μεταμορφωθεί σε μια επιθετικά προσανατολισμένη στρατιωτική συμμαχία, η παρουσία της οποίας στα σύνορα της Ρωσίας αποτελούσε υπαρξιακή απειλή.
Η ένταξη στο ΝΑΤΟ παρέμεινε στο τραπέζι για την Ουκρανία και τη Γεωργία. Επιπλέον, το ΝΑΤΟ άρχισε να εξοπλίζει και να εκπαιδεύει τους μαχητές αυτών των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών, ενσωματώνοντάς τους σε επίσημες ασκήσεις του ΝΑΤΟ που μετέτρεψαν τους Ουκρανούς και Γεωργιανούς μαχητές σε de facto πληρεξούσιους του ΝΑΤΟ. Πράγματι, τα ουκρανικά και γεωργιανά στρατεύματα που είχαν αναπτυχθεί στο Ιράκ και το Αφγανιστάν ήταν υπό τη σημαία του ΝΑΤΟ.
Οι ρωσικές ευαισθησίες εντάθηκαν μετά την Επανάσταση του Μαϊντάν στο Κίεβο το 2014, κατά την οποία ένας ρωσόφιλος πρόεδρος αντικαταστάθηκε από μια σαφώς φιλοδυτικά ουκρανική κυβέρνηση που κατέστησε την ένταξη στο ΝΑΤΟ νομική εντολή.
Όπως είχε προβλέψει ο Μπερνς, η πίεση της Ουκρανίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ ώθησε τη Ρωσία σε μια γωνία, προκαλώντας αίτημα της Ρωσίας, το οποίο υποβλήθηκε στις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ τον Δεκέμβριο του 2021, ζητώντας γραπτές εγγυήσεις ασφαλείας ότι η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί ποτέ στο ΝΑΤΟ. Αυτή η ρωσική απαίτηση αγνοήθηκε. Η Ρωσία προειδοποίησε ότι η αποτυχία παροχής των απαιτουμένων εγγυήσεων ασφαλείας θα οδηγήσει σε «στρατιωτικές-τεχνικές» απαντήσεις — ευφημισμός για πόλεμο, τον οποίο εφάρμοσε πλήρως στις 24 Φεβρουαρίου.
Πού πηγαίνουμε
Το κύριο συμπέρασμα από αυτή την εξελισσόμενη κατάσταση θα πρέπει να είναι ότι ο πρόεδρος της Ρωσίας δεν μπλοφάρει και ότι η Δύση καλά θα κάνει να ακούσει προσεκτικά αυτά που έχει να πει. Καθώς ρωσικά στρατεύματα χύθηκαν κατά μήκος των ουκρανικών συνόρων, Δυτικοί διπλωμάτες και ειδήμονες κήρυξαν σοκ και απογοήτευση. Αλλά η Ρωσία ήταν σαφής σχετικά με το τι ήθελε και ποιες θα ήταν οι συνέπειες της αποτυχίας να το εξασφαλίσει. Αυτός ο πόλεμος ήταν προβλέψιμος, αν μόνο η Δύση είχε ακούσει.
Οι μάχες μαίνονται στην Ουκρανία. Το πώς θα τελειώσει αυτός ο πόλεμος είναι αβέβαιο. Το παλιό στρατιωτικό ρητό ότι κανένα σχέδιο δεν επιβιώνει από την αρχική επαφή με τον εχθρό ισχύει πλήρως. Αυτό που είναι γνωστό είναι ότι οι ΗΠΑ και η Ευρώπη επιβάλλουν μια δεύτερη δόση σκληρών κυρώσεων με σκοπό την τιμωρία της Ρωσίας.
Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι όποιος πίστευε ότι αυτός ο δεύτερος γύρος κυρώσεων θα εξανάγκαζε σε αλλαγή της ρωσικής συμπεριφοράς θα απογοητευτεί. Η πορεία δράσης της Ρωσίας ενσωμάτωσε το πλήρες φάσμα των κυρώσεων που σχεδιάζει η Δύση — δεν είναι δύσκολο έργο, καθώς υπήρξαν μεγάλες εικασίες σχετικά με το πεδίο εφαρμογής τους από τότε που απειλήθηκαν για πρώτη φορά οι κυρώσεις την άνοιξη του 2021.
Το πρόβλημα δεν είναι οι κυρώσεις, αλλά αυτό που ακολουθεί. Αυτές οι κυρώσεις εξαντλούν τις επιλογές που έχουν οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και η ΕΕ για να απαντήσουν στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Δεν έχουν σχέδιο παρακολούθησης. Η Ρωσία, από την άλλη πλευρά, έχει ένα τέτοιο σχέδιο. Ήταν πολύ σαφές για το τι επιφυλάσσει το μέλλον. Και πάλι, ωστόσο, η Δύση δεν ακούει.
Ρωσία δεν θα δεχθεί αδρανής αυτή τη δεύτερη δόση κυρώσεων που θα επιβληθεί. Ο Πούτιν κατέστησε σαφές ότι η Ρωσία θα απαντήσει σε είδος, χρησιμοποιώντας συμμετρικές (δηλαδή αντίστοιχες) και ασύμμετρες (δηλαδή κυβερνοεπιθέσεις) δράσεις που έχουν σχεδιαστεί για να διαταράξουν τις οικονομίες των στοχευμένων εθνών και οντοτήτων. Η Ρωσία δεν έχει κρύψει ότι αυτή είναι η προβλεπόμενη πορεία δράσης της, αλλά όπως και με τη «στρατιωτική-τεχνική» λύση της για την Ουκρανία, η Δύση απομάκρυνε τη ρωσική απειλή. Η Ρωσία, ωστόσο, δεν μπλοφάρει.
Η Ρωσία έχει επίσης καταστήσει σαφές ότι οι εγγυήσεις ασφαλείας της υπερβαίνουν την παρεμπόδιση της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και περιλαμβάνουν την επιστροφή της στρατιωτικής υποδομής του ΝΑΤΟ στα προ του 1997 επίπεδα. Εν ολίγοις, όλες οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ που αναπτύσσονται στην Ανατολική Ευρώπη πρέπει να ανακληθούν στις βάσεις τους και οι δύο τοποθεσίες πυραυλικής άμυνας στην Πολωνία και τη Ρουμανία να διαλυθούν.
Αυτό είναι το αίτημα που θα οδηγήσει τις μελλοντικές ρωσικές σχέσεις με τη Δύση. Αντί να προσχωρήσει στα αιτήματα της Ρωσίας, το ΝΑΤΟ διπλασιάζει την ενίσχυση της ανατολικής πλευράς του, στέλνοντας πρόσθετες δυνάμεις στην Πολωνία, στη Ρουμανία και στη Βαλτική.
Σε απάντηση, η Ρωσία θα δημιουργήσει μια ανάλογη κατάσταση με αυτή που συνέβη στη Λευκορωσία, δηλαδή την προώθηση της ανάπτυξης ισχυρών ρωσικών στρατιωτικών σχηματισμών σε μια στρατιωτικοποιημένη ουδέτερη ζώνη που θα χωρίζει το ΝΑΤΟ από τη Ρωσία, με εξαίρεση τον ρωσικό θύλακα του Καλίνινγκραντ.
Η προκύπτουσα αντιπαράθεση θα μοιάζει πολύ με τον Ψυχρό Πόλεμο, όπου οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ και του Σοβιετικού Συμφώνου της Βαρσοβίας ήσαν αντιμέτωπες διαχωρίζοντας την Ανατολική και τη Δυτική Γερμανία. Αυτή είναι η νέα πραγματικότητα στην οποία ξύπνησε ο κόσμος στις 24 Φεβρουαρίου — ένας Ψυχρός Πόλεμος που ούτε η Δύση ήθελε, ούτε προέβλεψε ούτε είναι έτοιμη να επωμιστεί.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου