▸«Μία από τα ίδια» προμηνύεται και για τη φετινή αντιπυρική σεζόν
Το απόγευμα της Δευτέρας 23 Μαΐου η είδηση για δύο εστίες φωτιάς στη Βόρεια Εύβοια έκανε τον γύρο των διαδικτυακών ΜΜΕ, ξυπνώντας εφιαλτικές μνήμες από την ανυπολόγιστη καταστροφή του περσινού Αυγούστου. Αν και η πρώτη εστία τέθηκε γρήγορα υπό έλεγχο και κατασβήστηκε, η δεύτερη έκαιγε ακόμα μέχρι το πρωί της επόμενης ημέρας. Έτσι, μερικά ακόμη αποτεφρωμένα στρέμματα πευκοδάσους προστέθηκαν στα 10.330 στρέμματα που είχαν καεί από την αρχή του τρέχοντος έτους έως και τις 9 Απριλίου, στη μεγαλύτερη αύξηση καμένων εκτάσεων που έχει καταγραφεί για τη συγκεκριμένη περίοδο από το 2008, σύμφωνα με το meteo.gr του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.
Λίγες ημέρες νωρίτερα, στο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, ο υπουργός Χρήστος Στυλιανίδης, από κοινού με τον υφυπουργό Ευάγγελο Τουρνά, τον υφυπουργό Περιβάλλοντος Γιώργο Αμυρά και την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, παρουσίαζαν τον σχεδιασμό για τη φετινή αντιπυρική περίοδο —17 ημέρες μετά την έναρξή της, εστιάζοντας μεταξύ άλλων στις εργασίες καθαρισμού δασών σε ζώνες υψηλής επικινδυνότητας. Η εγκατάλειψη των δασών ήρθε στο προσκήνιο με τις πυρκαγιές του περσινού καλοκαιριού, όταν η καύσιμη ύλη που είχε συσσωρευτεί από τη «Μήδεια» και τα άλλα κύματα κακοκαιρίας είχε μετατρέψει τα δάση σε πυριτιδαποθήκες έτοιμες να αναφλεχθούν, όπως και έγινε με την αντιπυρική σεζόν του 2021 να αφήνει πίσω της 1.301.239 καμένα στρέμματα.
Όπως σημειώνει σε πρόσφατη έκθεσή της η WWF, «ουσιαστικά ο προληπτικός αντιπυρικός σχεδιασμός για την προστασία των δασών έχει στην πράξη εγκαταλειφθεί εδώ και πολλά χρόνια», καθώς στην πρόληψη κατευθύνεται μόλις το 16.05% των σχετικών κονδυλίων, με το υπόλοιπο 83,95% να πηγαίνει στην καταστολή. Ενδεικτικά, η τελευταία έκθεση του Περιβαλλοντικού Προγράμματος του ΟΗΕ ζητά στην πρόληψη να κατευθύνεται το 45% του προϋπολογισμού, το 35% στην καταστολή και άλλο ένα 20% στην αποκατάσταση.
Η πρόληψη, εκτός από ορθή πρακτική, είναι και πιο οικονομική στο μακροεπίπεδο. Αυτό όμως σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι είναι… δωρεάν. Όμως οι χειρισμοί της κυβέρνησης δείχνουν ότι τα ψήγματα στροφής προς την πρόληψη δεν γίνονται για χάρη της σωστής αντιπυρικής προετοιμασίας, αλλά αποκλειστικά και μόνο για μείωση του κόστους. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι καθαρισμοί που βρίσκονται σε εξέλιξη αφορούν μόλις 38.000 στρέμματα, ενώ οι εργασίες που θα έπρεπε να έχουν ολοκληρωθεί πριν την Πρωτομαγιά (οπότε και ξεκίνησε η αντιπυρική περίοδος) θα βρίσκονται σε εξέλιξη ακόμη και τον Ιούλιο και τον Αύγουστο! Μάλιστα, ερωτηθέντες σχετικά οι αρμόδιοι υπουργοί και υφυπουργοί απέδωσαν την καθυστέρηση στις… βροχοπτώσεις του προηγούμενου διαστήματος!
Η χρηματοδότηση των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν επαρκεί ούτε στο ελάχιστο για καθαρισμούς οικοπέδων και κοινόχρηστων χώρων, περιαστικών δασών, συντήρηση δασικών δρόμων και καθαρισμό της παρόδιας βλάστησης. Σύμφωνα με πρόσφατο ρεπορτάζ της Καθημερινής, ο Δήμος Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης έλαβε φέτος χρηματοδότηση 52.600 ευρώ για δράσεις πυροπροστασίας, όταν τα έξοδά του ανέρχονται σε περίπου 550.000 ευρώ τον χρόνο! Η τρομακτική υποχρηματοδότηση οδηγεί ακόμα και σε… ταξική διαστρωμάτωση της πυροπροστασίας: Πλούσιοι δήμοι έχουν τη δυνατότητα να καλύπτουν τα σχετικά έξοδα με δικούς τους πόρους, ενώ φτωχές περιοχές σε πόλεις και ύπαιθρο, ελλείψει κονδυλίων, αφήνονται στην τύχη τους. Χαρακτηριστικός, δε, της επιδίωξης για «τσάμπα» πυροπροστασία είναι ο διπλασιασμός των εθελοντών πυροσβεστών που ανακοινώθηκε από τον Χρήστο Στυλιανίδη, ενώ «κόπηκαν» οι 3.000 μονιμοποιήσεις πυροσβεστών που είχαν εξαγγελθεί πέρσι. Εξάλλου, σύμφωνα με τη WWF, «η Δασική Υπηρεσία, που καλείται να φέρει εις πέρας το κύριο βάρος της πρόληψης μέσω της δασικής διαχείρισης, αντιμετωπίζει τα τελευταία 20 χρόνια μειώσεις προσωπικού της τάξεως του 53% και μειώσεις πόρων της τάξεως του 80%»!
Όλα τα παραπάνω μετατρέπουν κάθε χρόνο τα δάση σε πυριτιδαποθήκες, που χρειάζονται μόνο έναν σπινθήρα για να αναφλεχθούν. Σύμφωνα με ρεπορτάζ της εφημερίδας Τα Νέα, ακριβώς ένας τέτοιος σπινθήρας από κακώς συντηρημένο πυλώνα του ΑΔΜΗΕ πυροδότησε την πυρκαγιά που έκαψε 83.700 στρέμματα στη Βαρυμπόμπη τον Αύγουστο του 2021.
Από το Μάτι έως το 2021, κάθε χρόνο «έτοιμος» ο μηχανισμός
Έναν χρόνο μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2021 και σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά τους 102 νεκρούς στο Μάτι, καμία βαθιά τομή δεν έχει επέλθει στην οργάνωση της πυροπροστασίας και της πυρόσβεσης. Οι διαβεβαιώσεις για την προετοιμασία του κρατικού μηχανισμού, που επαναλαμβάνονται και φέτος, δεν έλλειπαν άλλωστε και πέρσι: Για «τομή στον τομέα της αντιπυρικής προστασίας στη χώρα μας και πρότυπη δουλειά, μακριά από εκ των υστέρων μεμψιμοιρία και για να προλάβουμε νέες τραγωδίες», έκανε λόγο στις 15 Ιουνίου 2021 ο τότε υπουργός Προστασίας του Πολίτη Μιχάλης Χρυσοχοΐδης. Αν ως «τομή» εννοούσε τις αλλεπάλληλες εκκενώσεις οικισμών, ώστε να παραδοθούν στις φλόγες χωρίς να κινδυνεύσουν ανθρώπινες ζωές, είχε δίκιο… Αλλά και τον Μάιο του «μαύρου» 2018, ο τότε αρμόδιος υπουργός Νίκος Τόσκας διαβεβαίωνε ότι «είμαστε πιο έτοιμοι από πέρσι και άλλες χρονιές». Το τι ακολούθησε είναι γνωστό.
«Η χρηματοδότηση των μέτρων και έργων για την πρόληψη των πυρκαγιών στα δάση και την ύπαιθρο βαίνει συνεχώς μειούμενη τις τελευταίες δεκαετίες», σημειώνει στην ίδια πρόσφατη έκθεση η WWF. «Λόγω έλλειψης πιστώσεων, δεν εκπονούνται τυποποιημένα επιχειρησιακά αντιπυρικά σχέδια σε επίπεδο Δασαρχείου, σύμφωνα με τις εγκεκριμένες τεχνικές προδιαγραφές. Τα ποσά με τα οποία χρηματοδοτούνται οι φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης, αλλά ακόμη περισσότερο οι κατά τόπους Δασικές Υπηρεσίες, είναι προκλητικά χαμηλά», προσθέτει.
Υπάρχει όμως και ένα πιο ουσιαστικό, πιο βαθύ ζήτημα που ξεπερνά το επίπεδο της διαχείρισης: Στο πλαίσιο της διαβόητης «οικονομίας της αγοράς», η γη και τα δάση αποτελούν εμπόρευμα και ιδιοκτησία, «assets» από τα οποία μεμονωμένοι ιδιώτες, επιχειρήσεις και κράτος προσδοκούν τη μέγιστη απόδοση. Είτε αυτό αφορά τη διέλευση γραμμών υπερυψηλής τάσης του ΑΔΜΗΕ, είτε ανεξέλεγκτες χωματερές, είτε το «κλείσιμο του ματιού» στους καταπατητές με τις συνεχείς νομιμοποιήσεις αυθαιρέτων ή την με κρατική άδεια ισοπέδωση δασικών συστημάτων από αιολικά πάρκα και επεμβάσεις όπως αυτή της «Ελληνικός Χρυσός». Με την κλιματική αλλαγή ως υπόστρωμα των παραπάνω και την εγκατάλειψη της δασοπροστασίας, οι ετήσιες καταστροφές είναι προδιαγεγραμμένες.
ΠΡΙΝ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου