Γράφει ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΟΥΒΑΡΔΑΣ
PhD© Διεθνολόγος-Πολιτικός Επιστήμονας
Ο INSTC ιδρύθηκε το 2000 για την εμπορική διασύνδεση του Ινδικού Ωκεανού και του Περσικού Κόλπου με την Κασπία Θάλασσα μέσω Ιράν και στη συνέχεια με τη Ρωσία μέχρι την Αγ. Πετρούπολη. Με την υλοποίηση του το κόστος και ο χρόνος της εμπορικής διασύνδεσης μεταξύ Βομβάης (Ινδία) και Αγ. Πετρούπολης (Ρωσία) μειώνονται κατά 30% και 40% αντίστοιχα σε σχέση με την παραδοσιακή διαδρομή μέσω Σουέζ. Επίσης υλοποιείται σε σύμπλευση με την Κινεζική Πρωτοβουλία Ζώνη και Δρόμος (BRI), ενώ για τις συναλλαγές των συμμετεχόντων χωρών προκρίνονται τα εθνικά τους νομίσματα. Επακόλουθα η επιτάχυνση της οικοδόμησης του, όπως καταγράφεται και με την πρώτη ολοκληρωμένη διακομιδή εμπορευμάτων από τη Ρωσία στην Ινδία στις 7 Ιούλη μέσω της Κασπίας και του Ιρανικού λιμένα Bandar Anzali, είναι μεγάλης σημασίας εξέλιξη.
Καταρχάς θίγονται οι Ευρωατλαντικοί σχεδιασμοί καπιταλιστικής ενοποίησης της Ευρασίας. Μειώνεται η σημασία πρωτοβουλιών, όπως η “Οικοδομείστε Πίσω Έναν Καλύτερο Κόσμο (B3W)”, με πυρήνα συμμάχους ή εταίρους των ΗΠΑ στην περίμετρο της υπερηπείρου (Ινδία, Ιαπωνία) και πρωταγωνιστή το Αμερικανικό κεφάλαιο. Ενισχύεται ο ρόλος και το κύρος της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης (ΕΑΟΕ) που ηγείται η Ρωσία απέναντι στην ΕΕ. Συνεπώς σημαντικοί πυλώνες υποστήριξης των Ευρωατλαντικών συμμαχιών/συνεργασιών στην περιοχή υπονομεύονται.
Αντίθετα ευνοούνται τα σχέδια καπιταλιστικής ενοποίησης της υπερηπείρου που προωθούν από κοινού Κίνα, Ινδία και Ρωσία. Κατ’ επέκταση ωθείται η πολιτική τους συνεργασία για τη διευθέτηση μεταξύ τους ζητημάτων, τη διαχείριση κρίσεων και συμβάντων που σχετίζονται με την ασφάλεια και την προώθηση του εγχειρήματος. Ως εκ τούτου μορφοποιείται περεταίρω μία Ευρασιατική γεωπολιτική συνεννόηση.
Αντίστοιχα υλοποιείται ένα εναλλακτικό πλαίσιο οικονομικής δραστηριότητας. Δημιουργείται μία περιφερειακή δομή απαλλαγμένη από το δολάριο και τις πολιτικές και οικονομικές δεσμεύσεις που επιβάλλει το κυρίαρχο διεθνώς πλαίσιο που εγκατέστησαν και χρησιμοποιούν οι ΗΠΑ για να διαιωνίζουν την πρωτοκαθεδρία τους στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα. Διασφαλίζοντας μέσω της συνεργασίας τους τα απαραίτητα κεφάλαια, οι Ευρασιατικές δυνάμεις συνθέτουν μία νέα διεθνή πρακτική, η οποία ευνοεί την περεταίρω οικονομική ανεξαρτησία και την «ελεύθερη» μεγέθυνση της οικονομικής ισχύος των κεφαλαιοκρατικών τους τάξεων, έλκοντας σε αυτή και άλλες ανερχόμενες δυνάμεις (Τουρκία, Σαουδική Αραβία). Έτσι πλήττεται ένα σημαντικό εργαλείο για την άσκηση επιρροής που διαθέτουν η Δύση και οι ΗΠΑ.
Πρόσθετα αποδεσμεύεται περεταίρω το εμπόριο της Ευρασίας από τις Ωκεάνιες θαλάσσιες μάζες και τα στενά περάσματα, όπως το Σουέζ, όπου οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ διατηρούν ναυτική υπεροχή. Σε αυτό συμβάλλει και η διάνοιξη του βόρειο-Αρκτικού διαδρόμου για όλο και περισσότερους μήνες το χρόνο, εξαιτίας της τήξης των πάγων. Συνεπώς οι εισαγωγές και εξαγωγές των Ευρασιατικών δυνάμεων διαχωρίζονται όλο και περισσότερο από τη διάθεση της Ουάσιγκτον να «εγγυάται ή όχι την ελεύθερη διεθνή ναυσιπλοΐα». Το αποτέλεσμα είναι η μείωση της σημασίας της ναυτικής ισχύος των ΗΠΑ, γεγονός με έντονο αντίκτυπο στο βαθμό παγκόσμιας επιρροής τους.
Επιπλέον εξασθενεί η ικανότητα των Αμερικανών να ασκούν πιέσεις στο Ιράν. Η Τεχεράνη εντάσσεται σε έναν τεράστιο και πλήρη γεωοικονομικό χώρο, ελαττώνοντας κατακόρυφα το εύρος των επιπτώσεων των Αμερικανικών κυρώσεων εναντίον της. Ταυτόχρονα αναδεικνύεται σε κρίσιμο διαμετακομιστικό κόμβο, καθιστάμενη πιο ελκυστικός εταίρος για τις δυνάμεις της περιοχής. Αυτός είναι ένας λόγος που περιορίζει τη διάθεση υποχωρήσεων εκ μέρους της στις διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ για τη νεκρανάσταση της συμφωνίας για το πυρηνικό της πρόγραμμα (JCPoA).
Τέλος σηματοδοτεί τη μη πρόσδεση της Ινδίας στο άρμα των ΗΠΑ. Καταδεικνύει την απόφαση του Νέου Δελχί να ακολουθήσει το δικό του δρόμο ανάδυσης σε μεγάλη δύναμη. Σε αυτή την κατεύθυνση προκρίνει την εμβάθυνση των σχέσεων του με τη Ρωσία, η οποία επιταχύνεται μετά την εισβολή της τελευταίας στην Ουκρανία, ενώ δείχνει να επιδιώκει για την ώρα τη μείωση της έντασης στον ανταγωνισμό του με την Κίνα, διαφυλάττοντας το πολύτιμο θετικό οικονομικό momentum που απολαμβάνει. Αυτή η επιλογή δεν αποκλείει ούτε μάλλον θα διακόψει την αξιοποίηση εκ μέρους του του σινοαμερικανικού ανταγωνισμού, τη βελτίωση των σχέσεων του με τις ΗΠΑ και τη συμμετοχή του στο σχήμα Quad, παράγοντες που περιορίζουν την Κίνα. Δηλώνει όμως ότι σε αυτές τις διαδικασίες κατέρχεται με τη δική του ατζέντα, η οποία διαφοροποιείται απ’ αυτή των ΗΠΑ σε μεγάλο βαθμό.
Βέβαιος ο ανταγωνισμός μεταξύ των μερών στην εν εξελίξει Ευρασιατική συνεννόηση συνεχίζει να υφίσταται. Διαφωνίες σχετικά με τις σφαίρες επιρροής, ακόμη και για τη χάραξη των συνόρων, παραμένουν ισχυρές. Η κάθε δύναμη συνεχίζει να βλέπει καχύποπτα την άλλη και μάλιστα να λαμβάνει στρατιωτικά, οικονομικά και πολιτικά μέτρα, προβλέποντας έναν μακροπρόθεσμο μεταξύ τους ανταγωνισμό. Ο τελευταίος αφορά και τα project οικονομικές διασύνδεσης, παρά τις όποιες συγκλίσεις. Σε αυτά τα πλαίσια για κάποιους, όπως η Ινδία που δε μετέχει στη BRI, οι ΗΠΑ και τα σχέδια τους για την περιοχή κατανοούνται ως ένα εξισορροπητικό μέσο των περιφερειακών ανταγωνιστών τους. Ωστόσο η μέχρι τώρα συμπεριφορά όλων δείχνει ως άμεσο και πιο επείγον ενδιαφέρον τους την απόκτηση ικανοτήτων προκειμένου να κατακτήσουν ουσιαστικό και όχι δευτερεύων ρόλο στην εξέλιξη των διεθνών ζητημάτων, τις δικές τους σφαίρες επιρροής αλλά και την ουσιαστική συμμετοχή τους στους διεθνείς μηχανισμούς λήψης και εκτέλεσης αποφάσεων. Σε αυτά τα πλαίσια προτεραιοποιούν την εγκαθίδρυση μίας νέας κατανομή ισχύος στο ιμπεριαλιστικό σύστημα και την αντίστοιχη διαμόρφωση μίας νέας διεθνούς τάξης.
Όπως είναι φυσικό η Ουάσιγκτον θα εντείνει την κινητοποίηση της για την παρεμπόδιση της μετεξέλιξης της Ευρασιατικής συνεννόησης σε άξονα, αν είναι εφικτό για τη διάρρηξη της. Το Ιράν ως ο πλέον αδύναμος κρίκος προβάλλει ως η καταλληλότερη επιλογή για την προώθηση αυτού του σχεδίου. Υπέρ αυτής συνηγορούν η εξέλιξη του πολέμου στην Ουκρανία και οι συζητήσεις για την αγορά από τη Ρωσία Ιρανικών UAV, η τελμάτωση των συνομιλιών την τελευταία στιγμή για την επαναφορά της JCPoA σε αυτό το φόντο και η επιχείρηση διάσπασης της Ρωσικής προσοχής και ισχύος μέσω της επιδιωκόμενης διεύρυνσης του μετώπου, όπως εκδηλώνεται με την τροφοδότηση αντί-Ρωσικών ενεργειών σε περιοχές άμεσου Ρωσικού ενδιαφέροντος (Μολδαβία-Υπερδνειστερία, Λιθουανία-Καλλίνινγκραντ, Νορβηγία-Νήσοι Σβάλμπαρντ). Συνεπώς μία Αμερικανικής εμπνεύσεως κίνηση για την αποσταθεροποίηση του Ιράν δεν είναι απίθανη, ίσως με την εκδήλωση ενός περιφερειακού πολέμου, με δράστες το Ισραήλ ή την Τουρκία ή τις μοναρχίες του Περσικού Κόλπου και πιθανά με κάποιο βαθμό άμεσης στρατιωτικής εμπλοκής των ΗΠΑ. Υπό αυτό το πρίσμα πρέπει να ιδωθεί και η δήλωση του Προέδρου Μπάιντεν στο Ισραήλ, ότι επιφυλάσσεται της χρήσης βίας έναντι της Τεχεράνης, προκειμένου να την εμποδίσει να αποκτήσει πυρηνικά όπλα και η σχετική κοινή διακήρυξη ΗΠΑ-Ισραήλ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου