Το προσάναμμα του κέρδους στις δασικές πυρκαγιές

Το προσάναμμα του κέρδους στις δασικές πυρκαγιές

του Γιάννη Ελαφρού Πηγή: ΠΡΙΝ

Η εμπορευματοποίηση της γης, η διαχρονική υποβάθμιση της αξίας του δάσους, η διάλυση της Δασικής Υπηρεσίας και η υποβάθμιση της Πυροσβεστικής, η κλιματική αλλαγή και η εγκατάλειψη της υπαίθρου, είναι κάποιες βασικές αιτίες για το διαρκές φούντωμα των πυρκαγιών.

Μέχρι τα τέλη Ιουλίου, ο φετινός απολογισμός των καμένων εκτάσεων από δασικές πυρκαγιές ξεπέρασε τα 170.000 στρέμματα, υπερβαίνοντας το σύνολο του 2020 (150.000 στρ.) Βεβαίως, την περσινή εφιαλτική χρονιά οι καμένες εκτάσεις είχαν φτάσει τα 1.300.000 στρέμματα, εκ των οποίων 510.000 στη Βόρεια Εύβοια. Σύμφωνα με εκτιμήσεις των δασικών, τις τελευταίες δύο δεκαετίες έχουν καεί στην Ελλάδα πάνω από 10.000.000 στρέμματα. Ποιες είναι οι αιτίες;

1.Η κλιματική αλλαγή δημιουργεί ένα πιο εύφλεκτο περιβάλλον. Άνοδος θερμοκρασίας, πιο συχνές θερμές περίοδοι και πιο έντονοι καύσωνες, ξηρασία, καταιγίδες που δημιουργούν καύσιμη ύλη. Σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία, στις 27 χώρες της ΕΕ, το πρώτο επτάμηνο του 2022, έχουν ήδη καεί περισσότερα στρέμματα από όλο το 2021. Οι τελευταίοι όμως που μπορούν να επικαλούνται την κλιματική αλλαγή είναι οι κυβερνώντες.

Καταρχάς, η κλιματική αλλαγή – κλιματική κρίση δεν είναι φυσικό φαινόμενο, ούτε γενικά «ανθρωπογενές», αλλά αποτέλεσμα της αδηφάγας καπιταλιστικής «ανάπτυξης», που κατακαίει τον πλανήτη. Στη συνέχεια, εφόσον είμαστε πλέον σε περιβάλλον κλιματικής απορρύθμισης, θα έπρεπε να λαμβάνονται ποιοτικά αυξημένα μέτρα. Τα μόνα μέτρα που παίρνουν ΕΕ και κυβερνήσεις είναι όσα δίνουν κέρδη στις πολυεθνικές μέσω «πράσινης μετάβασης». Το ποσοστό των κρατικών δαπανών για πυρόσβεση στην ΕΕ είναι καθηλωμένο στο 0,5% από το 2001!

2. Η πλήρης εμπορευματοποίηση του χώρου, η μετατροπή του σε πεδίο υποδοχής επενδύσεων για κερδοφορία, η καταστροφή/τεμαχισμός των δασών και των δασικών εκτάσεων για τουριστικές επενδύσεις, εξορύξεις, ΑΠΕ, οικοπεδοποίηση, για μεγάλα αλλά και μικρότερα συμφέροντα, δίνουν το κίνητρο για το έγκλημα των δασικών πυρκαγιών. Αποκαλυπτικό, από αυτή την άποψη, είναι και το νομοσχέδιο που ψηφίστηκε την Πέμπτη, ένα ακόμα που κάνει αόρατη την όποια προστασία των «προστατευόμενων περιοχών» (όπως οι «Natura»). Δεν είναι τυχαίο πως ο διευθυντής για θέματα Επιχειρηματικού Περιβάλλοντος του ΣΕΒ, Μ. Μητσόπουλος, μίλησε στη βουλή για «εξαιρετικά σημαντικό νομοσχέδιο για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την ενεργειακή μετάβαση της χώρας».

3. Η εγκατάλειψη της υπαίθρου, το άδειασμα των χωριών, η παύση ήπιων παραδοσιακών εργασιών στα δάση συμβάλλουν στο να μετατρέπονται σε ωρολογιακή βόμβα, ενώ αφαιρεί δυναμικό από την αντιμετώπιση της πυρκαγιάς. Πρόκειται για αποτέλεσμα της υδροκέφαλης καπιταλιστικής ανάπτυξης.

4. Το δάσος δεν είναι αυταξία στην αστική λογική, απεναντίας είναι εμπόδιο. Όπως και η Δασική Υπηρεσία. Με τη γνωστή του κυνικότητα, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης είχε σημειώσει το 2005: «Πριν από 25 χρόνια είχα πει ως υπουργός Συντονισμού, ότι η Ελλάς έχει δύο πληγές: τη Δασική Υπηρεσία και την Αρχαιολογική Υπηρεσία. Δυστυχώς και μετά από 25 χρόνια πρέπει να ξαναπώ το ίδιο. Πρέπει να απελευθερωθεί η ελληνική γη όσο μπορούμε γρηγορότερα, γιατί αποτελεί τον μοχλό της ανάπτυξης».

Η Δασική Υπηρεσία σήμερα φυτοζωεί. Επί πρωθυπουργίας Κ. Σημίτη της αφαίρεσαν τη δασοπυρόσβεση, δίνοντάς την στην Πυροσβεστική, η οποία όμως δεν επιχειρεί ουσιαστικά τα πρώτα κρίσιμα λεπτά της φωτιάς, μέσα στα δάση και τις νυκτερινές ώρες. Η Δασική Υπηρεσία έχει χάσει, τα τελευταία 20 χρόνια, το 50% του προσωπικού της και το 80% των πόρων της. Παράδειγμα, στο δασαρχείο Σουφλίου (με εκτεταμένες δασικές εκτάσεις, όπου ανήκει και το πολύτιμο δάσος της Δαδιάς) υπηρετούν σήμερα μόλις 10 άτομα, όταν πριν από 20-30 χρόνια είχε δύναμη έως και 60 ατόμων, συν 100-120 εποχικούς κάθε καλοκαίρι.

5. Υπάρχει μια γενικότερη έκπτωση της προστασίας. Από τον Δεκέμβρη του 2021 καταργήθηκαν 23 Φορείς Διαχείρισης Περιοχών Natura και ενσωματώθηκαν σε ευρύτερες ζώνες, με πιο στενό κυβερνητικό-κρατικό έλεγχο. Περιορίστηκε ακόμα περισσότερο το ελάχιστο προσωπικό τους, ενώ χάνεται η συγκεκριμένη ευθύνη. Ο πρώην πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Δάσους Δαδιάς, καθηγητής Κώστας Ποϊραζίδης, τόνισε πως δύο φράγματα μέσα στο δάσος είχαν ελάχιστο νερό, λόγω κακής διαχείρισης, με αποτέλεσμα να μην βοηθήσουν στην κατάσβεση της φωτιάς.

6. Η πρόληψη είναι τραγικά υποβαθμισμένη. Στην Πεντέλη, για παράδειγμα, δεν είχαν ολοκληρωθεί οι εργασίες καθαρισμού, λόγω καθυστέρησης εκταμίευσης των απαραίτητων κονδυλίων. Σε άλλες περιπτώσεις, τις απευθείας αναθέσεις καθαρισμού των δασών έχει αναλάβει το ΤΑΙΠΕΔ! Σύμφωνα με το WWF, την πενταετία 2016-2020 το 84% των κονδυλίων για τις δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα κατευθύνονται στην καταστολή και μόνο το 16% στην πρόληψη.

7. Εξαιρετικά αποδυναμωμένο είναι το Πυροσβεστικό Σώμα. Σήμερα υπηρετούν 14.616 πυροσβέστες, αλλά μόνιμοι είναι μόνο 9.189. Με πενταετείς συμβάσεις είναι 2.427, εποχικοί 2.500 αντίστοιχα, με 500 νέους «δασοκομάντος». Πάνω από 3.600 είναι οι κενές οργανικές θέσεις. Οι περσινές διαδηλώσεις για μονιμοποίηση αντιμετωπίστηκαν με ΜΑΤ και αύρες! Ταυτόχρονα, οι πυροσβέστες παραμένουν εκτός βαρέων και ανθυγιεινών, ενώ η εντατικοποίηση και το μόνιμο καθεστώς «επιφυλακής» τσακίζουν το προσωπικό, με μέσο όρο ηλικίας τα 47 χρόνια. Οχήματα και εγκαταστάσεις είναι γερασμένα και ακατάλληλα. Ταυτόχρονα, αν και οι φωτιές θέλουν συνολικό σχέδιο, τα περισσότερα κονδύλια τα τελευταία χρόνια δίνονται για πανάκριβα εναέρια μέσα (κυρίως για ενοικίαση). Το 2021 η Ελλάδα είχε τον μεγαλύτερο διαθέσιμο αριθμό εναέριων μέσων από ποτέ, αλλά κάηκαν 1,3 εκατομμύρια στρέμματα.